26. Əslində maraqlı və şərəfli peşə sayılsa da, Azərbaycanda mahiyyətcə tam tərsi olan, işləyərkən vicdanını kənara qoymağa məcbur edən peşə. Deməli, Azərbaycanda polis sistemi elə qurulub ki, bu peşəyə yiyələnən insan nə qədər vicdanlı olsa da, axır-əvvəl el arasında "it" kimi adlandırdığımız vəziyyətə gəlib çıxır.

Başdan ayağa rüşvət üstündə qurulan bu sistemdə adicə rütbə qalxarkən belə kiməsə şirinlik verməlisən. Onsuz işə girərkən verdiyin rüşvəti, eyni zamanda işdə vəzifən qaldırılarkən də verməlisən. Belə deyim, misalçün, daxili işlər nazirliyində işləyən baş leytenant 3 il sonra kapitan rütbəsini almalıdı. Lakin həmin şirinlik ünvana çatmayınca vəzifənin qaldırılması barədə təqdimat verilmir və cürbəcür bəhanə ilə bu proses yubadılır. Bu şirinlikləri isə sadəcə polis maaşı ilə vermək olmur. Ya ziyana işləməlisən, ya ərizəni yazıb çıxmalısan, ya da ki vətəndaşlardan rüşvət alıb "it" dediyimiz vəziyyətə gəlməlisən. Başqa cür bu vəzifədə işləmək mümkün deyil.

Hər vəzifəyə də ayrı qiymət qoyulub. Müstəntiqin öz qiyməti, tədqiqatçının öz qiyməti, əməliyyatçının isə öz qiyməti var.

Bunun hələ rəis qiyməti də var. Deməli polis rəisi təyin olunmaq üçün şirinliyin miqdarı əraziyə görə dəyişir. Bakıda, Sumqayıtda və Gəncədə bu qiymət ən yüksək həddədir. Bu vəzifəyə təyin olunmaq üçün isə yüzminlərlə şirinlik verməlisən. Sizcə bu qədər şirinlik verib rəis vəzifəsinə təyin olunan şəxs ayda 800 manata qane olar? Hər yeni təyinatda təzə rəis verdiyi şirinliyi çıxarmağa çalışır. Bunu isə polis vəzifələrini satmaqla, vətəndaşlardan külli miqdarda rüşvət almaqla edir.

Hələ elə rəislər var ki, polislərə verilən güzəştləri və təminatları belə özünə götürür. Bu yaxınlarda polis serjantı işləyən biri yaxınlaşmışdı. Rəisdən şikayət yazmaq istəyirdi. Dediyinə görə, rəis idarədə işləyən polislərə verilən təminatları, polis maşınlarına benzinin vurulması üçün verilən, hesabına mütəmadi olaraq pul yüklənən benzin kartlarını, həmçinin polislərə verilən maddi yardımları özünə götürür. idarənin adını çəkmək istəmirəm, amma həmin idarə işğalda olan rayonun polis idarəsi olduğuna görə, sözügedən idarənin ərazisi yox idi. Ərazisi olmadığına görə vətəndaş həmin idarəyə çox gəlib getmir. Buna görə rəis vəzifəyə təyin olunmaq üçün verdiyi pulu başqa yolla, idarədə işləyən polislərdən çıxardır.

Başqa sözlə desək, Azərbaycanda polis işləmək vicdanlı insanların görəcəyi bir iş deyil. Nə qədər vicdanlı olsan da, axır-əvvəl bu iş səni üzə durmağa, vətəndaşdan rüşvət almağa vadar edir. Çünki bu sistemin qayəsi rüşvətdi.

Bir tanışımın atası polis rəisi işləyirdi. Deməli, bu uşağın polisliyə hədsiz sevgisi var idi. Özü çalışdı, oxudu, lazımi balı da yığdı və polis akemiyasına sənəd verəndə atası qoymadı. Polis rəisi işləyən atası ona "nə işlə məşğul olursan ol, təki bu sistemə girmə, mən girmişəm, gördüyün kimi çıxa bilmirəm." demişdi. Həmişə də atası söz arasında "qəhbə qühbə ilə işləyirəm e bütün gün" deyirdi. Tanışımın atası bir qədər yaşlı biri idi. Hələ yadımdadır ki, bir gün onların ailəsində faciə deyə biləcəyimiz bir hadisə baş verdi. Həmin uşağın atası hadisə baş verəndə "elə elədiklərimin nəticəsidir ki, Allah qarşıma belə şeylər çıxarır." demişdi.

Bu peşədə işləyən, hüquqdan, polislikdən heçnə qanmayan, sadəcə pulun verib deyə işə qəbul olunan adamlar ayrı bir aləmdirlər. Bir dəfə bölməyə getmişdim. idarədə 7-8 nəfər toplaşıb bir protokol yaza bilmirdi. Hələ zəng vurub kimdənsə kömək istədilər, axır moment güclə protokolu ala-yarımçıq yazmağı bacardılar.

Hələ bir dəfə pul verib işə daxil olan bir müstəntiq oğurluq ilə bağlı cinayət işini yekunlaşdıra bilmirdi deyə zərərçəkmiş şəxsi çağırıb ona oğurlanan əşyanın əslində oğurlanmadığını və zərərçəkmiş şəxsin bu əşyanı itirdiyini ehtiva edən ərizə yazmasını tələb etmişdi. Zərərçəkmiş şəxs də bu tələbi rədd edəndə onu hədələmişdi. Çünki cinayət işi üzrə ittiham aktı qanunla müəyyənləşdirilmiş müddət ərzində yekunlaşmasa, bu, müstəntiqin səhlankarlığı kimi qiymətləndirilir və iş başqa müstəntiqə verilir.

Bir sözlə, vəzifəsi cəmiyyəti təhlükədən qorumaq olan bu şəxslər elə bir sistemdə yetişirlər ki, elə onların özü cəmiyyət üçün böyük bir təhlükəyə çevrilirlər.