azərbaycan gənci
əjdaha lazımdı
izlə
dostlar
mən
googlla
kitab oxumaqla özünü bir şey zənn etmək - qaraqan - əli xəyyam - qohum-əqraba evində qalmaq - azərbaycanda gənc oğlan olmaq - bir nəfəsə oxunan kitablar - sözaltı sözlük - əsgərlik - gənc aktivist
dostlarının yazdıqları:
1) sosial şəbəkələrdəki azərbaycan gənci.
a) aktivist gənc.
interneti kəşf edib, təsadüfən virtual dostlarından biri ona təşkilatdan söhbət açır, siyasətdən bir pox anlamayan gəncimizin də gözlərinə işıq gəlir, elə bil. siyasəti "azadlıq!", "istefa!" şüarlarından ibarət sanır. yavaş-yavaş dostları çoxalır, təşkilat hesabına hamı ona hörmət qoyur. küçədə bir işə yaramayan fikirlərinin "dostları" tərəfindən dəyərləndirildiyini görmək yaxşı təsir edir. sonra mitinqə çıxır, polis tərəfindən tutulur, azadlığa çıxır, bunu da vətən üçün nəsə eləmək kimi qiymətləndirir. halbuki oturub fikirləşsə, vətən üçün eləyə biləcəyi 100 cür şey tapar. bilmir ki, təşkilatdan ayrılsa, həmin "dostlar" itib batacaq. ümumiyyətlə, bir məqsəd üzərinə qurulan dostluqlara inanmıram. kaş ki, bunu onlar da anlasaydılar.
twitter-dən ad çəkmədən ona-buna söz soxur, dövlətin pis-yaxşı hər işinə mız qoyur, arada bloq yazır, dostlarıyla görüşüb içir, azad seksi müdafiə edir, bununla da özünü azad gənc sayır. belələri küçədə qışqıra bilməyəcəkləri sloqanları facebook-da yazıb like toplamaqdan o yana gedə bilməyəcəklər.
b) interneti facebook-dan ibarət sanan gənc.
çox güman ki, facebook-a hər axşam "darixiram =(((" kimi statuslar yazır. hələ twitter-i kəşf edibsə, eşşəyimiz öldü. qısa statuslarını ora yazacaq bundan sonra. "ütü əlimi yandırdı" , "dırnağım qırıldı" , "filankəs mənə belə kompliment dedi ^_^"
belə şeylər yazmaqdansa, oturub bir az oxusa, maariflənsə və ağıllı-başlı şeylər yazsa, yəqin ki, qiyamət qopar.
hələ haqqında danışdığım qadın cinsinin nümayəndəsidirsə, dərdin böyüyü ondadır.
oxuduğu sadəcə dini səhifələrdir, google axtarışa "sevgi wekilleri" yazıb axtarır, attestatda azərbaycan dili fənnindən qiyməti 5-dir, amma hələ də azərbaycan əlifbasında w hərfinin olmadığını bilmir.
oğlandırsa, ramil səfərovun şəkillərini paylaşıb, "veteni bele qoruyarlar blet!" kimi cümlələr yazır, bəzən allahın adı keçən statuslar paylaşır, bəzən də döşləri bayırda qalmış qız şəkilləri. qaqaş konkret ingilis bayrağıdı, hansı məqsədə qulluq etdiyi məlum deyil.
hər iki cümləsindən biri də "özünü tanı!" "özünə hörmət qoy!" olur bunların.
interneti bilmədiyi şeylərə görə yox, bildiyi şeylərə görə istifadə edir bu tip gənclər. yeniliyə açıq deyillər. necə böyüyüblərsə, elə də davam edəcəklər. onlar üçün konkret bir yol var və başqa yola keçmək padlodu.
c) saxta marjinal gənc.
özünü tapmayan gənclərdir. onun-bunun sözləri, aforizmaları ilə bir nəticə əldə etməyə çalışırlar. insanların dəyərlərini təhqir edib öz dəyərlərinin düz olduğunu fikirləşirlər. onlara görə dinə inanan, dövləti devirməyə çalışan, hətta sadəcə özü üçün yaşayan insanlar belə axmaqdırlar. sadəcə onlar düzdür. onlar fərqlidir. fərqli sandıqları bir neçə nəfər var, hansı ki onları öz gözlərində çox böyüdürlər, onların yediyi hər poxu az qalır qaldırıb dağ başına qoysunlar. səhv-düz demədən. mənə görə onlar marjinal yox, saxta marjinal gənclərdir. çünki nə etmək istədiklərini heç özləri də bilmirlər. külək hansı tərəfə əssə, onlar da kiçik qum dənəcikləri kimi həmin tərəfə sovrulurlar. və bir gün dalğa onları palçığa çevirir.
2) milli adət-ənənələrimiz və mentalitetlə yaşayan gənc.
a) qız versiyası.
5-ci sinifə kimi məktəbə hər gün anası ilə gedib-gəlib çox güman. hobbisi türk seriallarına baxmaqdır. türk müğənnilərinin sevgiyə aid mahnılarını dinləyib, həyatında heç vaxt aşiq olmasa belə kədərlənir. seriallardakı həyatlara həsəd aparır, ancaq soruşsan, ona görə ən önəmli olan ədəbi ilə oturub-durub vaxtı çatanda öz təmizliyi ilə ərə getməkdir. 11-ci sinifi qurtarmağa az qalmış nişanlanırlar bəziləri. ya da həkimlik oxumaq üçün atu-ya qəbul olub, axıra kimi gedə bilmirlər. getsələr belə, diplomu sadəcə cehiz kimi aparacaqlar. əgər ailəsi çox sıxmırsa, bir sevgili tapıb ona hər gün naz edəcəklər. 4 il görüşüb, sonunda nişanlanacaqlar. * valla kimdən soruşuram hamısı deyir 4 ildi tək dərdləri diplom alıb ərə getməkdi. bundan başqa maraqları olmur. ara-sıra varisin kitablarını oxuyurlar, evləndikdən sonra xəyallarındakı sevgini yaşayacaqlarnı ümid edirlər, ancaq qaynananı hesaba qatmayıblar yəqin.
ən pisi isə odur ki, həyatlarına yön verən valideynləri onları inqubator cücəsi kimi yetişdirir. niyə bir qızın tək dərdi evlənmək olsun axı.
b) oğlan versiyası.
məktəbin son illərində tualetdə siqaret çəkməklə başlayır həyatları. ümumiyyətlə, bu tip gənclərin həyatı məktəb bitəndən sonra başlayır. kimisi əsgərliyə gedir, həyatın əsl üzünü görür, kimisi də 150 balla universiteti qazanır, ora sadəcə gününü keçirtmək üçün gedir. 99 faizinin qəlyan çəkib tüstü buraxan vəziyyətdə şəkli var. onlar üçün yaxşı oğlan və yaxşı qız anlayışı var, bu anlayışa zidd olan hər şey ayıbdı, tərbiyəsizlikdi. tində dayanıb təsbeh fırladır bəziləri, onun-bunun qızının əndamına ağzının suyunu axıdarkən bir tərəfdən də ana-bacı söhbəti edib dindən danışırlar.
yüzüylə fırlanıb axırda analarının seçdiyi qızla ailə həyatı qururlar. kitab oxusalar, sadəcə vorların həyatını oxuyarlar, youtube-a sadəcə meyxana dinləmək üçün girirlər.
göründüyü kimi, gəncliyimiz çox bərbad bir vəziyyətdədir. yenilikçi gənclərimiz çox azdır. 95 faizi bildiklərini təkrarlayan, başqa mühitlərə maraq salmayan gənclərdir, təəssüf ki. inanmıram ki, nə vaxtsa düzələcək, ancaq düzəlməsini çox istərdim. deyəcəksiniz ki, bu dastanı bura niyə yazmısan, onsuz da hamımız bilirik. pis olanı da budur ki, hamımız bilirik. heç nə də edə bilmirik.
indi yeni doğulan bir nəsil var, və ya 1-2-3-4 yaşlarında olan yeni doğulmuş uşaqlar var. mənim məsələn bacım uşaqları, xala-əmi-bibi uşaqlarının uşaqları, birlikdə böyüdüyüm uşaqların uşaqları var artıq. bu tayfalardan mənim heç kimdən xoşum gəlmir, onların da məndən xoşu gəlmir. onların gözündə mən tərbiyyəsiz, pozğunam, mənim gözümdə onlar geribeyinli, konservativ, kor, beyniyuyulmuş zavallılardılar.
əvvəllər ölkənin gələcəyini düşünəndə düşünürdük ki indiki nəslin ölüb yox olması və sıfırdan yeni bir nəsil doğulmalıdır. sonradan bu yuxarıda bəhs etdiklərim, bizim yaşıdlarımız doğub tökməyə başladılar. bir ağac kimi məqsədsiz yerə küçükləməyə başladılar. və ancaq bu səhnəni görəndə şəxsən dərk elədim və düşündüm ki "ala?? yeni bir nəsil doğub böyüyüb ölkəni dəyişəcək deyirdik də, bu geribeyinli orta əsr insanlardan doğan uşaqlar da onlar kimi böyüməyəcəkmi bəyəm? o uşaqları böyüdənlər də bizi böyüdənlərin böyütdüyü onların kopyaları olmayacaqmı?" deyə kefim pozulmağa başlamışdı. uşağına heydər baba şeirini öyrədən bir sabun görmüşdüm məsələn. gördükləri heteroseksual olmayan insanlara nifrətlə baxan, özlərini ən olması gərəktiyi kimi sanan insanlar, insan belə demirəm artıq onlara, yaratıqlar. baxıram uşağa, o ağ vərəqlərə, indidən başlayıblar sikdiyimin təfəkkürü ilə qaralanmağa. oğlan uşaqlarına indidən yüklənən o "sən kişisən" adətləri, qız uşaqlarının üstünə qoyulan o ağır namus borcu. elmə və sənətə düşman cəmiyyətin, elmə və sənətə düşman uşaqları yetişirdi və bunu görüb çox pis pozulurdu kefim. bir vaxtlar universitet müəllimi olmağı düşünürdüm məsələn. bu səhnələri görəndə düşünürdüm ki, müəllim olsam, mənim qarşıma 17 il beyninə tabular yeridilmiş robot kimi yüklənmiş proqramla işləyən, heçnəyi sorğulamayan uşaqlar gətirib oturdacaqlar, və uşaqlar məsələn, bəlkə də mənə nifrət edəcəklər, ailələri kimi. o uşaqlar sırf onların dinindən deyiləm deyə heç dediklərimi dinləməyəcəklər belə bu nə deyirsə səhv deyir onsuz, çünki düz olsaydı bizim dinimizdən olardı deyə. çünki elə böyüdüləcəkdilər.
ondan sonra o uşaqlara nifrətlə baxmağa başladım, gözlərində ana atalarını görürdüm. uşağa nifrət etməyin nə qədər iyrənc bir düşüncə olduğunu anlamağıma baxmayaraq əlimdə olmadan nifrət edirdim o uşaqlara. etdiyim hərəkətin irqçilikdən heç bir fərqi yox idi, bu yeni tanışılmış bir ərəbə bir stereotip gözü ilə baxıb, onu tipik bir ərəbistanlı olaraq tanımaqdan fərqsiz idi. uşağa atasına görə qiymət verirdim. bunun atası deyirdim məsələn, pula görə mənliyini satan gözü dönmüş murdar bir insandır, bu uşağı da elə öyrədəcək deyirdim. bu birinin anası məsələn deyirdim, azad həyatını yaşayan qızları sırf qısqancığı üçün, özü sərhədləri qıra bilmədiyi üçün, cəsarəti çatmadığı üçün gördüyü azad qadınalrı fahişə, pozğun adlandıran, onları ləkələyən biri olaraq, bu qızını da elə ləkəli böyütməyəcəkmi? namus kimi boş bir dastan yükləməyəcək mi bu qızına? bunun bu qızı, bunun bu oğlu böyüyəndə mənə ata anasının nifrət etdiyi kimi etməyəcəkmi? bu gün mənə bu ölkənin ən inkişaf etməsi lazım olan paytaxtında belə ay qız deyə söz atan dölbeyin polislərin uşaqları da onlar kimi olmayacaqmı deyə kefim pozulurdu. bir formada eyni yerə toplaşanda bu tip birinin uşağı yanıma gəlib ayağımdan yapışanda nifrət və qəzəblə dolu olaraq ayağımı tərpədib rədd ol ala deyirdim məsələn. çünki artıq o uşaqda atasındakı o götüqalxıqlığı görürdüm, o biri uşaqları necə döydüyünü, və atasının buna sevindiyini görürdüm "məktəbə getsin, hamını sikib çevirəcəy" adı ilə böyüdülən bu uşağın gələcəyini "hamını sikib çevirəcək bir bürokrat" olaraq görürdüm, və siktir get dədənin yanına deyə ayağımdan əl çəkməsi üçün qışqırırdım. mənim o uşağın gələcəyini dəyişməyim üçün edə biləcəyim çox bir şey yox idi zira, tərbiyə verəni atası və anası idi. hansı ki onlar da zatən uşaqları mənə oxşamasın deyə başlarını kəsərdi, o dərəcə. arxamdan başqalarına nələr dediklərini bilirdim çünki, o pozğun deyirdilər, o avara, o tərbiyyəsiz, o namussuz deyirdilər.
sonra birdən dedim ki özümə, ala dedim, bu uşaqların bizdən bir fərqi var. mən rayonda böyümüşəm. aldığım tərbiyə, mənə öyrədilənlər, ailə-məktəb-televiziya və rayon kitabxanası idi son illərdə intenrnet gəldi rayona, hansı ki o vaxtlar internet indiki kimi hər şeyin asan tapıldığı bir yer deyildi. vəssalam. nəinki başqa ölkə, azərbaycan belə olsa, bakıda böyümədiyim üçün keçmişə dayalı olaraq həmişə heyfislənirəm, ömrünün 17 ili bir bataqlıqda keçib. paytaxtda isə o qədər ehtimal var idi ki başqa insanlarla tanışmağa. rayonda böyüyən bir uşağın çərçivədən çıxması çox çox daha çətin idi. nəisə. demək istədiyim, o vaxtlar bir uşaq üçün həyatı tanıma, doğrulara qərar vermək üçün informasiya mənbəyi ailə-məktəb idi əsas, ikisi də tabu öyrədirdi. ancaq indi bir fərq var, çox böyük və qaçınılmaz bir fərq həm də: internet.
bugün doğan və doğmuş o uşaqların ailə və məktəblərindən əlavə məlumat ala biləcəkləri bitməz tükənməz dərya. onlara öyrədilən tabuları qıra biləcək bir dərya. onları yetişdirən o çirkin insanların da internetə çıxışları var artıq onlar niyə dəyişmir deyə sual oluna bilinər, çünki onların beyni inkişaf dövrünü keçib və beyinlərinə həkk olunmuş bir tabu mexanizması var. onların dəyişməsi çətindir, onlar hal hazırda internetdəki azadlıq düşmanları mexanizmasını oynayaraq interneti "vətən xainləri!!!!", "kafirlər!!" deyə şərhlərlə dolduran insanlardır. ancaq onların uşaqlarından biri gəlib sözlüyə çıxacaq məsələn. deyək ki, oxuyacaq, götür qoy edəcək. birinci qarşı çıxacaq, nifrətini qusacaq, siz deyəcək, səhv yoldasınız deyəcək, sonra sakitləşəcək, heç kimin ona qulaq vermədiyini görəcək, bir şeylərin səhv getdiyini anlayacaq yavaş yavaş, gün bə gün. o sancılı və ağrılı yeniyetməlik dönəminə girəcək, bizimlə birlikdə girəcək, bizi sevməyə sevməyə. eynilə bizim yeniyetməliyimiz kimi, çox əsəbləşəcək, qərarsız qalacaq, inancları arasında bir sual formasına çevriləcək, doğrunu axtaracaq və doğruya hər yaxınlaşanda daha da aqresiffləşəcək.
sonra bilirsiniz nə olacaq? hekayənin ən can alıcı, mənim ən sevdiyim yeri: o bizə pozğun, tərbiyyəsiz deyən, uşaqlarına bizim pis insanlar olduğumuzu öyrədən, uşaqlığımızın biryerdə keçdiyi valideyinlərinə baş qaldıracaq o uşaqlar. o bizdən nifrət edən insanlar, bizim kimi birini daha yartmış olduqlarını görəcəklər, dünyaları başlarına yıxılacaq. dəli olacaqlar, gülürəm hal hazırda, gülürəm o günləri görmək üçün. sössüz ki bu yazdığım sətirləri oxuyacaq olanlar arasında bəhs etdiyim o çirkin insanlardan da olacaq, onları daha da qıcıqlandırmaq və əsəbləşdirmək üçün belə bir misal da verim məsələn: sənin 20 yaşlı qızın bir gün evə gələcək məsələn, axşam üstü dostları ilə görüşməyə getmişdi, o "təmiz", "əldəyməmiş" illərcə əziyyət çəkib axmaq və çirkin təfəkkürünü yüklədiyin gözəl ay parçası qızın, evə gələcək mama deyəcək, bir şey deyəcəm, mən bugün sevgilimlə yatdım, çünki canım istədi deyəcək. və sənin bu çox uzun olmayan insan həyatının tam ortasına qoyduğun o namus tabun, namus dolu dünyan başına yıxılacaq. sən çikrin insan, bizi pislədin, ancaq sənin uşaqlarının manifestosunu bizlər yazacağıq. inqitamımız çox ağır olacaq sənin üçün. elə bilirsən o körpəni ətraf dünyanın çirkinlikləri olan bizlərdən qoruya biləcəksən? yanılırsan. bizim səsimiz, sənin uşağının qulaqlarına tanrının səsi kimi yerin altında belə gizlətsən çatacaq. həqiqətin səsləri. çınlayacaq qulaqlarında. səbrsizliklə gözləyirəm uşaqlarına öz tərbiyəsizliyimi yükləməyi. qəzəblə baxacaq o neçə əziyyətlə böyütdüyün oğlun və qızın sənə. necə çirkin insanlar olduğunuzu anlayacaqlar çünki. artıq azərbaycanın hansısa kəndində doğulan bir körpə o kəndin qaydaları ilə böyüməyəcək. global həqiqətlər toplusu olan bir dünyaya çıxışı olacaq zira: internetə. sənin uşağın, sənin dinindən imtina edəcək, sənin namus tabularından, sənin həyat tərzindən.
əvvəllər görəndə kefimi pozan uşağını indi görəndə gözündəki o işığı görürəm. gözündəki o çiçək uşaqlarına olan həsrəti görürəm. gözündə bir həbsxanada olan və ordan qaçmaq istəyən o insanı görürəm. gözündə səndən qurtulmaq istəyən bir insanı görürəm.
sizin tabularınız, bizim həqiqətlərimiz. yaxşılar bu filmin sonunda qalib gələcək. sizin uşaqlarının fiziki olaraq sizin, mənəvi olaraq bizim tərəfimizdən böyüdüləcəklər. sənin uşağın məsələn sənin o gözəl ömrünü boş yerə yorduğun axmaq davalardan sadəcə biri olan erməni düşməni olmayacaq məsələn.
kitab yazmağı planlayıram, sizin o çiçək uşaqlarınızı lazım olması kimi böyüdəcək kitablar.
çirkin insanlar sizi, çox çirkin. əli qanlı pis insanlar.
edit: hər dəfə belə şeylər yazandan sonra həm özüm gərilirəm, həm düşünürəm oxuyan gəriləcək. niyə yazdım deyirəm. amma mənlik bir şey yoxdur. həqiqət acıdır. həqiqətin nə qədərinə dözə bilərsən? cəmiyyət çirkindirsə, onlar haqqında yazılan yazıdan gül iyi gəlməsini gözləyə bilməzsən.
şəkildəki bir ədəd timidus və @vosabi ni tapın.
(baxma: biz sizin yaşınızda olanda inqilab edirdik)
(baxma: o qədər yaxşı inqilab etdik ki hamını tutdular ya qovdular)
hamısını göstər