Sözaltı Sözlük - Azərbaycandilli Fikir Ensiklopediyası

2. bitiremediyim kitablardan biri. martinin keçid dönemine qeder oxumuşdum. artıq yavaş yavaş mehşur olurdu. isteyine çatırdı. ondan sonrasını oxuya bilmedim. iyrendim martinden. ıstemediyim biri olmuşdu o . yada belke de ,mene o kitabı oxumağımı meslehet gören insanın dediyi kimi martin eden mene oxşayırdı deye. belke de men olmuşdu. özüme oxşatmışdım belkede özüme nifret etdiyim kimi onuda sevmemişdim. yada belkede london martinin hisslerini o sade hisslerini o qeder ince yazmışdı ki çox uzun uzadı olduğuyçün sevmemişdim. ne bilim.

14. Kimsən sən axı, Martin iden? Nəsən? Hardan gəlmisən? Sənin yerin hər cür alçaqlıqların, eybəcərliklərin , kobudluqların baş verdiyi fəhlə kütləsi arasındadır. Sənin yerin yük heyvanlarının, çirkabın, bataqlığın, üfunətin olduğu yerdədir. Ancaq sən kitablara meyl saldın, gözəl musiqiyə qulaq asmağa cəsarət etdin, möhtəşəm rəsm əsərlərini sevməyi öyrəndin, gözəl danışmağa başladın. Və indi sən bütün bunlarla müvəffəqiyyətə nail omaq istəyirsən?

Cek London “Martin iden”

15. spoiler.

Martin üzmekden vaz kecdi,lakin su agzina dolan kimi, yeniden ellerini ishe saldi. O, 'heyat eshqi' deye dusundu ve dushunub aci -aci ,nifretle guldu. 'beli, menim iradem var, son defe qeyret gosterib varligimi yox etmek ucun kifayet qeder mohkem iradem var'.
O,suda dumduz uzandi. Martin sakitce ulduzlara baxdi ve eyni zamanda,ciyerlerinden butun havani buraxdi. O,ayaqlari ve ellerini celd, quvvetli hereketi ile qurshaga kimi sudan cixdi ki, tezlikle daha derine çata bilsin. O, ag bir heykel kimi denizin dibine cummaladi. O, suya daldiqdan sonra xeste daha tez husha getmek ucun narkotik dermani icine cekdiyi kimi, suyu icine cekmeye bashladi.
Lakin su onun bogazina dolub onu bogmaga bashlayanda Martin ister-istemez instintktiv bir telashla uzub suyun uzune cixdi ve yeniden bashinin ustunde parlaq ulduzlari gordu.
O , yeniden nifretle 'heyat eshqi' deye dushundu, ciyerlerine ebes yere gece havasini cekmeye calisdi. 'Yaxsi, men basqa cur ederem!' O, bir nece defe derinden nefes aldi.
Martin ciyerine mumkun qeder cox hava alib var gucu ile suya bas vurdu. O,aciq gozleri ile maviye calan fosfor isigini sondurdu. Bonitalar kolgeler kimi, sigiyib onun yanindan kecdiler. O,bu umidde idi ki, bonitalar ona deymezler ,cunki bu, iradesinin gerginliyini azaldib bosalda bilerdi. Bonitalar ona deymediler ve Martin ureyinde heyata bu son iltifatina gore tesekkur etdi.
O, elleri ve ayaqlarinin nece qic oldugunu duyaraq, getdikce daha derinliklere dalirdi. O basa dusurdu ki, sularin cox derin yerindedir. Onun qulaqlarinin perdeleri tezyiqden agriyaraq,az qala partlayacaqdi, beyni ise ele bil parcalanib dagilirdi. O, iradesinin aglasilmaz bir gucu bahasina ozunu suya daha derinliklerine dalmaga mecbur etdi, o vaxta kimi derinliklere getdi ki, axirda butun hava birden- bire fishqirib onun ciyerlerinden cixdi. hava qovuqlari surushub onun yanaqlarindan , gozlerinden kecdi ve suretle suyun uzerine dogru getdi. Onda bogulmagin verdiyi ezablar bashlandi. Lakin Martin öz sönen zekasi ile basha dushdu ki, bu ezablar hele olum deyil. Ölùm ezab vermir. Bu hele heyatdir, heyatin son sarsintisi, son ezablari idi. Bu, heyatin ona vurdugu son zerbe idi.
Onun elleri ve ayaqlari süst -süst hereket etmeye bashladi! Gecdir! O ,heyat eshqini aldatmishdir. O ,artiq suyun lap derinliklerinde idi. O daha uzub suyun uzune cixa bilmezdi. Martine ele gelirdi ki, o, yavas -yavas, aram -aram engin lovheler denizi ile uzur. Bes bu,nedir?! Ele bil, mayakdir! Lakin bu mayaq , bu parlaq, ag ishiq onun beyninde yanirdi. Bu ishiq getdikce hey alishib parlayirdi. Hardasa dehshetli bir ugultu qopub etrafa yayildi ve Martine ele geldi ki, sildirim, neheng bir pillekenden iti suretle bashi ashagi , qaranliq bir ucuruma yuvarlanir. O, bunu aydin basa dushdu! O, qaranliq bir ucuruma yuvarlanir ve bunu anladigi hemin anda hushu hemishelik onu terk edir.