şah ismayıl xətai
| tarix29,865 | 67 | 200
əjdahalar googlla
azərbaycanlı oğlanların çox yaraşıqlı olması - sarı gəlin - azərbaycan vs türkiyə - öldürən facebook statusları - tarix dərsliklərində olmayan tarix - camaatın uşağı - qibtə edilən türklər - ans tv - sırğa taxan oğlan - abdal
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
əslində şah ismayıl haqda yazılacaq çox şey var. belə bir şəxsi hansısa bir dar pəncərədən qiymətləndirmək düzgün olmazdı. amma hal-hazırda istərdim bir-iki şey yazım bu haqda. inşallah başqa vaxt yenə yazmaq imkanı olar.
əvvəlcə qısaca həyatı haqda.
ismayılın 1 yaşı var. atası heydər bəy şirvanşah-ağqoyunlular ittifaqı tərəfindən öldürülür (şeyx heydərin atası yəni ismayılın babası öldürüləndə də heydərin 1 yaşı vardı). ismayıl istəxr qalasına (şirazda) həbs olunur. anası və özündən böyük 2 qardaşı ilə bərabər. 6 yaşında ağqoyunlu taxtındakı dəyişiklik zamanı ağqoyunlu dayıları tərəfindən azad edilirlər. əvvəlcə təbrizə gətirilirlər. burada ismayılın qardaşı sultan əli ağqoyunlular tərəfindən öldürülür (amma digər qardaşı ibrahim sağ qalır. 18-20 yaşlarında bağdadakı döyüşlərdə iştirak etdiyi bilinir). ağqoyunlu bu ailədən çəkinirdi. çünki ailənin kifayət qədər tərəfdarı vardı. başda qızılbaşlar olmaqla. elə qızılbaş hərəkatı da ağqoyunluya qarşı yönəldi şah ismayılın dövründə. şah bir növ öz dayılarına və babalarına qarşı çıxmış olur.
sultan əlini öldürəndən sonra sıra ismayıla gəlir.
artıq 6 yaşındakı ismayılın babası, atası və böyük qardaşı siyasi mübarizələr nəticəsində öldürülmüş oldu. ümumiyyətlə qızılbaşlar öz liderlərini bir-birinin ardınca itirməsinə baxmayaraq dağılmayan bir hərəkat kimi tarixə düşüb. çünki imam əlidən gələn imamiyyətin səfəvi (qızılbaş) soyundan gələn bir şəxsdə yenidən zühur edəcəyinə inanırdılar (12-ci imam mehdi olaraq). məhz buna görə də istər uşaq 1 yaşında olsun, istər 6 yaşında ona sıx bağlanırlar. həmin şəxsi nəyin bahasına olursa olsun qoruyurdular. bunu müqəddəs bir vəzifə olaraq görürdülər.
sultan əlini öldürəndən sonra ağqoyunlular ismayılı da öldürmək istəyirlər. bu vaxt ərdəbildə ismayılı gündə bir ailə evində gizlədir. axırda da məcbur qalıb ismayılı gilana göndərirlər (ismayılı gilana 4 nəfər gətirir. xülafə bəy ustaclı, hüseyn bəy lələ, məhəmməd bəy ustaclı və piri bəy qacari. hansı ki sonradan ismayıl dövlət qurandan sonra bu şəxslərin mənsub olduğu tayfalara mühüm imtiyazlar verir). burda-gilan hakimi mirzə əlinin yanında ismayıl 7 il qalır. farsca öyrənir. hafiz olur (quranı başdan ayağa əzbər bilənə hafiz deyirlər). hədis öyrənir. xüsusilə də şiəliyi öyrənir və s.
ismayıl 13 yaşına gələndə ağqoyulu taxtının da sallandığını görən qızılbaş böyükləri (bu vaxt ağqoyunlu artıq 2 yerə bölünmüşdü) artıq ismayılın zühur etməli olduğunu düşünürlər.
ismayıl bu yola 7 nəfərlə başlayır. sonra tərəfdarları yavaş-yavaş artmağa başlayır. əvvəlcə anadoluya gəlir. bingöl yaylasına. burda anadolu türkmənlərindən ustaclılar, hələb türkmənləri və s. ismayıla qoşulur. 7 nəfər olur 7 min nəfər. ismayıl hələ də 13 yaşındadı. ilk olaraq ağqoyunlunun birinci qolu əlvənd mirzənin 30 minlik qoşununu məğlub edir. sonra da ikinci qol olan murad mirzəni məğlub edir.
yavaş-yavaş təbrizə yaxınlaşır. burda bir əsas məsələ var. iran şiələri. bu dövrdə iran əhalisinin 65-75 faizi sünnidi. amma şiələrdə var. hansı ki, bu şiələr ismayıla qoşulmurlar. çünki bu hərəkat qızılbaşların öz şeyxlərini şah elan etmək uğrunda apardıqları bir mübarizə idi. ismayıl cənubdakı və mərkəzdəki şiədən olan qulatları da, gilan və mazandarandakı şiələri də qılınc gücünə özünə tabe edir.
ismayıl 1501-ci ildə təbrizdə özünü şah elan edəndən sonra ilk cümə namazında bəyan edir ki, artıq bundan sonra təbriz başda olmaqla bütün iranda şiə azanı oxunacaq, xütbələr 4 rəşidi xəlifənin (əbu bəkr, ömər, osman, əli) adına yox, 12 imamın adına oxunacaq və s. bu vaxt şah ismayılın yanındakılar deyir ki, iranın böyük əksəriyyəti sünnidi. əhali üsyana qalxa bilər, biz bunun qarşısını ala bilmərik və s.
şah ismayıl bu vaxt qılıncını çıxardır deyir ki, mən bu yola baş qoydum.
hətta bu hadisənin miniatürü də var. vaxtilə şah ismayılın babası uzun həsənin tikdirdiyi məsciddə baş tutur bu hadisə. həmin məscid də sünni məscidi idi (uzun həsən də sünni olub. ümumiyyətlə ağqoyunlular sünni olub).
həmin miniatürdə təsvir olunduğuna görə, şah ismayıl xütbəni oxuyan imamın yanında əlində qılınc dayanır və məsciddə hər iki nəfərin yanında əlində qılınc bir qızılbaş döyüşçüsü.
bu hadisələr belə təsvir olunur:
təbrizin işğalında ismayıla yardım etmiş zəkəriyyə keçəci necə bir xəyanət etdiyini başa düşür. təbriz şuubi planları əlində əsir olmuşdu. istədikləri cinayətləri həyata keçirəcəkdilər.
zəkəriyyə keçəci şah ismayıla şiələşdirmə siyasətindən vaz keçməsini təklif etdi. təbriz əhalisi şiə padşah istəməz dedi (12 aləm arayi səfəvi 64. یْفص یاسآ نلاع 64)
ancaq sünniləri təhlükəli yaradılış, quyruqlu məxluqlar sayan şah ismayıl şuubiyyənin ona həvalə etdiyi işi yerinə yetirmək fikrində idi. xalqı "haqq dininə" gətirmək istəyirdi. özünü mütləq haqq hesab etdiyindən təbriz əhalisini də bu haqla tanış etmək fikrində idi. həm də kərbəla şəhidlərinin də intiqamını sünnilərdən almaq fikrində idi. təbriz əhli-sünnə olduğu üçün onlarə hz.hüseynin qatilləri olaraq görürdü. təbriz bir dəlinin əlində əsir olmuşdu. buna görə də təbriz əhlinin dinlərinə qarışmamasını təklif edən adama belə cavab verdi: "məni bu iş üçün göndəriblər. böyük tanrı ve məsum imamlar mənimlədir. mən heç kimdən qorxmuram. xalq söylədiklərimi qəbul etməsə, tanrının yardımı ilə hamısını qılıncdan keçirərəm."(12 aləm arayi səfəvi 64. یْفص یاسآ نلاع 64)
o, uşaqlığına qarışmış olan nifrət və kinlə elə bir hala düşmüşdü ki, tarixi və sosial gerçəklikləri anlamaq istəmirdi, anlaya bilməzdi. bir əmri ilə canını fəda edəcək anadoludan gəlmiş qızılbaşların qeyd-şərtsiz itaətləri onun cəsur davranmasına səbəb olurdu. onun baxışında dünya xeyir-şər, aydınlıq-qaranlıqdan ibarət idi. xeyir və aydınlıq tərəfi şiə və şərlə qaranlıq tərəfi sünni idi və qaranlığın kökünü qazımalı idi. bütün bu cəzaları da təbrizin sünni türkləri ödəməli idi.ismayıl bu dönəmdə elə bir yaşdadır ki, onun ağlını iki amil yönləndirir: 1- uşaq fantaziyaları 2- şuubiyye böyükləri ve bilgiləri. bədrəddindən başlayıb ismayılda iqtidara yüksələn hülulçuluq, yəni ruhun bədəndən bədənə keçməsi görüşü şuubiyyənin əlinə bir fürsət kimi düşmüşdü. ismayılda 12 imamım ruhu mərkəzləşmiş və vəliullah olmuşdu.
qızılbaşların təbrizi işğal etdiyi günün ertəsi cümə günü idi. cüma günü şah ismayıl “cami” məscidinə gəldi. məsciddə olan hər iki sünni arasında bir əli qılınclı qızılbaşın hazır durmasını istədi. şah ismayıl sünni məzhəbinin mənsuh (batil) olduğunu elan etdi. məsciddəki camaatın təəccübdən nəfəsləri tutulmuştu. sonra əbu bəkrə, ömərə, osmana ve aişəyə lənət etməyib səssiz qalanların başlarının dərhal vurulmasını əmr etdi. minbərə çıxaraq oradakı camaata dedi: "sünnilərdən təbərra edin (uzaqlaşın)! ―əbu bəkrə, ömərə və osmana lənət söyləyin!"
orada əllərində qılınc tutan qızılbaşlar―çox lənət, daha çok lənət! deyə bağırdılar. xalq etiraz etdi və ara qarışdı. şah yenidən yüksək səslə―kim bu sözləri söyləməzsə öldürüləcəkdir! dedi (12 aləm arayi səfəvi 64. یْفص یاسآ نلاع 64)
məsciddəki əhali türkçəni gilək ləhcəsi ile danışan və əlində qılınc tutan ismayıl adında bu yad uşağın ―əbu bəkrə, ömərə və osmana lənət söyləyin! bağırtısını yenidən eşitdilər. xalq iki qorxu arasında sıxışıb qalmışdı. bir tərəfdən islam böyüklərinə lənət söyləsələr allahdan qorxurdular, digər tərəfdən də əllərində qılınc tutmuş öldürməyə hazır olan qızılbaşlardan. bir çoxu bu sözləri eşitməmək üçün barmaqları ilə qulaqlarını tutdular. şəhərin islam alimlərindən bir neçəsi məsciddən çıxmaq istədilər. ancaq minbərdə əlində qılınc oturmuş şah bu dəfə daha yüksək səslə―təbərra edin! dedi. heç kim təbərra etmədiyi üçün şah məsciddə olanların hamısının boyunlarının vurulmasını əmr etdi. təbriz məscidi böyük bir qətl yerinə çevrildi. heç kim qızılbaşların əlindən sağ çıxmadı.
bunun üzərinə qızılbaşlar təbrizlilərin mallarına ve namuslarına təcavüz etmək üçün sərbəst buraxıldılar. şəhərin bütün din adamları, müəzzinləri, müəllimləri və namaz qıldıranları həbs olundular. onlardan xəlifələrə lənət söyləmələri istəndi. axirətdən qorxan təbriz türkləri bunu etmədikləri üçün öldürüldülər. evləri yandırıldı, qadınlarına, qızlarına təcavüz edildi. ―azərbaycan sünnilərin murdar və iyrənc varlıqlarından təmizləndi.
bir neçə gün ərzində təbrizdə 20 min insan öldürüldü. şah ismayılın təbrizdə həyata keçirdiyi cinayətə bəşər tarixi şahid olmamışdır. bəlkə şah ismayılı neronla müqayisə etmək mümkündür. (ىایضیًّ َهاًشفس 409 – 310 venesiyalılar səfərnaməsi 310-409.)
şah ismayılın törətdiyi cinayətlərin xəbərləri avropaya qədər çatmışdı. qızılbaşlar ərdəbilin küçələrində gəzir və ―əbu bəkrə, ömərə, osmana lənət! deyə bağırırdılar. hansı evdən səs çıxmırdısa, o evi yandırırdılar. evlərin içində uşaqlar da yanaraq can verirdi. (aləm arayi səfəvi səh.54.)
təbrizdə olmuş venesiyali bir tacir xatirələrində yazır:
təbrizdə olanda anadoludan könüllü olaraq şah ismayılın buyuruğu altına və onun bayrağının altına keçən axınları gördüm. xüsusən də anadoludan, qaramandan axınlar gəlirdi. ismayıl da onlara vəzifə və məqam verirdi. (ىایضیًّ َهاًشفس 423 . venesiyalı səfərnaməsi 413.)
təbii ki, həm osmanlı tarixçilərinin, həm də səyyahların hadisələri şişirtməsi halı ola bilər. çünki osmanlı düşmən idi. düşməni də bu formada təqdim etmək normaldı. misal üçün ərəb tarixçiləri də babəkin səhərdən axşama swinger partiləri təşkil etdiyini yazırlar.
qızılbaşların sayı artdıqca azərbaycan türklərinin qara günü də artırdı. azərbaycana gələn hər qızılbaş sünni öldürüb kərbəlanın intiqamını alırdı. əslində isə intiqam adı altında xalqın mallarına sahiblənirdilər. venesiyalıların dediklərinə görə təbriz, ərdəbil və zəncan kimi azərbaycanın böyük şəhərləri qanlı günlər keçirir, xalq qətlə yetirilir, aclıq və səfalətdən yox olurdu. yerli əhalinin qızları və qadınları fahişəliyə sürüklənirdi. yaraşıqlı sünni oğlanlarla cinsi əlaqəyə girir, onları cinsi istismar edirdilər.
bütün bunlar sünniliyi aşağılamaq üçün idi. bu yolla azərbaycan əhalisi aşağılanmış məzhəblərindən asanlıqla qopa bilərdilər. bir tərəfdən qətl, digər tərəfdən aşağılama. bunların təsiri ilə azərbaycan qaraqoyunlu və bayundurlu türk mədəniyyəti və kimliyindən tamamilə qoparaq iran şüubiyə kimliyinin bir parçası olacaqdı.
iranda xalq arasında inidinin özündə də peder suxte deyə bir söz var. təxminən bizim dilə atasıyanmış kimi tərcümə olunur. təhqiramiz bir sözdü. bu söz şah ismayılın təbrizdə şiəliyi qəbul etməyənləri diri-diri yandırması ilə bağlıdır.
əslində şahın belə bir üsuldan istifadə etməsini başa düşmək olar.
təxminən 80-100 il ərzində iranın böyük əksəriyyəti şiələşdirilir. bağdadda, yəzddə, xorasanda, mərvdə çox ciddi qətliamlar olur. sünni üləma ya osmanlıya ya da özbəklərə sığınır, bəziləri də öldürülür. bu proses iranlıların böyük abbas dedikləri şah ı abbasın dövründə başa çatır.
qılınc müsəlmanı ifadəsi də burdan yaranır.
1500-1501-ci illərə aid olduğu güman edilən qəsidələrdə (çünki bu qəsidələrdə həmin dövrdə baş tutan döyüşlərdəki qələbələrlə bağlılıq var) şah ismayıl qızılbaş dövlətinin de-fakto yaranışını "sahibi zaman vədəsinin" yetişməsi, qızılbaşların və səfəvi evinin öz yağıları mərvanilər (əməviləri nəzərdə tutur) üzərində ulu məhşər divanı qurması adlandırır (irişdi vədəsi sahibi zamanun, ulu divan quruldu, məhşər oldu. olar ki, tabei mərvənilərdür, sürüldü çıxdı dindən əbdər oldı).
"adım şah ismayıl, haqqın səriyəm" misrası ilə başlayan şeirində şirvanşah fərrux yasar üzərində qələbəsinə işarə edərək yazır ki, "atamun qanın aldım yeziddən, yəqin bilgil ki, nəqd heydəriyəm".
təbliği yazılarında bildirir ki, sadəcə şahlığa çıxmamış, "haqqın səri" olmaqla 12 imamdan biri kimi (on iki imamdan mən dəxi biriyəm) zühur etmişdir. bu zühur etməsi ilə də hz.əli ilahilik təlimi, "dövrani-əli" qələbə çalmışdır.
müxtəlif sufilik inanc və görüşlərini özümlü bir qəlibdə birləşdirməyə çalışan xətai anlatmağa çalışırdı ki, allah hz.əlinin timsalında və onun özünün (xətainin) varlığında yeni imam ortaya gətirib. onun taxta çıxması ilə guya mehdi örtüyü üzündən götürüb zühur etmiş, "şahənşah"(şah əli), "dövrani əli" yetişərək yer üzündə haqq və ədaləti bərqərar etmişdir (sultan sərapərdə zühur oldu, çu mehdu faş oldu şahənşah ki, dövrani əlidür).
bütün bunlarla yanaşı öz şəxsiyyətini ilahiləşdirmək üçün o, "rəfiqim ğazilər" adlandırdığı təriqət döyüşçülərinə, bütün orduya (qızılbaş dövlət sistemində təriqət döyüşçüləri bütünlüklə ğazi adlanırdı) və xalqına üz tutub: " allah-allah deyin ğazilər, ğazilər deyin şah mənəm" deyirdi. bu inanc idi və bu inanca qarşı çıxmaq şah ismayılın təbliği yazılarında dinsizlik, kafirlik və düşmənçilikdi.
"əzəldən şah bizim sultanımızdır, pirimiz, mürşidimiz, xanımızdır: xətai der məvali-sirri heydər. şahi həqq bilməyən düşmanımızdır".
belə yazılar dövlətin və təriqət başçısının ruhani nüfuzundan daha çox onun dünyəvi hökmranlığına müqəddəslik donu geyindirməyə yönəlmiş addımlar idi.
çaldıran döyüşü.
çaldırana qədər şah ismayıl bütün döyüşlərində əsgəri baxımdan sayca az olmasına baxmayaraq qalib gəlmişdi. bu vaxta qədər şahın qoşun sayı 10 mindən 40 minə qədər artır. orduda vuruşanlar iran türkmənləri və şərqi anadoludan gələn tükmənlər idi. hansı ki, şah ismayıl çaldırandan qabaq qoşun yığmaq üçün anadoluya xəlifələr göndərir. sultan yavuzun şərqi anadoluda ələvi türkmənlərə qarşı soyqırım törətdiyi iddia edilir. düzdü orda ələvi üsyanlarına qarşı (həm çaldırandan əvvəl, həm də sonra təxminən 16-17 illik bir zaman kəsiyində) qoşun göndərir və təbii ki, qırğınlar olur. amma sayın 40 min olması absurddu. çünki şah ismayıl şərqi anadoluya göndərdiyi adamlar vasitəsilə (başda xəlifə nur əli olmaqla) öz ordusuna cəmi 3 min döyüşçü yığa bilir. hələ söhbət osmanlı dövlətinin təbəəsi olmayan türkmənlərdən gedir.
çaldıranda da bildiyimiz kimi yavuz qalib gəlir və bu döyüş şah ismayıl əfsanəsinin
başa çatması ilə nəticələnir. çünki şahı allahın yer üzündə təcəllisi olaraq görən qızılbaşlar bu döyüşdən sonra bunun əslində belə olmadığını başa düşürlər.
gələk şah ismayılın xanımının osmanlıya əsir düşməsi söhbətinə.
taclı xatın. şah ismayılın xanımıdı (mosullu türkmənlərdəndi). bəzi osmanlı tarixçiləri çaldıran döyüşündən sonra yavuz səlimə əsir düşdüyünü, istanbula gətirildiyini və osmanlı dövlət adamlarından cəfər çələbi ilə evləndirildiyini yazırlar. guya bundan sonra da şah özünü içkiyə verir. üzüntüsündən ölür və s. bunlar tamamilə uydurma söhbətlərdi.
taclı xatın həqiqətən də çaldıran döyüşündə olur. döyüşdən sonra bir günlüyünə yoxa çıxır. amma səhərisi gün xoy yolunda tapılır və şahın sarayına aparılır. ölənə qədər də orda yaşayır. hətta şah ismayıl öləndən sonra təhmasibin əlindən tutub taxta çıxardır (təhmasib o vaxt 10-11 yaşlarında uşaq idi). amma təhmasib onun oğlu deyildi. təhmasibi taxta çıxardır və bundan sonra təhmasibə itaət edəcəksiniz deyir. yəni sarayda nüfuzu olan bir qadın olur. vəqfləri filan var imiş.
bəs osmanlılar belə bir hadisəni nəyə görə uydurublar? bu tarixçiliyə, xüsusən də şərq tarixçiliyinə xas olan tipik bir şeydi. osmalılar şah ismayılın xanımının əllərinə keçməsi ilə öyünür. yəni ki, şah öz arvadını belə qoruya bilməyən biridir. görün kimin arxasınca gedirsiz. filan. bu hadisə heç bir səfəvi qaynağında yoxdu.
uzun sözün qısası, şah ismayıl qızılbaşların ciddi dəstəyinə arxalanaraq türkmən ələviliyindən, sufilikdən və ümumilikdə şiəlikdən sui-istifadə edib dövlət qurmuş şəxsdi. onu turan qurucusu olaraq görmək gülüncdü.
şah ismayılın xarici görünüşünə gələndə. məşhur bir şəkil var. hansı ki, sultan səlim olduğu deyilir. qulağında sırğa olan. böyük ehtimalla o şəkil şah ismayıla aiddi. ümumiyətlə osmanlı sultanlarından fərqli olaraq səfəvi şahları saqqalsız olurdular və əksəriyyəti sırğa taxırdılar. sırğa taxma ənənəsi bütün türkmənlərdə var idi. ağqoyunlular və moğol şahları da daxil olmaqla. babur şah da sırğa taxırdı.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
(youtube: 
)
bu dördlükləri yazan böyük türk şairi və dövlət adamıdır.çokça sünni katletse də, Yavuz Sultan Səlim də qarşılığında şiələri katletmiştir.nitekim tökülən qan türk'ün qanı olmuşdur.
)Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
today i have come to the world as a master. know truly that i am haydar's son.
i am fereydun, khosrow, jamshid, and zahak. i am zal's son (rostam) and alexander.
the mystery of i am the truth is hidden in this my heart. i am the absolute truth and what i say is truth.
i belong to the religion of the "adherent of the ali" and on the shah's path i am a guide to every one who says: "i am a muslim." my sign is the "crown of happiness".
i am the signet-ring on sulayman's finger. muhammad is made of light, ali of mystery.
i am a pearl in the sea of absolute reality. i am khatai, the shah's slave full of shortcomings. at thy gate i am the smallest and the last
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
2- mövlananın əsərlərinin oxunmasını yasaqladı, çünkü məsnividə şiələr rafizi olaraq zikr edilir.
3- bütün tarlaları biçin vaxtı yandırdı və sünni kəndlilər ac buraxıldı. ac sünni kəndlilərin qarşısında iki seçənək var idi: aişə, əbu bəkr və ömərə lənət edib şiə olmalı, ya da qətl edilməli idilər. çoxu osmanlıya sığındı.
4- şiəliyi qəbul etməyən ailələrin uşaqlarına həm özü, həm də qızılbaşlar cinsi təcavüz etdilər. namuslarını qorumaq üçün çoxlu sünni rafizi olmaq məcburiyyətində qaldı.
5- azərbaycanda, özəlliklə osmanlı ilə sərhəd bölgələrdə bütün körpüləri, kəndləri, çeşmələri osmanlı ordusuna təminini dağıtdılar.
6- şah ismayıl öz anası aləmşahın başını kəsdi.
7- çegin (çiy yeyən) adında 12 imam adına 12 nəfərdən ibarət dəstələr təşkil etdi. çeginlər təbrzidə sünni alimlərini diri-diri yedilər.
8- sultan şeybaninin leşini və bağarsaqlarını qızılbaşlara yedirtdi.
9- şah ismayılın əmri ilə təbərrayan (əlində balta olanlar) təbrizdə evlərə girir və uşaqlardan adlarını soruşurdular. adının aişə, ömər və əbu bəkr olduğunu deyən uşağın başını həmən balta ilə vururdular.
10- türk dilini 1508-ci ildə qadağan etdi.
11- fars dilində yazan sünni şairləri qətl etdi. imanını qoruyan fars qələm əhlinin çoxu hindistana qaçaraq orada farsca yeni şer məktəbi təşkil etdilər və buna "hindi səbk" deyildi.
12- əbu hənifənin məzarını sökdürüb sümüklərini çıxartdı və yerinə bir köpək basdırdı. sonra da məzarı tualet etdirdi. sultan süleyman qanuni bağdadı fəth etdikdən sonra şah ismayıl ədəbsizliyini ortadan qaldırdı və məzarı bərpa etdi.
13- şah ismayıl uşaqlığında cinsi təcavüzə məruz qalmışdı və bunu unuda bilmirdi. bunun üzərinə bayındırlı sünni oğlan çocuqlarına cinsi təcavüzü qanuniləşdirdi.
mənbə: əzizə cəfərzadə -bakı 1501.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
yox adam yiyəndi, yox uşaqlarla sevişib bla bla.
öncəliklə şiə deyiləm. bir çox çox başçı kimi səhvləri olub, həm də çox böyük, xüsusilə din mövqeyində. lakin vahid azərbaycan ideyasının ona aid olduğunu hamımız bilirik. ömrünün sonlarına yaxın xətalarını özü də başa düşüb.
siyasətdən ziyadə ədəbiyyatla da məşğul olmuş, çoxlu şeirlər yazmışdır. bir çox osmanlı şairindən fərqli olaraq əsərlərinin çoxu türkcədir. bir dərdim var min dərmana dəyişmərəm sözlerinin müellifidir bu şair.
(bax: dəhnamə)
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
(baxma: ağqoyunlu)
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
indi bu mövzu bir qırağa, ürəyimi bir açım bu şiə-sünnü mövzusunda. şiə-sünnü nə deməkdi? vallah bir pox demək deyil. mənim hardansa yadıma gəlmir ki, peyğəmbər bölsün insanları şiə-sünnü deyə. nədir şiə-sünnü? biri deyir əsl islamçılar şiədi, o biri deyir, peyğəmbər özü sünnü olub. müsəlmanları şiə-sünnü olaraq böləsən, sonra islamın gözəlliklərindən danışasan. başqalarına inancına görə şər atasan, ancaq islamın humanistliyindən danışasan. keçmişdə yaşamış bir-iki dılğırın başlatdığı işi davam etdirəsən, ancaq islamın gerçəkliyindən danışasan. bax, bir şey deyəcəm. heç kim inciməsin. gerçək islam bu deyil. məndən soruşulanda ki, şiəsən-sünnü, mən deyirəm müsəlmanam. mənim gözümdə ateistlər özünü şiə və sünnü olaraq adlandıranlardan daha üstündür. dini gözəlliklərdən danışıb, sonra bölücülük etmək ikiüzlülükdür.
o ki qaldı şah ismayıla, şah ismayıl, etiraf edin, ya da etməyin, azərbaycan tarixində böyük bir rol oynamış şəxsdir. parça-parça olmuş azərbaycanı vahid bir təbrizdə birləşdirən şəxsdir, o dövrki harınlamış imperatorlara və vəzifəli şəxslərə dərsini vermiş şəxsdir. azərbaycanı yeni bir tarixə qovuşduran şəxsdir.
indi etdiyi bir axmaqlıqda (ki, bunun axmaqlıq olduğu danılmazdır) şiə-sünnü söhbəti ilə azərbaycandaki sünnülərə zülm edib, lakin bunu başladanın sultan səlim olduğunu unutmamaq lazımdır. ismayıl qələbələri ilə məşhurlaşdıqdan sonra osmanlıda minlərlə şiə şahın ətrafında birləşməyə başladı. sultan səlim isə onları tutub qırmağa başladı, şiələr təqibə məruz qaldı, kütləvi ölümlər adi hal aldı. belə olduqda, şah ismayılın qarşı-hücuma keçməməsi və ölkəsindəki sünniləri öldürməməsi, sadəcə, siyasi cahillik ola bilərdi. lakin şah bunu etmədi və o dövr üçün ən düzgününü etdi. əgər onun yerində mən olsam, bunu edərdimmi? edərdim.
daha sonra. şah ismayıl nə edibsə, etsin, azərbaycan tarixində ən böyük rola malik olan şəxslərdəndir. və biz tarixdə belə bir qohumumuz olduğuna görə fəxr etməliyik. uzun həsən üçün fəxr etməliyik, qara yusif üçün fəxr etməliyik, təhmasib və abbas üçün fəxr etməliyik. onların hərəsinə bir mız qoymalı deyilik. əgər biz özümüz özümüzünkini saymadıqdan sonra, digər insanlardan nə gözləyə bilərsən ki?
tak şto, cahilliyinizi hamının içində bəlli etməyin.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
sanma şâhım herkesi sen sadıkâne yâr olur
herkesi sen dost mu sandın belki ol ağyâr olur.
sadıkâne belki ol âlemde serdâr olur
yâr olur ağyâr olur serdâr olur dîldâr olur...
gerçək mi deyil mi bilməm amma çox gözəl hekayədir
üzv ol