gregor samsa

mənim üçün metamorfoz çox əhəmiyyətli kitab olub. kafka cəmiyyət və ailə normlarına uyğun yaşamayan insanın taleyini gregor samsa timsalında çox gözəl yazıb. samsa həşərata çevrilərək öz ailəsinin gözündə evə pul gətirən, ailəsinə baxan insandan onların normlarına uyğun gəlməyən bir varlığa çevrilmiş, hətda ailə onun ölümünə sevinmişdi.

düşündükdə heç birimiz gregor samsadan fərqli deyilik. nəinki cəmiyyətin hörməti/qəbulu, hətda öz ailəmizin sevgisi belə onların normlarına uyğun yaşadığımız müddətcə etibarlıdır. işləməir deyə evdə əzilən oğullar, fərqli cinsi kimliyə sahib olduğu üçün rədd edilən övladlar, cinsiyyəti erkək deyil deyə ana bətnində həyatına son verilən döllər, ailənin istəmədiyi insanla evləndi deyə rədd edilənlər və s. etrafımıza baxsaq onlarla gregor samsa görə bilərik. heç kimin sevgisi qarşılıqsız deyil, atanın, ananın da. hamımız gregor samsa ola bilərik, bir səhər yatağımızdan nəhəng həşərata çevrilmiş olaraq oyana bilərik.

hitler azərbaycanı alsaydı indi bmw sürürdük deyən azərbaycanlı

hitlerin de uşaqlıqdan arzusu o olub ki, gələcəkdə vasmoyda qalan fazil dayının oğlu ramin 07 əvəzinə bmw təkəri qaldırsın. "mənim mübarizəm"-in her sehifəsinin 5-ci sətrinin 3-cü hərflərini birləşdirdikdə, hitlerin "bütün azərbaycanlılar bmw sürməlidir"* kişi azərbaycan dilin də bilib cümləsi ilə başlayan gizli məktubu da ortaya çıxır. əslində dünya mharibəsinin səbəbi də hitlerin bu uşaqlıq arzusu olub, əcdadının yolunu davam etdrimək istəyi olub. əcdadı kamerunda, namibiyada, tanzaniyada götündə tumanı olmayan xalqa mercedesin pəncərəsindən nizə ilə zebr ovlamağı necə bəxş etmişdisə, o da raminə bmw-də can-canaya qulaq asmağı bəxş etmək istəyirdi* yemədin getdin ramin .

ən nifrət edilən insan tipi

bütün insanlar, insanlıq, insan oğlu. parazit kimi yaşayırıq, sömür allah sömür. göt qurdunnan ferqimiz yoxdu. sik çevir her şeyi, her yeri. dünya bir orqan olsa, biz bu dünyanı yox edən xəstəlik olardıq. özündən başqa heç bir canlının yaşam haqqına hörmət etməmək də, öz növündən olanların yaşam haqqına hörmət etməmək də bizdədir. doğuluruq, ölməyəcək kimi yaşıyırıq, özümüz kimi mundar varlıqlardan bir-iki dənəsin də dünyaya gətirib ölüb çürüyürük. hamımız yox olsaq daha yaxşı olar, niyə dirəşirik ki?

edit: prezervativ reklamı kimi oldu lap. arxaya dünya muharibələrindən, hidrogen bombası testlərindən bir-iki kadr qoysaq, davudi sesli bir dayıya oxutsaq bunu tam olar.

isa şahmarlı

bəzən çox sevdiyiniz bir musiqiçinin, sənətçinin və ya başqa bir görmədiyin ama tanıdığın və də hörmət etdiyin bir insanın ölümünü eşidəndə içində bir ağrı, narahatlıq hiss edirsən. şəxsən mənim bu ölümü eşidəndə yaşadığım hisslər belə deyil, təəssüfdən çox özümü günahkar kimi hiss edirəm. bəzən insan öldürməyin necə mundar bir hiss olduğun fikirləşmişəm. indi özümü qatil kimi hiss edirəm. bu hiss boğur məni. aylardır sözlüyə girməmişəm, sırf hisslərimi biriləriynən bölüşüb rahatlamaq adına nəsə yazmaq istədim.

isanı qiyabi olaraq, apardığı mübarizədən, reportajlarından tanıyıram. şəxsən məndə inanılmaz dərəcədə cəsur bir insan təəssüratı oyatmışdı. heç bir şey istəmirdi. 2 milyonluq bakıda özü kimi olanlara yaşamaq hüququ istəyirdi, çox gördük. biz homofobik olmasaq da, səs də vermədik etirazlarına, dəstəyimizi əsirgədik. qurdalasan o bizim hər etirazımıza qatılıb bəlkə də. əsgər ölümünə də etiraz edib bəlkə. ama indi əsgər olan çox adamın onun ölümü sikinə də deyil, söyən də var hətda. özünün də dediyi kimi, onu söyən söyməyən, yaşamına hörmət edən etməyən hamı onun ölümündə günahkardır.

isanın ölümü bir homoseksualın bezib özün öldürməyi deyil. rahat yaşamaq istəyən bir insanın cəmiyyət tərəfindən qətlidir. bax elə budur məni əsas narahat edən. burda çoxumuz daha şəffaf, daha tolerant, düzgün siyasətin işlədiyi, vaxtilə ayaq yuyanların, göt silənlərin göstərdikləri xidmətə görə hakimiyyətdə kök atmaq imtiyazının, mentalitet deyilən çürümüş, cəhalət məhsulu adətlər toplusunun olmadığı, insanın insan kimi yaşadığı cəmiyyət istəyirik. bəlkə içimizdən biri də bir gün bunları istədiyib amma sahib ola bilmədiyinı görə bezib özün öldürəcək. 8 illik ayrılıqdan sonra azərbaycana qayıdan mən, bəlkə 1 il də orada yaşaya bilməyəcəm?

bir cəmiyyəti arxasınca dartıb aparan həmişə bir ovuc insan olur, lokomativ kimi, uçurumun əksinə dartır. bu çürümüş cəmiyyəti dartıb apara bilən hələ ki yoxdur, vaqonlar lokomativi uçuruma sürükləyir. isanın iradəsi, cəsarəti belə öz yaşam haqqını əldə edə bilmək nəticəsinə gətirib çıxarmadısa, şəxsən mən öz adıma azərbaycanda nə vaxtsa normal bir həyat yaşaya biləcəyimə, bunun üçün mübarizə aparıb qalib gələcəyimə inanmıram. çünki bu ölkədə insanlar hökümətdən qorxduğu qədər allahdan qorxmur və homoseksuala göstərilən münasibətin bənzəri liberala da göstərilir, solçuya da göstərilir, dindara da göstərilir, hər cür müxalifə də göstərilir. belə bir cəmiyyətin üzvü olmaq ağırdır.

bir insanın ölümünə sevinilən bir cəmiyyətin üzvü olduğuma görə utanıram. ölünün arxasından söyən, soxub içinə otura bilməyən, "nolsun, gündə o qədər dağ kimi oğlan haqsız yerə ölür" deyib, o "o qədər dağ kimi oğlanın" haqsız ölümünə belə etiraz edə bilməyən, soxub dilin bir yerinə telefonuynan oynuyan qəhbələrin hamısı indi şirə dönüb. bu varlığı bir qara qəpiyə dəyməyən varlıqlar bu ölkənin rifahı üçün mubarizə aparan hər insanın ölümünə bənzər reaksiya verəcək. belələriynən bir xalqın üzvü olmaq utancdan başqa bir şey deyil. soxdum sizin mentalitetinizə də, düşüncənizə də, xalqınıza da, cəmiyyətinizə də, dövlətinizə də.

sankt peterburq

rusiya federaiyasının 2-ci ən böyük şəhəri, 2-ci ən əsas iqtisadi və mədəniyyət mərkəzi. köhnə çar rusiyasının və rusiya imperiyasının paytaxtı. ssri dövründə adı leninqrad olmuşdur. 60 dərəcə şimal enliyindən yuxarıdakı ən böyük şəhər. qeyri-rəsmi olaraq adı peterburq kimi işlədilir. çar pyotrun rusiyanı sənayeləşdirmək və qərb dövlətlərinin inkişaf səviyyəsinə çatdırmaq istəyinin nəticəsi olaraq qurulmuş, pyotrun rusiyasının inkişaf simvolu sayılmışdır. şəhər bataqlıq üzərinə qurulmuşdur, qurulmasında pyotr şəxsən fəhlə kimi çalışmışdır. peterburqda qərbi avropa memarlıq nümunələrinin çox olmasının səbəbi, pyotrun avropada yaşadığı müddətdə burda gördüyü binalara bənzər binalar tikdirmək istəməsi idi. buna görə o avropadan bir çox memar dəvət etdirmişdi. bu səbəbdən peterburqun memari quruluşu digər rus şəhərlərindən fərqlidir.

türklərin sevilməyən cəhətləri

ən azından azərbaycanlılar üçün olmayan səbəblərdir. bolqarları, yunanları, serbləri, erməniləri, farsları başa düşmək olar* türkələrlə sərhədi olub, onlara nifrət etməyən bir biz varıq deyəsən . osmanlı ordularının, başıbozukların, kürd qaçaqlarının, abdulhamidin osmanlı imperiyasının son zamanlarında balkanlarda, şərqdə etdiklərinin nəticəsidir. təbii ki, bu belə bütün bir xalqa 3-4 nəfərin etdiklərinə görə, və ya atalarının etdiklərinə görə nifrət etməyə səbəb vermir. bir xalqa nifrət etmək nə deməkdir, başa düşə bilmirəm.

müəyyən adətləri, vərdişləri bizə antipatik, qıcıqlandırıcı gəlsə də, bu hiss nifrətlə qarışdırılmamalıdır. hər xalqın tarixi-sosial məsələlərdən, tarixi aspektlərdən qaynaqlanan öz ənənəsi, adəti, düşüncə tərzi var. baxmayaraq ki azərbaycanlılar da türkdilli xalqdır, fərqli tarixi yaşadığımız üçün, düşüncə tərzi olaraq türkiyəli türklərdən çox fərqliyik. məsələn, necə ki bizim şərtlərimiz, çətinliklər, həyatda qalma instinkti bizim daha dvijok, "kimi sikib qabağa keçim" məntiqində millət kimi yetişməyimizə səbəb olub, türklərdə də cəmiyyətdə dindən qaynaqlanan basdırılmış cinsi hisslər insanların yanıq kimi yetişməyinə səbəb olub. yoxluq dillərinə vurub, beyin ayaqların arasına sürüşüb düşüb. milliyətçiliyin çox olması, başqa millətləri bəyənməmələrinin də səbəbi bu cür səbəblərdən qaynaqlanır. biz də viananı işğala gedən nəslin nəvələri olsaq, bizi də soxa-soxda dünya müharibəsinə salıb, qapazı qulağımızın dibindən vurub imperiyamızı əlimizdən alsalar, indiki dövlətimiz də amerikanın yaxın şərqdəki əlaltısı olsa, biz də milliyətçi olar, nostaljik hisslərlə yaşamımıza davam edərdik.

nifrət məsələsi açılanda yadıma həmişə "american history x" filmindən bir alıntı yadıma düşür. "nifrət yükdür, həyat həmişə beyni qızmış olaraq yaşamaq üçün çox qısadır* hate is baggage. life's too short to be pissed off all the time ". hər hansı bir insanı milliyətinə görə dəyərləndirən* türk, erməni, rus və s. fərqi yoxdur , elə bu pox kimi hisslərin altında qalıb əzilməyə məhkumdur.

musa manarov

ilk azerbayanlı kosmanavt, sovet ittifaqı qəhrəmanı. milliyətcə lakdır. ilk uçuşunu 1987-də soyuz tm-4 missiyasında heyata keçirmiş, mir stansiyasına bağlanaraq orada 1 il qalmışdır. kosmosda 1 il qalan ilk insan olmuşdur. 1990-da dünyanın ilk ticari kosmik missiyası olan soyuz tm-10 tmissiyasında iştirak etmiş, mir stansiyasına yenidən qayıtmış və bu dəfə 176 gün orda qalmışdır. ümumi olarak 541 gün kosmosda vaxt keçirərək, kosmosda ən çox vaxt keçirən 8-ci kosmonavt olub. bu uçuşda həmçinin 20 saatlıq kosmik gəzinti həyata keçirmişdir.