1. "Zamanın turşusunun insanın kimyəvi tərkibini dəyişməsi" bu ifadəni dəfələrlə klassiklərin qələmindən oxumağım bu entryni yazmağıma səbəb oldu... əvvəlcə baxırıq Sartre'a...

"Həmin vaxtdan dəyişmişəm. Sonra məni deformasiya eləyən şəffaf qını hansı turşuların yediyini, zorakılıqla necə, harda rastlaşdığımı, öz eybəcərliyimi gördüyümü, məni özümün ziddimə müntəzəm olaraq, fikirləşməyə məcbur eləyən -o dərəcədə ziddimə ki, öz mühakimələrim nə qədər güclü narahat eləyirdisə, onun həqiqiliyi məndən ötrü o qədər açıq-aşkar idi – səbəblərin hansı olduğunu danışıram. Qismət illüziyası dağılıb gedirdi; əzablar, günahların təmizlənməsi – hər şey dağıldı, ucaltdığım binadan yalnız xarabalıqlar qaldı."

Jan Pol Sartre - "Sözlər"

Yeniyetməlikdən başlayaraq bizi əhatə edən, zamanla dağılıb, parçalanan "qın" haqqında Susanna Tamaronun fikirlərini bir öncəki entrymdə qeyd eləmişdim. (Bax) Sartreda da buna rastlayırıq. Gələk Remarka...


"Hətta sonrakı illərimizdə gəncliyimizi geri qaytarmaq istəsək də , bacarmırıq, zira zamanın turşusu bizi artıq dəyişdirmiş olur və kimyəvi tərkib də həminki olmur; bunun üçün möcüzə baş verməlidir."

Remark - Lissabon gecələri.

Zamanla insan xarakterindəki dəyişikliklərin yaranması bir illuziyadır ya qanunauyğunluq? Mütləq bir şəkildə hər insanda baş verirmi bu dəyişim? Ya ancaq düşünən, sorğulayan, ya da "başına iş gələn" insanlardamı üzə çıxır? Düşünmürəm ki, bir entrydə bu suallar tam əhatə oluna bilsin ancaq bir balaca cəhd edəcəm.

Xarakter insan şəxsiyyətinin davamlı xüsusiyyətləridir. Xarakter anadangəlmə mövcud olmur və irsi faktorların təsiri ilə formalaşmır. Xarakter sosial mühitin təsiri ilə formalaşır. Xarakterin bəzən ata anaya bənzəmə səbəbi irsiyyət deyil, uşaq ailədə doğulub, ailənin, doğulduğu mühitin normalarını mənimsəyir, ailə üzvlərini özünə nümunə götürür buna görə də insanda ailəyə bənzər xarakterik xüsusiyyətlər yaranır. Məsələn, yeni doğulmuş çinli körpəni doğma ailəsi yox, rus bir ailə böyütsə uşaq rusca danışar. Eləcə də uşaq bir rus kimi böyüyər və genlər yalnız fiziki cəhətdən özünü göstərər. Qısası xarakterin formalaşmasında aparıcı rolu sosial amillər oynayır.

Milyonlarla qar dənəciyi içərisindən necə ki, bir-birinin eyni olan yoxdur, necə ki, ağacdakı hər yarpaq digərlərindən tamamilə fərqlidir insanlar da bu cür fərqlənir. Dünyada nə qədər insan varsa o qədər barmaq izi o qədər xarakter mövcuddur. Bu heyrətamizdir. Nəysə qayıdaq məsələmizə;
Xarakterin dörd əsas göstəricisi var:

1. insanın özünə münasibətini ifadə edən xüsusiyyətlər; lovğalıq, özgüvənsizlik və s.

2. insanın əşyalara münasibətini ifadə edən xüsusiyyətlər; pintiklik, səliqəlilik və s.

3. insanın əməyə münasibətini ifadə edən xüsusiyyətlər;
işgüzarlıq, tənbəllik və s.

4. Dördüncü və bir çox hallarda "qırılma nöqtəsi" olan insanın başqa insanlara münasibətini ifadə edən xüsusiyyətlər; mehribanlıq, kobudluq, vecsizlik və s.

insanlar bəzən özünün, çox vaxt isə başqalarının xarakterindən narazı olur və onu dəyişməyə çalışır. (Mənasızdır) bu mümkündürmü?
Əlbəttə. insanın xarakterini dəyişmək üçün yuxarıda qeyd etdiyim dörd münasibəti dəyişmək lazımdır. Bu deyildiyi kimi asan bir şey deyil. Kimisə dəyişməyə çalışmaq isə başlı- başına zaman israfıdır. insanları olduğu kimi qəbullanmaq və zamanın ixtiyarına buraxmaq lazımdır. Çünki "zamanın turşusu" təcrübə adı altında öz işini görür. Və insanlar öz təcrübələrinə müvafiq olaraq dəyişir. Bəzən çox pozitiv, gülərüz olaraq yadda qalan qrup yoldaşımızı illər sonra görəndə üzündəki laqeyd, vecsiz ifadə zamanın ona necə davrandığını bizə göstərir. Bəzənsə hər zaman məsafəli, kobud olaraq xatırladığımız köhnə müəllimimizin bizi yolda görəndə səmimiyyətlə qucaqlaması öz sözünü deyir. Zamanın turşusu kimyəvi tərkibimizi həqiqətən dəyişir. illər öncə yazdığın entryni necə gülərək oxuyursansa indi, bugünkü yazıların da sabah baxanda çox avam görünə bilər.

Qeyd: bu entryni yazıb, silmişdim. Tanış gəlmiş ola bilər, üz vurmuruq.