9. "Son onilliklərdə bütün dünyada ən populyar anlayışlardan olan “qloballaşma”nın ədəbiyyatımıza gətirilməsini Xancan Kərimovun “Varlıqla yoxluq arasında” romanının ən müsbət məziyyətlərindən biri saymaq olar: əsərin şərti adı Mavi olan qəhrəmanı hardansa Avropaya, ordan da Amerikaya gəlib çıxıb, həmin “hardansa”nınsa Asiya (Şərq) olduğuna edilən dolayı işarələr də artıq dünyanın kiçilərək, az qala, ovuca, yaxud cibə yerləşdirilə biləcəyinin bədii əksidir.

Əsər müəllifin qloballaşmanın tərəqqi, yoxsa tənəzzül olduğu dilemmasına münasibətinə həsr olunub: bütün əsər boyu könüllü intihara – evtanaziyaya doğru gedib, sonda geri qayıtması onun tərəddüdünü göstərir.

Romanda yazılanların mahiyyətcə başqaları tərəfindən bəlkə yüzlərlə, minlərlə dəfə yazılmış olduğunu ehtimal etmək olar, amma müəllifin əsərdə yazdığı kimi, hər bir kəs fikirləşdiklərini yazıya ala bilər və yazmalıdır!

Hər cür müqayisə qüsurlu olsa da, varlıqla yoxluq arasında gicələn Mavini “olum, ya ölüm” deyən Hamletlə müqayısə etsək, birinin psixologiyaya, digərinin fəlsəfəyə üstünlük verdiyini deyə bilərik. Ümumiyyətlə, bizcə, son əsrlərdə, xüsusən onilliklərdə bəşəriyyətin fəlsəfədən-əqldən psixologiyaya-hissə sarı yerdəyişmə etdiyinin şahidiyik. Yenə də, bizcə, yaxın keçmişə qədər qovuşuq olmuş həyat və ölüm arasında indi böyük bir uçurum var və insanlara ən böyük əzabı da o verir...Həmin uçurumdan çıxa bilmək Maviyə müyəssər olsa da, çoxları bunu bacarmır...

Müəllif barəsində heç nə bilməsək də, onun portretimi cızmağa cəhd edirik: Azərbaycanda orta (və ola bilsin, ali), Türkiyədə ali təhsil alıb, Qərbdə yaşayıb, yaxud yaşayır.

Əsər avtobioqrafik (Bəndənizdə melanxolik olduğundan, ruhən müəllifə çox yaxındır), monolojidir, bir qədər süni şəkildə dialoqlar formasında verilib, ateist və materialist olan müəllifin (cənnətin anaların ayaqları altında deyil, ayaqları arasında olması fikri ona aiddirsə, bu ifadəni də müəllifin aktivinə yazmaq olar) psixoloji tipi melanxolikdir. Bu səbəbdən psixologiya, tibb və fəlsəfə elmləri ilə, peşəkar, yaxud həvəskar səviyyədə, daha dərindən məşğul olub.

Romandakı bir neçə ətraflı cinsi yaxınlıq təsvirləri də ədəbiyyatımız üçün orijinal sayıla bilər."
http://literaz.com/news/go/527/mehemmed-salur-varliq-ve-yoxluq-barede-bir-nece-kelme#