84. 1952-ci ildə türkiyə nato-nun üzvü olandan sonra sovet rəhbərliyi ermənilərə (öz aralarında!) "1915 soyqırımı" mövzusunda danışmağa və yazmağa icazə verdi. ermənilər öncə çox ehtiyatla bu mövzuda danışırdılar, çünki bu mövzu ona qədər qadağan olunmuşdu. danışanda da, "soyqırım" sözünü işlətmirdilər. "birinci dünya müharibəsində ölmüş ermənilər" mövzusunu açmışdılar, bütün söhbətlər həmin mövzunun içində gedirdi.
60-cı illərin ortalarında, dəqiq desəm, 1965-ci ildə ermənistan kommunist partiyası moskva'ya rəsmi xahişlə müraciət edir ki, irəvan'da soyqırım abidəsinə icazə alsın. ermənistan kommunist partiyası xahişinin əsaslandırılmasında moskva'ya yazır ki, bəs, bu abidə xaricdə yaşayan ermənilərin arasında sovet təbliğatının təsirini gücləndirə bilər. aydındır ki, gerçək niyyət bu deyildi. hər nəysə, moskva ermənilərə belə bir icazəni verir. təbii ki, moskva bunu nato üzvü olmuş türkiyə'nin, belə desək, acığına edir. 1967-ci ildə abidə quraşdırılır və bugünədək bütün ermənilərin anım mərkəzi hesab olunur.
50-ci illərin ikinci yarısı - 60-ci illərdə ermənistan'da formalaşmış nəsil türklərə qarşı yığılımış hirsini, təxminən 30 il sonra, bizə qarşı tətbiq edir və qarabağ uğrunda müharibəyə başlayır. nəticəsini bilirsiniz.
50-ci illərin ikinci yarısında - 60-cı illərdə bizdə "güney azərbaycan mövzusu" vardı. indiki ermənistan'ın ərazisi olan zəngəzur, vedi, göyçə, irəvan, basarkeçər və s. mövzusu bizə qadağan olunmuşdu. yalnız məişətdə və ehtiyatla danışılan folklorda bu mövzuya yer tapıla bildi. rəsmi səviyyələrdə bu mövzu, tarixi dəyərinə və strateji önəminə uyğun, müzakirə olunmurdu.
həmin illərdə (50-60) formalaşmış nəsil, təxminən 30 il sonra, ölkəmizdə milli azadlıq hərəkatına başladı və ölkəmizin müstəqilliyinə nail oldu. o dönəmdə də "güney azərbaycan mövzusu" xüsusi önəm daşımağa başlamışdı. təəssüf ki, qarabağ və qərbi azərbaycan mövzularında çox gec və geri qalmışdıq. erməni dilini unutmuş bakı ermənilərinin, azərbaycan dilində yaxşı danışan gəncə ermənilərinin halına aldanaraq (onları hətta qardaş hesab edərək), ermənistan'da bizə qarşı yetişməkdə olan planlardan xəbərsiz olduq.
toplumda rasional və emosional enerjinin yönü həlledici ola bilir.