9. dində, hədislərdə elm sözünün nə demək olduğu haqqda ipucu verən ifadədir. yəni məhəmməd elm çində də olsa gedin öyrənin deyəndə fizikanı, biologiyanı nəzərdə tutmurdu. indi "islam ağıl, məntiq dinidir" "islam elmi öyrənməyi əmr edir" deməklə deyil e. islamın tipində o yoxdu. müsəlman alimlərinin elmə verdiyi bəzi tövhələr əvəzsizdi onlarla işim yoxdu. onlar da xilafətin yüksəliş illərində baş verib. o dövrdə əsgərləri dünyanın hər yerindən mal mülk, qul, qır-qızıl gətirirdi. pul tırıx kimi idi deyə elmlə məşğul olmağa vaxt tapırdılar. həm də ata-babası səhrada bədəvi olaraq yaşayan insanlar bir anda cənnət kimi torpaqlar gördülər. havası sərin, daimi suyu olan yerlər əsl ərəb cənnəti idi. adamlar şişmişdilər necə deyərlər, başlarını elmlə qatırdılar. amma bu peyğəmbərin dövründə olan geriliyi və "elm" anlayışının yalnız dindən ibarət olmasını dəyişdirmir təbii ki. bir pis şey də odu ki, adamlar lap xilafətin qızıl illərində elmlə məşğul olanda da araşdırdıqları hər şeydə allahın bir möcüzəsini tapmağa ümid edirdilər. yəni sanki məqsəd bir suala cavab vermək deyil də qarışıqlığın içində allahı görmək idi. bu hələ ən hörmətə layiq olanlarının işlərinə aiddi. digərləri məsələn xilafətin ərazisi böyüdüyü üçün qiblənin istiqamətini və namazın vaxtlarını hesablamaq kimi işlərlə məşğul idi. məqsədi başqa olsa da coğrafiya elminə bir şey gətirdikləri danılmazdı. yenə deyirəm bu peyğəmbərin sağ olduğu və ya ölümündən sonrakı illərə aid deyil. bütün bunların nəticəsidir ki, indi özünü dindar sayan qardaşlarımız və ərə getmək istəyən bacılarımız elm məsələsini götləri ilə anlayırlar. hansısa bir səhifədə şərh görmüşdüm, qaqam yazır ki, "tüpürüm o elmə ki, allahı yad etmir". ya da təkamül haqqında bir paylaşımın altında mən belə bir şey yazdım "təkamülə necə inanmamaq olar axı?" şərhimə bir qız tərəfindən cavab gəldi ki, "allaha necə inanmaq olursa, elə". doğurdan ciddi danışırlar bunlar? işin pis tərəfi odu ki, belə şeylər yazmaqla özlərini ağıllı hesab eliyirlər. yəni götləri süni yolla şişir. o gün biri bir mübahisədə deyir ki, "sən sənin beyninə yeridilən şeyi müdafiə eliyirsən". amk özündən xəbərin var sənin? sən özün araşdırıb islamı seçmisən guya.
bir də nifrət etdiyim şey bu islam alimlərinin, yəni sözdə alimlərin ateist-teist mübahisələrində tamam başqa yerdən hücuma keçməsidir. belə ki, adamlar bizim dinimiz düzdür və ya səhvdiri bir kənara qoyub, yaradıcı vardır vəya yoxdur mübahisəsinə girirlər. qardaşım yaradıcının varlığı və ya yoxluğunu heç bir dinə inanmayanlar da mübahisə eliyir. bu barədə aylarla illərlə mübahisə eləmək olar. inanmıram ki, hansısa ateist 100% yaradan yoxdur deyə bilər. sadəcə tanrı deyə biləcəyimiz varlığın mövcud olması məntiqə uyğun gəlmir deyə bilər və buna görə də inanmağı rədd edə bilər. lap tutaq ki, yaradan var. bu islamın haqq dini olduğunu sübut eləmir axı. mübahisə sırf dinlərin yalan olması üstündə getsə mənə elə gəlir ki, inanclı bir insanın müqavimət göstərməsi çox çətin olar. və mən belə hesab edirəm ki, islam alimi dediyimiz insanlar bu mübahisələri bilərəkdən yaradanın varlığı sualının üstünə çəkirlər ki, müdafiə olunmaq asan olsun. bunu bilmədən eləyənlər də var. məsələn bizim millətdəki, cəmiyyətdəki əksər inanclılar. mənim ailəm məsəlçün. adamların islam haqqında 1% bilgisi ola ya olmuya. tək bildikləri şey quranın möcüzələrlə dolu olması, dünyadakı müsəlman ölkələrinin islamı düzgün tədbiq etməməsidir. kişi hələ də içkinin donuz ətinin haram olmasına inanmır. deyir müsəlmanlar sonradan uydurub bunu. belə bir başla, beyinlə inancsızlığı müzakirə edə bilməzsiniz qardaşım. deyirsən bəs islamda bu bu kimi şiddət var insanlığa qadına hörmətsizlik var və s. və ilaxır. deyir sən onlara niyə fikir verirsən. sən allahı ürəyində sev. mən də əsəbimdən partlıyıram ki, heçnə bilmirlər, hər şeyi bildiklərini hesab eliyirlər və hətta hərdən mənə yazıqları gəlirmiş kimi münasibət göstərirlər. dostlarım da elə. adamlar yeri gələndə qız da sikirlər, məndən çox içki içirlər. di gəl ki, mənimlə islamın möcüzələri, saflığı. tolerantlığından söhbət edirlər. amq sən açıb baxmamısan orda nə yazılıb, niyə götündən bir şey uydurursan? o kitabı açıb oxumaq istəsən bacarmayacaqsan. niyəmi? çünki, olduqca səviyyəsiz mətndi. bir müddətdən sonra atacaqsan oxumaq həvəsi qalmayacaq. amma təbii ki, sən o inanclı beyninlə bütün bunları şeytanın boynuna yükləyəcəksən və hətta özünü pis müsəlman sayacaqsan. halbuki, nə səndə günah var nə şeytanda. günah kitabdadı. hər şeyi bilən bir yaradıcı bunları nəzərə almalı idi. bir də özünü az tərifləməli idi orda. bir də ki, gələcəkdə şüphəyə yol açmasın deyə az şiddət yerləşdirməli idi içinə. bundan başqa 7. əsr coğrafiya və astronomiya anlayışına bənzədiləcək mətnlər yerləşdirməməli idi. haşa, onun bunları bilmədiyini demək istəmirəm. bilirəm ki, o hər şeyi bilir. amma o ən azından bizləri şüphəyə salmamaq üçün daha fərqli yaza bilərdi. məsələn göyü qaldırdım deməzdi, günəşin çıxdığı və batdığı yerlərin varlığından bəhs eləməzdi. ayla günəşin bir-birini qovalamasından danışmazdı.