3. türklərə nifrət etmə səbəbləri kimi bu başlıq da çox axmaq başlıqdır. heç bir xalq belə bir ümumi damğaya layiq deyil. xalqlara ümumi qiymət verilməsinin, ümumi nəticələrə əsasən tənqid edilməsinin tərəfdarıyam, amma bir xalqa ümumi nifrət geridəqalmışlıq nümunəsidir.
indi niyə ruslara bu qədər nifrət edirlər, keçək onun səbəblərinə. romanovlar dövründən etibarən yürüdülən panslavizm rusların ciddi bir hissəsinin bu qədər ultra millətçi olmasının əsas səbəbidir. necə ki, hal-hazırda türkiyədə osmanlı yuxusundan ayılmayıb xilafət, şəriət xəyalları görən var, rusiyada da slavyanları birləşdirən, panslavist ideyaya söykənən, ortodoks xristianlığın mərkəzi olan çar rusiyasının xəyallarını görənlər var, öz də bunlar xeyli saydadır. ona görə də rusiyada demokratiya olmayıb, hal-hazırda da yoxdur.
türkiyədə uzun bir demokratiya təcrübəsi olub, ona görə də gec-tez akp-nin kitabını bağlayacaqlar. türkiyənin əsas kəsimi, hətta dindar insaların bir hissəsi belə müasir hüquqa söykənən sistemə meyillidirlər.
rusiya isə belə deyil, ruslar heç vaxt demokratiya görməyib. onlar haqqında da ümidliyəm, ruslar hüquqa müəyyən yerə qədər hörmət edən və bu barədə prinsipial olan insanlardırlar. onların qarşısını alan panslavizmə söykənən imperiya arzusudur, bu rusların evini həmişə yıxan və bütün dünyanı özlərinə nifrət etdirən şey olub.