18. azərbaycanı yansıtmaq üçün uzağa getməyib də əsas göstərmək istədiyinin yarısını nümayiş etdirsən anlatmağa vəsilə olabiləcək bir şey. tək toyda baş verənləri deyil, həmçinin geri planda qalan səhnə arxasında olanlarıda. ofisiantlar, adminstratorlar, müdirlər, xozeykalar, kababçılar, ümumən bütün işçilər. bir binada gün ərzində eyni tərzdə keçən həyat. nifrətin nə olduğunu anlamağa kömək edəcək bir şey.

(bax: şadlıq sarayları)

deməli hər şey səhər saat 10 dan sonra cərayan edir. işə gəlinir, stollar sivrofka olunur, yəni vurulur. qab-qaşıq, bakallar daşınır stola gətirilir. nəm olduqları üçün qurudulması gərəkdiyindən yenə uzağa gedilmir. oturursan stulun birində, dünənin toyunu yola verən stol yupkaları ilə başlıyırsan silməyə. bakallardan getməyən yağlı ləkələrə görə özü-özünə biraz deyinirsən, çünki səni heç kəs qozuna almır. iş də ələ düşdüyündən bakallara ağzınla bir ho eliyirsən ki, yağı təmizləyə biləsən. o zaman beynindən keçə biləcək bütün xəstəliklər keçir. hərdən istisnalar olur. ayrılmış pratirkalarla, buz qabına doldurduğun isti su ilə silirsən. bəzən heç silmirsən. ama yenə də belə obyektlərdən xüsusi təmizlik gözləməyin. çünki çirkin içində işləyəndə heçnə təmiz olmur. menyuda olan yeməklər stola vurulduqdan sonra bir çoxları tərəfindən əllənir, çünki ofisianta normal yemək vermirlər. axşam sümüklü ətlərdən artıq qalan ətləri kartofla qarışdırıb xorək adı ilə verirlər. yenə təmizlik sıfır.

adminstrator tərəfindən düzülüş ediləndə 10-15 dəqiqəlik həyat dərsi alınır. və öz qoyduqları qayda-qanunlar sıralanır: spirtli içki içən peysərdi, siqaretə aş gəlməmiş düşmək olmaz, icazəsiz yemək yeməy olmaz. ama ofisiantda qoz qoymayanlardan biri olaraq adminstratoru sikinə almır. çünki heçkəs qoz qoymur. şərtlər eşitlənəndə də söyüş girmir. saat altı olduqda kleyntlər öz yerlərini tutduqda rollar başlanır. içindən söydüyün kleyntin üzünə gülürsən. çünkü o gijdıllağdı, sağolun nə olduğunu bilmir. pul mənasında demirəm bir xoş münasibət bəs edir hərdən. menyuya razı olub yeməklərə deyinən, stolu yeyib boşaldan kleyntlər yeməkdən yenə də narazıdırlar. nə var ki, yeməyə, nə yeyək? musiqilər və camaatdansa danışmaq bir ayrı dərdi.