ritamita

cəmiyyətin alnına sənə aid olmayan etiketi yapışdırıb, sanki səndən zorla bunu daşımağı tələb etməsi həmişə mənə müəmmalı qalıb. axı niyə belə bir şey var?
təzə daxil olduğun və uzun bir müddət orda qalacağını hiss elədiyin mühitdə normal olaraq səssizcə kənardan "söhbəti tutmağa" çalışırsan. çünki tanımaq və qarışmaq üçün zaman lazımdır. həm də uzun bir zaman. bu dəmdə ləqəbin olur sakit.
sakit olsa cəhənnəm, insanlar (istisnası zadı hələ görülməyən) düşünür ki, fso sakitdisə loxdu. fikirlərində yanılanda, boş önyarğılarına görə özlərini günahkar hiss etməkdənsə, əksər hallarda "hihi mən səni lox, heç nədən başı çıxmayan bilirdim" deyirlər. bu sözlərini eşidəndə deyirəm ki, kaş elə çurban bilərdin məni biz danışmazdıq. yenə cəmiyyətimiz bu xəyali etiketi birdəfəlik ssenari kimi verir. və deyir ki, başla oynamağa. oynamaq. çünki axı sən bu deyilsən. məcbur ediilirsən ki, bir ortama ilk girdiyin halını hamı ilə tanış edəsən. və ömrünün sonuna qədər onunla tanınasan.
sakitsən, amma başqa fikrin var? aa sus onda sənə düşməz ki sən sakitsən.
qarşı çıxmaq istiyirsən? fikrin tutarlı da olsa, saya salıb əməl eliyən olmaz. sakitsən axı sən. əvvəl axır ya hansısa səsli küylü onu deyər, olar dahi ya da ki içlərində sənin haqlı olduğunu bildikləri halda bir şey deməzlər. sən də sevinə bilmərsən. rahatlıqla lağ edirmiş kimi "mən demişdim" deyə bilmərsən. axı sən sakitsən.
"əylənə bilirsən?", "sıxılmırsan?" kimi özünün belə ağzından çıxmayana qədər, bəlkə də çıxandan sonra da düşünmədiyi çuşka sualları hər mühitdə eşitmək adamı bezdirir. indi sən məni tanımağa cəhd etmədən, önyarğı ilə sakitsən deməyin, ya da ümumiyyətlə mənim səninlə bir ortaq marağımın olmaması o demək deyil ki, mən yaşamıram aq bu nə düşüncə tərzidi. məktəb, hazırlıq, uni hər yerdə bu ssenarinin fərqli pərdələrini yavaş-yavaş eyni oynamağa başlayırdım elə bil.
məktəbdə dərsə gəlməyəndə ancaq partası boş olmağına fərqinə varılanın əksinə, sinifin boşboğazı dərsə gəlməyəndə elə bil 15 nəfər yoxmuş kimi hiss edilirdi. eyni gündə gəlməyəndə hamının, onun başına yığışıb "niyə gəlməmişdin?" deyə marağlanması uşaq vaxtı məni dəli edirdi. ya da hazırlıq qrupları zəif və güclü olaraq 2 yerə bölünür çox vaxt. dəfələrlə özümü təsdiqlətsəm də, sınaqlardan keçsəm də, sakitəm deyə zəif qruplarda ömür çürüdürdüm. bir dəfə dözməyib mamanı aparmışdım ki danışsın, ona da demişdilər ki, bunan gözləntimiz yoxdu, sizində olmasın. azərbaycanlı ailələr müəllim sözünü özünə əmr bilir. onlar desə ki, qatıq qaradı deməli qatıq qaradı. bu durumda, layiq olmadığı yerdə çürüməyə, həvəsini itirib, prinsip aparmağa məhkum olur insan.
sakit anılmağın bir söhbəti də var ki, 20 nəfərdən ibarət insanların səsini batırmaq üçün səsini ən sonuncu tona qaldırmağa ehtiyac duymursan, sənin danışmağın hamının səsini batırır. sənin fikrin hamının fikrini keçərsiz edir. amma heç kim bunu qəbul etmir. mənim də dərdim burdadır.
vecinə alınmayan fikirlərdən sonra o qədər atmışdım içimə ki, ən böyük xəyalım çıxıb stola "blət sən kəs səsivi ən zor mənəm" deyə qışqırmaq idi. amma ki, bunu başqa yol ilə eləməliydim. çünki hər şeyin başlıca səbəbi avtobusda sırf bildiyim bütün şeirləri dalbadal demişdim deyə*telefonsuz uşaqlıq hamının içində qışqırıb, həvəsimi qırıb, hələ bir 50 ildə ömrümü çürüdəcək "camaat nə deyər" sözü ilə tanışdırdıqları gündən bəri, hər yerdə, fikir qalsın qırağa salamı belə çəkinərək vermişəm. bu qədər il təsirini qorumağı, yadıma gələn ilk xatirəm olduğuna bağlıyıram. dəfələrlə eyni situasiyanı yuxularımda fərqli yaşlarımda görüb, sanki dəyişdirməyə can atsam da, təngənəfəs ayılıb, səhərə qədər balkonda oturmaqdan başqa bir şey edə bilməmişdim. hər addımda, hər yerdə, hər adsız zəng, iş görüşməsi, yeni insanlarla tanışlıq zamanı özünü daha da təzəliyirdi o utanc, əzilmişlik hissi.
o gündən bəri bir şeyi bir başa eləmək/deməkdənsə, alternativini fikirləşməli olmuşam həmişə. ən sadə iş belə mənə artıq cəhdlərlə başa gəlirdi.
başqa cürə, başqa versiya, yox başqa yolu olmalıdı deyə düşünməkdən özümü itirirdim getdikcə. yaxşılaşmaq, özünü tapmaq, yaşamağı atmışdım kənara. tək məqsədim özümü təsdiqlətmək idi. hər şeyi düşünmüşdüm, həm də dəfələrlə. bircə, sonunu düşünməmişdim. (baxma: çünki sonunu düşünen kahraman olamaz)
məktəbdə, hazırlıqda, unidə təsdiqlənə biləcəyim tək yol imtahan idi. ancaq orda qışqıra bilərdim. ancaq orda içimi bilə bilərdilər, onda hamı məni tanıyacaqdı və mən nəhayət ki hər şeyi birbaşa edəcəkdim. mən yaşayacaqdım.
testlərin nəticəsi əla olanda "oyda inana bilmirəm sənə çox haqsızlıq eləmişik səncanı bağışla" kimi reaksiyalar gözləyərkən," köçürmüsən" , "sən buna layiq deyilsən" eşidəndə gözüm kəlləmə çıxmışdı. 1 2 dəfə də prob eliyəndə gördüm yox e mənim özümü bu yollarla təsdiqlətməyim çətin işdi. daha güclü nəsə lazım idi. ya səsli küylü olub birinci partada oturmaq? ya da ümumiyyətlə başını buraxmaq?
universitetə təzə daxil olanlara məsləhət verən əmiuşaqlarım mənə də deyirdilər ki, bax sən də qulağında sırğa elə ilk dəfə sinifə necə girdinsə elə ömür boyu elə yadda qalırsan.
bu reallıq məni əsəbləşdirirdi, məyus edirdi, çünki gücsüz hiss elətdirirdi. hamı, sözü gedən xəyali etiketlərə ömürlük, birmənalı olaraq dəyişməyən vəzifə kimi baxırdı. kim ki, kənara çıxmağa azca belə cürət eləsə, olurdu vətən xaini.
nəysə, o söhbətin üstündən 4 5 il keçdi, ilk gündə keçdi. mən sakit biri kimi girdim sinifə. hamı ilə "siz"lə danışıb, "bəs bürcün nədir?" suallarını verən qızın əksinə sakitcə ancaq ad soyad soruşanda danışan uşaq oldum. sonra neçə dərsləri çıxıb danışsam da, sakitəm deyə ballarım kəsildi. kin saxlıyırdım deyə də gedib bax görürsən sən verdiyin baldan çox yığmışam deyəndə müəllimlərin sifət ifadəsi "sən kimsən ala" olurdu.
dayandım. doğrudan e mən niyə bunu edirəm? hər şey mənasını itirdi anlıq. müəllim qırıl deyə əlini sallayıb getdi. mən gedə bilmədim. çünki son cəhdim idi ki, bəlkə o yola verərək salladığı əli çiynimə heç nə demədən vursaydı bütün hər şey bitəcəkdi.
sonra çönüb geriyə baxanda, bir qazanca görə vaxtımı, həvəsimi ən əsasda həyatımın kayfını itirdim. özümü belə kənara atmışdım. insan ancaq başqalarından təsdiq tapanda rahatlığını tapmırmış. və əslində yaxşı mənada heç kim sizi qozlamır da. başını buraxıb, "ay sağ ol ən lox mənəm" deyəndə rahatlanırsan. ümumiyyətlə təsdiqləri alıb rahatlanmaq deyə bir şey mümkün deyil, hər dəfə level artır amma sonu yoxdu. son yoxdusa, məna da yoxdur. insanları münsiflər heyəti olaraq görmək sadəcə özünü itirib başqalarına görə yaşamaqdı. indi kimsə, zarafatıma gülməyəndə, öz özümə gülməyimə görə gülürlər. elə daha səmimi olur. hə bir də zarafat izah eləmə kimi borcun olmur, belədəki hər 2 halda məqsəd güldürməkdisə bu məqsədə çatırsan. zarafat tutmasa utancdan yatmamaq da var, heç nəyi qozlamamaq da, yəni hər şey sadədi, insan prosta düz baxmalıdı hər şeyə. etiketi cırıb öz bildiyini etməlidi.

son bəyənilənlər:

oxuyucuların bəyəndikləri: