16. oktyabr inqilabının iki öndərindən biri, ilk xarici işlər komissarı, petroqrad soveti sədri, qızıl ordunun qurucusu, davamlı inqilab, qeyri bərabər və birləşmiş inkişaf kimi nəzəriyyələrin müəllifi. marksist nəzəriyədə yeri əvəzsizdir, leninizmin həqiqi davamçısıdır. trotskiyə görə kapitalizm azad rəqabət ( azad bazar ) vasitəsilə hətta ən geridə qalmış, barbar xalqları da rəqabətə cəlb etdiyi üçün tək bir ölkədə sosializmi qurmaq məğlubiyyətlə nəticələnəcəkdi. dövlətlərin inkişafı bir-birilə ziddiyyət təşkil etməklə yanaşı, bir-birilə asılı vəziyyətdədir. buna görə də, geci-tezi ssri kapitalist dövlətlər tərəfindən ya xaricdən çökdürüləcək, ya da daxildən, pozğunlaşma ( degenrasiya ) nəticəsində dağılacaq. hətta bolşevizm yoxsa stalinizm ? məqaləsində fikrini daha ardıcıl şəkildə belə ifadə edir: "sovet rejimi tək başına qalsa ya çökəcək, ya da pozulacaq. daha doğrusu, əvvəlcə pozulacaq, sonra çökəcək. əgər qərbdə inqilab olmasa, bolşevizm ya ölkə daxilində əksinqilabla, ya xarici müdaxilə ilə, ya da ikisinin birləşməsi ilə ləğv ediləcək”. xüsusilə lenin, sovet rejiminin bürokratlaşmasının texniki ya da təşkilati bir problem deyil, fəhlə dövlətinin pozulmasının ehtimal olunan başlanğıcı olduğunu bir neçə dəfə bildirmişdir. " tarix trotskini haqlı çıxartdı, indi təəssüf ki, dünyada əsas aparıcı rola malik kommunist təşkilatlanmaların çoxu stalinistdir. buna görə də, çox gecikmədən azərbaycanda trotskist təşkilatlanma təsis olunmalıdır.