Sözaltı Sözlük - Azərbaycandilli Fikir Ensiklopediyası

24. məktəbdə biologiya dərslərində başını partaya qoyub yatan uşaqlar indi gəlib "təkamül yalandı" deyirlər. ala bu elmdi, sənin inanıb inanmadığından asılı olmayaraq elm hər zaman doğrudur.

36. evində antibiyotik əksik olmayan ancaq bir dəfə özünə "acaba niyə ancaq həkim məsləhəti ilə antiboyik qəbul etməyimiz məsləhət olunur? acaba niyə özbaşına antibiyotik qəbulu olmaz?" kimi suallar verməyən insanların "açıq" axtardığı nəzəriyyə. 1930-cu illərdə yoluxucu xəstəliklərə qarşı ilk dəfə istifadə olunmağa başlamışdı antibiyotiklər. elm adamları bakteriyaları məğlub etdiklərini düşünürdülər ancaq bir müddət sonra antibiyotiklərin təsirinin azaldığı müşahidə olundu. antibiyotiklər bakteriyalara qarşı mübarizə apara bilmirdilər. bəs nə baş verir? bakteriyaların antibiyotiklərə (düşmənlərinə) qarşı müqaviməti təkamül edir. on il əvvəl istifadə olunan antibiyotik artıq heç bir təsir göstərmir. məs: qriplərə qarşı (ya da hər hansı bir virusa) antibiyotik istifadə olunması məsləhət görülmür. sadə bir səbəbi var: antibiyotiklər viruslarla mübarizə üçün deyil və boş-boşuna bədəninizdəki bakteriyaların antibiyotik müqavimətini artırırsınız. bəs niyə antibiyotik istifadəsində həkim nəzarəti önəmlidir? məs: antibiyotikləri məsləhətsiz filansız istədiyiniz qədər qəbul etdiyiniz təqdirdə bakteriyaların müqaviməti artacaq, "uyum" sağlayacaqlar. yəni müalicə etmək əvəzinə daha betər vəziyyət yaranacaq. bugün antibiyotiklər başlı-başına təkamül nəzəriyyəsinin tətbiqi ilə öyrənilir, inkişaf etdirilir və s. indi sən təkamülü inkar etməklə nə qədər cahil olduğunun fərqindəsən? yox. tez-tez belə deyirlər: təkamül sadəcə bir nəzəriyyədir və çürüdülə bilər. əziz dostum; nəzəriyyələr ətrafımızda gördüyümüz prosesləri təcrübə(müşahidə) yolu ilə izah etməyimizdir. məs: qravitasiya var. bunu dəyişdirə, çürüdə bilmərsən. ancaq qravitasiyanı açıqlayan onlarla nəzəriyyə var: nyutonun klassik nəzəriyyəsi, eynşteynin ümumi nisbilik nəzəriyyəsi, la sage'nin qravitasiya nəzəriyyəsi, teslanın qravitasiya nəzəriyyəsi, kaluza-klein nəzəriyyəsi və s. kimi onlarla alternativ var. bunlar müxtəlif açıqlamalardır və müşahidə (test) yolu ilə çürüdüldüyü təqdirdə yerinə başqası gəlir və bu belə davam edir. ancaq qravitasiya həmişə var. dəyişən onu açıqlayış biçimimizdir. keçək təkamülə; təkamül gerçəkdir. bayaq yazdığım kimi bakteriyaların açıq aşkar təkamülünü görürük, hətta əvvəlcədən təxmin edirik və s. necəki qravitasiya var eləcə təkamüldə var. darvinin gördüyü iş özündən əvvəlkilərdən fərqli olaraq təkamülü açıqlayan mexanizmi kəşf etməsidir. təkamülü açıqlayan onlarla nəzəriyyə olub; james ussher, linnaeus (linne) və buffon, darvinin babası erasmus darvin, lamarck kimi onlarla elm adamı müxtəlif nəzəriyyələr inkişaf etdirib. təkamülü açıqlayan nəzəriyyələr darvin ilə bitməyib və "aha, budur!" deyib durulmayıb. həmin mexanizmin üstünə birdə müasir təkamülü açıqlayan nəzəriyyələr inşa olunub (ki bunlar darvinin yanıldığı bəzi şeyləri üzə çızarıb). demək istədiyim təkamül gerçəkdir sadəcə onu açıqladığımız nəzəriyyələr dəyişir və nə qədər yaxşı açıqlaya bilərik? sualına cavab olaraq "evrim" keçirir. necəki maddənin atomlardan ibarət olduğu bilinirdi ancaq quruluşu bilinmirdi və açıqlamaq üçün onlarla nəzəriyyə ortaya atılmışdı. tomson modelindən tutun bugünki kvant mexanikasının təklif etdiyi modelə qədər. indi bu atomun mövcud olmaması deməkdir? yox. atom var sadəcə onu açıqlamaq üçün istifadə etdiyimiz nəzəriyyələr dəyişir. "evrim sadece teoridir ehe" deyənlər məsələnin fərqinə belə varmayıblar deyəsən. birdə belə bir şey eşidirəm tez-tez; təkamül böyük alimlər tərəfindən qəbul görmür. deyəsən nəzərdə tutulan böyük alim fethullah gülendir -* məs: aaas- american asso. for the advanced science (dünyanın ən böyük elmi qurumlarından biri) ki science kimi prestijli jurnalın yayımcılarıdır; məktəblərdə təbliğ olunan (tədris olunması təklif olunan və bəzi yerlərdə tədris olunan) ağıllı dizayna (namı değer akıllı tasarım) qarşı cəbhə alanlar arasındadır. yayımladıqları bildiriyə imza atanlar nobel və digər prestijli mükafat laureatları, saygın universitet professorları, məşhur institut üzvləridir. hələ 1990-cı ildə aparılan sorğuda: 500 min elm adamından %99'inin təkamül nəzəriyyəsini dəstəklədiyi ortaya çıxmışdır. amerikada təxminən 450 min elm adamından cəmi 500-600 ü təkamül nəzəriyyəsini dəstəkləmədiyini (ki onlarında yarısından çoxu şübhəçi olduğunu bildirib) deyib. *təqribi 300-dən çoxu şübhəçi olduğunu qalanları isə rədd etdiyini bildirib. bütün dünya elm camiasından cəmi 200-300 nəfər (!). indi gedin təkamül zatən rədd edilir, elmi deyil, elmi nəzəriyyə ola bilməz kimi saçmalıqlar hecalayın.

39. (bax: sosial darvinizm)

40. http://www.mediaforum.az/az/2012/03/16/C%C3%9CM%C6%8F-M%C6%8FSC%C4%B0D%C4%B0N%C4%B0N-AXUNDU-T%C6%8FKAM%C3%9CL-N%C6%8FZ%C6%8FR%C4%B0YY%C6%8FS%C4%B0-T%C6%8FM%C6%8FL%C4%B0ND%C6%8FN-061417219c04.html#.Vmw7S_l97IU

4 il əvvəl hacı surxay çürüdüb. * hahaha

43. gələcəyin normal seks anlayışının *sapiosexualism* olacağına inanıram, *fərz* edirəm.
niyə? cavab: təkamül.
ibtidadi insanların həyatda qalması üçün qadınların güclü kişiyə ehtiyacı var idi, bu səbəblə bugün qadınlar instiktiv olaraq əzələli kişiləri xoşlayırlar, və seksual olaraq cəlb edicidir. hansı ki günümüzdə əzələli bir kişinin həyatda sahədə əlavə bir "gücü" yoxdur. ibtidai insan heyvanlardan qaçmaq üçün, savaşmaq üçün güclü olmalı idi, və bu da onun bədənini möhkəmləndirirdi.
getdikcə güc anlayışı əzələdən beynə doğru yer dəyişir. ibtidai insanın sahib olduğu fiziki güc indi heçnədir. bunun təkamül ilə dəyişməsi üçün əlbətdə nisbətən uzun vaxt lazımdır. ama dəyişəcək. zatən, gələcək insanının da əzələləri keçmişdəkilərə nisbətən daha da az inkişaf edəcək, beyni böyüyəcək. güclənəcək.
nəticədə daha zeki olan, daha seksi olacaq çünki survive edə bilər, həyatda qala bilər, daha yaxşı yaşaya bilər. söz yox bütün bunlar üçün tək zəka bəs etmir, yanında *passion*, həvəs, motivasiya da lazımdır.
uzun sözün qısası, oturmuşam gözlüyrəm bu ibtiadi instiktivli qızlar nə vaxt təkamül edib məni kəşf edəcəklər. -*

47. hər kəsin haqqında danışmağı özünə məcbur bildiyi nəzəriyyə. ixtisası, araşdırma sahəsi olmasa belə.