empatiya

düzgün əxlaqi qərarlar qəbul etmək üçün heç də əl-verişli baza deyildir. qısaca bu onunla bağlıdır ki, tək bir şəxsin çəkdiyi zülmü hiss etmək insanlar üçün daha asandır, nəinki milyonların çəkdiyi zülmü hiss etmək. hər hansı bir konkret şəxsin başına gələn faciəvi hadisə tezliklə bütün dünyada xəbərlərə yayılaraq hamıda empatiya hissi yarada və diqqət və kömək cəlb edə bilər, lakin dünyanın bir kasıb bölgəsində milyonların kasıblıqdan, xəstəlikdən əziyyət çəkməsi eyni dərəcədə şiddətli empatiya hissi oyatmadığı üçün diqqətdən kənarda qalır.
Ursula Le Guinin The Ones Who Walk Away From Omelas hekayəsi bənzər mövzunu ələ alır. 4 səhifədir.

almaniyada tәlәbә hәyatı

yəqin ki, digər ölkələrdə ki, tələbə həyatından fərqlənmir. bu entrydə yazacaqlarım təkcə almaniya yox, digər ölkələrə də aid ola bilər. ömrümün 9 ilini tələbə kimi almaniyada keçirəndən sonra bir iki kəlima yaza biləcəyimi düşünürəm.
əksər alman universitetlərində təhsil pulsuzdur. bundan əlavə mühəndislik və təbiət elmləri ixtisaslarına qəbul rəqabətsizdir. yəni müraciət edənlərin sənədləri qaydasındadırsa, qəbul olunurlar. bu təbii ki, tələbat yüksək olan ixtisaslarda qeyri mümkündür və müəyyən rəqabət qaçınılmazdır. iqtisadiyyat, hüquq, tibb, psixologiya və s. ixtisaslara həddindən çox adam müraciət edir və universitetlər ən yaxşıları seçməyə məcburdur. mən fizika oxumuşam, və fizikaya qəbulda məhdudiyyət yox idi. tələbə həyatından danışmazdan əvvəl qeyd etmək istədiyim başqa bir məqam var. əksər alman universitetlərində davamiyyətin yoxlanılması qadağandır. yəni müəllimin hər hansı bir yolla tələbənin dərsdə olub-olmamasını yoxlaması və buna nəzərən tələbəyə qiymət verməsi qadağandır. almanlar self-study təliminin tərəfdarıdırlar. yəni sən özün özünü oxumağa məcbur etməlisən. bu mənə ilk baxışdan qeyri adi, ancaq yaxşı təsir bəxş etmişdi. ancaq 9 illik tələbəlikdən sonra əgər davamiyyət yoxlanılsa idi bəlkə daha tez bitirərdim deyə düşünürəm. qəbul məhdudiyyətinin və davamiyyətin olmamasını qeyd etməklə bu entrymi iki alt paraqraflara ayıracam.
universitet tərəfindən məsləhət görülən tələbə həyatı
tələbəyə hər semesterə 30 kredit yığmaq məsləhət görülür. bu sürətlə bakalavrı 6 semesterə, yəni 3 ilə bitirmək mümkündür. qeyd etməliyəm ki, universitetin gözündə 30 kredit 60 saatlıq iş həftəsinə bərabərdir. hər dərs üçün qazanacağın kredit sayı ilə birlikdə həm də ideal halda həftədə neçə saat məşğul olacağın barədə məlumat verilir. bu məşğulluq təkcə mühazirə və məşğələlərin müddəti deyil, həm də dərsdən əvvəl hazırlıq, dərsdən sonra təkrar, ev tapşırıqlarına lazım olan vaxt və nəhayət imtahan hazırlığına lazım olan vaxtı əhatə edir. 1 kredit təxminən həftədə iki saat iş deməkdir. 30 kredit müxtəlif ixtisaslarda müxtəlif sayda dərslərə bərabər ola bilər. mən fizika riyaziyyat oxumuşam deyə, mənim dərslərim ağır olub. hərəsi 6, 8 ya da 10 kredit verib və semesterə 3-4 dərs götürmüşəm. nə qədər hamı "there is no fun in germany go back to your work" desə də, universitet tələbələrə dərsdən başqa şeylərlə də məşğul olmağa ciddi imkanlar yaradır. məsələn hər institutun tələbələrdən ibarət könüllülər komandası olur. bu komandalar universitetdən müxtəlif partilər, eventlər falan qeyd etmək üçün maddi vəsait alırlar. bizim komanda məsələn semesterə ən azı iki dəfə böyük parti keçirirdi, dj falan çağırırlar, pulsuz içkilər və barbeque olur. bundan başqa hər həftənin birinci günü mühazirə zalında kino təşkil edirlər. bu tələbə komandasının özünün idarə etdiyi kiçik bir kafe də var idi. Kafe dərslər arası istirahət üçün əladır, divan kreslo, müxtəlif oyunlar, yaxşı kofe və s.
bakalavr sertifikatı üçün 180, master üçün 120 kredit lazım olur. əksər üniversitetlərdə bakalavrın 20, masterin isə 10 kredit xalı qeyri ixtisas sahəsi üçün rezerv edilib. bu o deməkdir ki, tələbə bakavr sertifikatı üçün 20, master üçün isə 10 kredit xalını öz ixtisasına bir başa aidiyyatı olmayan dərslərdən qazanmalıdır. məsələn fizika oxuyanlar riyaziyyat dərslərinə girə bilər, hansısa dil kursuna yazıla bilər və ya hər hansı bir workshop-da iştirak edə bilər. edə bilər deyəndə, bu zəruridir, yoxsa bakalavr sertifikatını qazanmaq olmur. bunu qeyd etməyi zəruri hesab edirəm, çünki bu universitetin tələbə həyatını rəngarəngləşdirmək üçün etdiyi bir addım kimi görürəm.
hər vilayətin özünün tələbələr üçün çalışan studierendenwerk deyilən qurumu olur. bu qurumlar bir başa vilayətin senatından maddi dəstək alır və yeməkxanalar, yataqxanalar və tələbə həyatının maddi, mənəvi, psixoloji tərəflərinin dəstəyindən sorumludur. yeməkxanalar günorta yeməyini yemək üçün idealdır. adi restoranda 15-20 avroya yeyə biləcəyin yemək içkini, yeməkxanada 5 avroya yemək olur. şəhərdə 350-400 avroya ancaq shared flat tapa bildiyin halda, tələbə yataqxanalarında 200-250 avroya single apartment kirayə götürə bilirsən. bundan başqa bu qurumların mədəniyyət bölmələri tez-tez müxtəlif turnirlər, quizlər, partilər təşkil edir. tələbələrdən ibarət xorlar, orkestrlar, qruplar yaradır, teatr oyunları, film festivalları, poetry slams, digər şəhərlərə, dağ və meşələrə exkursiyalar təşkil edirlər. digər tərəfdən məsələn korona pandemiyası vaxtı tələbələrə maddi yardımlar edildi. 24 saat açıq olan, psixoloji dəstək və ya suicide prevention xidmətləri var. belə bir qurumda yataqxana tutoru kimi 1 ildən çox işləmişəm. mərkəzləşdirilmiş eventlərdən, turnirlərdən əlavə, biz tutorlara da illik 400 avro büdcə verilirdi ki, biz də öz yataqxanamızda eventlər təşkil edək, oyunlar oynayaq və s. mən tez-tez barbeque edirdim, tələbələrimizə pulsuz yemək və içkilər paylayırdım, halloweendə pumpkin carving festival təşkil edirdik.
yataqxanalarda tutorlardan başqa tələbələrin özünü idarə qurumları da var ki, könüllülərdən ibarət komadalardır. məsələn bizim yataqxananın komandasının ixtiyarında bir bar, idman zalı, volleybol meydanı, 3 barbeque, 4-5 stolüstü tenis stolu və özümüzə aid ofisimiz var idi. idman zalının bütün avadanlıqlarını özümüz almışdıq və tələbələrin istifadəsinə verilmişdi. voleybol meydanının təmizliyi, qumunu, torunu təzələmək, barda eventlər təşkil etmək, içki almaq, avadanlıqların təmizliyinə, vəziyyətinə nəzarət etmək, həmçinin bütün bunların buxalteriyası ilə məşğul olmaq hamısı bizim komandanın öhdəliyində idi.
diqqət edənlər yəqin görür ki, bu könüllü komandaları yaratmaqda məqsəd, tələbələrə nəinki əylənməyə, həmçinin biznes, hüquqi və liderlik məsələlərində təcrübə yığmağa imkan verməkdir. əgər bənzər sistem azərbaycanda yoxdursa, mütləq tezliklə yaradılmalıdır.
real nümunə, mən
almaniyadakı ilk 2 ilimdə maddi cəhətdən çoxda problemim olmadığı üçün semesterə 30 kreditimi yığa bildim. sonra həftədə 20 saat işləməyə başladım və hər şey dəyişdi. çox adam deyir ki, 20 saat nədir ki, həftə sonu işlə, qalan vaxtı dərslərinlə məşğul ol. ya da hər gün dərsdən sonra 4 saat işlə həftəyə 20 saat yığarsan. reallıqda işləməyə başlayarkən insan bir çox problemlə üzləşir ki, yuxarıda yazdığım senarilər praktiki olaraq mümkünsüz olur. belə ki, ilk semesterlərinizdə böyük ehtimal ancaq restoran və kafelərdə iş tapa biləcəksiniz. belə işlərdə adətən baxımlı görünmək və mehriban olmaq bəs edir. ancaq problem odur ki, nadir hallarda bir restoran sizi yarım gün işlətməyə razı olar. yəni restoranda işləyirsinizsə 10-11 saatlıq iş gününə öyrəşməlisiniz. həftə sonuna gəldikdə isə, adətən tələbə işçilər arasında həftə sonu üçün rəqabət olur. yəni hamı həftə sonu işləmək istəyir, ona görə də həftə sonları iş tapmaq çətin olur. ixtisasınızdan asılı olaraq, biraz yuxarı semesterlərdə başqa sahələrdə iş tapa bilərsiniz. belə işlərdə yarım günlük işləmək daha realdır. ancaq real olmayan tərəfi, hər gün 5 saat çox da həvəsin olmayan mental iş görüb, qalan vaxtlarda dərslərini oxuyub yeni bir şey öyrənməyə çalışmaq real deyil. hər bir insan gün ərzində cəmi 3-4 saat real produktiv mental iş görə bilir. digər vaxtlarda rutin işlərlə məşğul ola bilərsən, ancaq rutin olmayan mental iş, məsələn yeni bir şey öyrənmək, ya da qərarlar vermək, çox nadir insanlarda 3-4 saatdan çox davam edə bilər. uzun sözün qısası, çalışın təhsiliniz boyunca işləməyin, ya da sırf təcrübə üçün işləyin. həm işləyib, həm də dərsləri vaxtında bitirmək çətindir.
davamiyyətin yoxlanılmaması, 19-20 yaşlı orta statistik bir gənc üçün həddindən çox məsuliyyətdir. valideynlərlə birlikdə yaşamağın rahatlığından və rutinliyindən təzəcə ayrılan bir adam məncə nadir hallarda özünü həftədə 60 saat universitetə həsr etməyə məcbur edə bilər. mən edə bilmədim və bir çoxları da edə bilmir. dərslərə girirdim, ancaq onları təkrar etməyə ya da növbəti dərslərə hazırlaşmağa həvəsim olmurdu. ev tapşırıqlarını da əksər hallarda minimal zəruri miqdarda edirdim. semesterin ortalarına doğru bəzi dərslərdə yaxşı bilgilərim yoxdur deyə, o dərsləri atmalı olurdum. nəticədə işləməyə başlayandan sonra semesterə 30 deyil də ancaq 10-15 kredit yığa bildim. bundan başqa düşünürəm ki, bəlkə də fizika kimi ağır fənn oxumaq üçün kifayət qədər iti zəkam yoxdur. Universitet həyatım boyu, verilən tapşırıqlara nəzərdə tutulandan daha çox vaxtım gedib. universitetə qəbulda məhdudiyyət olsa idi, bəlkə daha başqa ixtisas seçib, daha rahat oxuya bilərdim.
mən demək olar hər həftə sonunu yataqxanamızın barında könüllü işləməklə keçirmişəm. peşman deyiləm, hər həftə yeni bir insanla tanış ola bilmək şansının verdiyi həyacan aludəçilik yarada biləcək səviyyədədir. bu həyacanın təbii ki, seksual elementi də var, ancaq mən mübahisə edərəm ki, təkcə seks ehtimalı məni hər həftə sonu 10 saat könüllü iş görməyə məcbur edə bilməzdi. məktəb illərində də insanlarla yaxşı yola getdiyimi xatırlayıram. ancaq barda işləmək mənə o vaxta qədərki ünsiyyətlərimin hamısından daha çox şey öyrətdiyini düşünürəm. bir də ki, qara ciyərimi alkoqolla tanışdırdı. 10 saat içmədən dayanmaq çətindir. hər semester yataqxanamıza 150-yə yaxın erasmus tələbəsi gəlirdi. dünyanın müxtəlif yerlərindən, müxtəlif ixtisaslar. adətən sakit, introvert biri kimi tanınan mən, tez-tez evinə qonaq çağırır, gəzintilərə çıxır, yeyir-içirdim. sosial həyatı universitet və işlə birləşdirmək ancaq yuxunu azaltmağın bahasına reallaşa bilərdi. nə qədər ekstremal tələbə həyatı yaşadığımı düşünsəm də, erasmus tələbələrinin yaşadığı həyat daha ekstremaldır. adamlar həftənin 3 gecəsini klublara gedir, yerdə qalan vaxtlarda öz aralarında içib əylənirlər. məncə bu tip həyat narkotik vasitələrsiz mümkün deyil. doğurdan da kokain, speed, lsd bizim tələbələr arasında çox yayğındır. narkotik demişkən, əgər techno xoşlayırsınızsa və siyasi olaraq sol yönümlüsünüzsə berlin kimi böyük şəhərlərin gecə həyatında kifayət qədər əylənəcəksiniz. berlinin klubları çox məşhurdur və bəzilərinə girə bilmək, ya da girmiş olmaq status simvoludur. insanlar saatlarla sırada gözləyir, bəziləri 4-cü gün günorta sırada dayanıb, peçatı qollarına alandan sonra 2 gün duş qəbul etməyib altıncı gün gedirlər kluba. bütün bunlar əsl kult halını alıb, ancaq bəyəndiyiniz bir şey ola bilər.
yekun olaraq tələbə həyatınız sosial olaraq çox zəngin ola bilər, ya da bütün vaxtınızı sırf dərslərə verə bilərsiniz. balans tapmaq təbii ki, yaxşıdır, ancaq çox çətindir. istənilən halda yoxlamağınızı məsləhət görürəm.

10 noyabr 2020 azərbaycanın ıı qarabağ müharibəsində qalib gəlməsi

xalq olaraq əhval ruhiyyəmiz sinusoiddir dedirtmişdir. içi mən qarışıq hamı, dron videosu görəndə orqazm olur. elə ki, shushan stepanyan ütü ilə çəkilmiş, tank vurulma videosu paylaşır giririk yerin dibinə. biraz başa düşmək olar, soyuqqanlı olmaq çətindir. ancaq xahiş edirəm bir dəfə emosionallığı kənara qoyub bir olanları fikirləşin. əldə olunan nəticə müsbətdir yoxsa yox? müsbət olduğu axı danılmazdır! heç bir müharibədə heç bir tərəf hər istədiyinə nail olmur. bir il əvvəl qarabağı niyə azad etmirdik? bu suala bir cavab verməyə çalışın. böyük ehtimal cavab rusiya qoymazdı olardı. ancaq daha doğru cavab isə, beynəlxalq siyasi vəziyyət imkan vermirdi. indi də o müqavilədə daha sərt şərtlər qoymağımıza beynəlxalq siyasi vəziyyət imkan vermədi. xalq çox da istəsin erməniləri ordan qovmaq. axı bu alınan şey deyil! və yaxşı ki də deyil! siz elə bilirsiniz dövlətimizin tam rahat qərar vermək iradəsi var? o iradədən heç rusiyada da yoxdur. rusiya bu gün desə ki, qayıdın 27 sentyabrdakı təmas xəttinə yoxsa dərbənddən girib gedəcəm qarabağa. sizcə nə baş verəcək? buna getməzlər axı. gündəlik həyatımızda necə ki, tam sərbəst deyilik, bizim sərbəstliyimiz başqalarının sərbəstliyinin başladığı yerdə bitir, eləcə də ölkələr də tam sərbəst qərarlar qəbul edə bilmirlər. bu normaldır və burda sentimentallığa heç bir yer yoxdur. hər bir oyunçu əlində olan kartlar qədər oynaya bilir. 20-ci əsrin əvvəlində sovet qoşunları qarabağa girib erməni üsyanını yatıranda, azərbaycanın lehinə qərar verdilər. 90-cı illərdə elçibəy onları azərbaycandan çıxaranda onlar ermənilərin lehinə qərarlar qəbul etdilər. hamı vəziyyətə görə oynayır.

45 gün ərzində sanki malibu istirahətində olan müxalif media təzədən işə başlayıb. hakimiyyətin bu sazişi imzalamağına qəti qarşı çıxırlar. millətin həssas yerindən istifadə etmək istəyirlər, 20 yanvar hadisəsini yada salırlar. təəccübləndikmi? xeyr! normaldırmı? bəli! ümumiyyətlə gürcüstan, ermənistan misalından sonra qərbpərəst müxalifətdən tamamilə qorxmağa başlamışam.

bu münaqişə yəqin ki, burda bitməyəcək. sülh olması əladır da, problemli bölgənin yoxa çıxması, nə rusiyaya, nə türkiyəyə, nə də qərbə maraqlıdır. ani məğlubiyyət yəqin ki, ermənistanda daha millətçi siyasətçilərin hakimiyyəti ələ keçirməsinə gətirib çıxaracaq. xaricdəki diaspora ermənistan üçün daha ciddi çalışmağa başlayacaq. rusiya türkiyəni də bura buraxmaq bahasına həm azərbaycan torpaqlarına yenidən girmiş oldu, həm də ermənistana sugar daddysinin kim olduğunu göstərdi. sərf edəcəkmi bilmirəm. azərbaycanda isə iqtidarın da, müxalifətin də əlinə yeni "narrative" düşdü. hərə bunu öz xeyrinə işlətmək istəyəcək. məğlub olan tərəfin barışmaq istəməsi daha az ehtimaldır. bu təşəbbüs qalib tərəfdən gəlməlidir. ermənilər birinci müharibədən sonra bunu etmədilər. bizim indi buna şansımız var. yaxın illərdə realist səslənmir. ancaq məncə nə vaxtsa sülh olmağını azca da istəyən insan indidən xırda da olsa addımlar atmalıdır. bəlkə nə vaxtsa erməni millətçiliyinin də təsirini azaltmış olarıq.
yenə xəyallara daldım deyəsən.

P.S. bir də ki, sosial mediada bu temadan yavaş-yavaş uzaqlaşın. Gedin modellərin götünə, ya da six pack-larına baxın, ancaq siyasət barədə oxumayın. maraqlısı və qorxulusu odur ki, sosial media sizə görmək istədiyinizi yox, hirslənib reaksiya verdiyiniz içəriyi daha çox göstərir. çünki məntiqlidir, xoşladığınız şeyə like qoyub keçərsiniz, ya da heç bunu da etməzsiniz. ancaq sizi qəzəbləndirən xəbəri başqaları ilə bölüşüb, şərh vermək ehtimalınız çoxdur. beləcə bu tip məlumatlar daha tez yayılır və sizə göstərilir.

ikinci qarabağ müharibəsi

azərbaycan əsgərinin tam qələbəsi ilə bitən müharibə. müharibə bitdi, məncə artıq məsələyə kənardan baxıb, şərhimi bildirə bilərəm. humanitar və hüquq baxımından ən yaxşı kompromisin tapıldığına inanıram.
(baxma: igid odur basdığını kəsməyə)
əgər döyüşlər davam etsə idi və erməni əhali tamamilə qarabağdan getsə idi, doğurdan da bu bir humanitar fəlakət olacaqdı. nə qədər milli qisas hissimizi doyursa da.
bu anlaşmanın gətirdiyi babat bonus var ki, o da naxçıvanın blokadasının qaldırılmasıdır.

gələk indi elephant in the room-a. müqaviləyə bir daha nəzər yetirdim, orda dağlıq qarabağ ətrafı bölgələrdən erməni qoşunları qeyd şərtsiz çıxarılır. dağlıq qarabağın içindəki erməni hərbi texnikası və hərbi birləşmələri barədə isə bir şey deyilmir. çox güman ki, müqavilənin başqa xırda detalları var ki, ictimaiyyətə açıqlanmır. təxmin edirəm ki, orada erməni hərbi birləşmələri qalmayacaq. əksi məntiqsizdir, belə çıxır ki, ermənistanın da orda hərbi kontingenti yerləşdirilir? yoxsa, ölkələrimizin yeni xəritələri cızılmalıdır? məntiqsizdir, orada heç bir erməni əsgəri qalmayacaq.
xankəndi, xocalı, ağdərə bizə qayıtmalı idi deyənlərə gəldikdə isə, bircə onu demək istəyirəm ki, o bölgələr bizə qayıtdı zatən. bütün qaçqınlara haradan çıxarılıbsa ora da yerləşmək hüququ veriləcək. o cümlədən dağlıq qarabağın azərbaycanlı əhalisinə. başqa nə istəyirdiniz? erməni əhalinin o bölgələrdən getməyini? mümkün olan şey deyil axı. bu on illiklərlə bizim üstümüzdə ləkə kimi qala bilərdi.
P.S. cavid ağanı təkrarlamaq istəmirəm, ancaq mən də bu aydan b2 rus dili kursuna yazılmışdım. tam yerinə düşdü. sizə də məsləhət görürəm. swh

ikinci qarabağ müharibəsi

əsgərindən generalına, xüsusi təyinatlısından, topçusundan, pilotuna qədər ordumuzun şəxsi heyətinin əla performans göstərdiyi müharibə. erməni tərəfdə və bir çox başqa ekspertlərdə şaiyələr gəzirdi ki, bəs azərbaycan əsgəri yaxın döyüşə girməyəcək, bəs ermənilər küçə döyüşlərinin tanrılarıdırlar, ay nə bilim azərbaycan dağ yerində uğur qazana bilməyəcək, bla bla bla. sonra ordu şuşaya çatanda dedilər, bəs ermənilərin arasında satqın var, ermənilər tupoyluq ediblər, dronlar dumanda uça bilməyəcək və s. məsələ burasındadır ki, uduzan tərəfin bəhanəsi həmişə olur, və qarşı tərəfin uğurlarını necəsə kiçiltmək mümkündür. danılmaz faktdır ki, erməni ordusunu uduzduran bizim ordudur və gələn heç bir bəhanənin əhəmiyyəti yoxdur.
bir də şuşa videosuna fake deyən ermənilərə həyatda uğurlar arzulayıram. bəli erməni nəzarətində olan kiçik bir şəhərə azərbaycanlılar girib administrativ binaya azərbaycan bayrağı sancıb çıxıblar. çox real səslənir mk.
vətənpərvərlik ruhunda, müharibə haqda filmlər çəkiləcək, mahnılar bəstələnəcək ancaq mənimçün heç biri fəryad flmindəki, cavanşir quliyevin marş bəstəsini əvəz etməyəcək.

(youtube: )

ikinci qarabağ müharibəsi

son bir ayda produktivliyimin içinə etmiş müharibə. hər dəfə deyirəm, daha sakitləşdi vəziyyət, təzə nəsə bir şey çıxır. indi də heç birimizin gözləmədiyi anda, ordumuz şuşaya qədər gedib çıxdı. hərçənd ki, ilk vaxtlar doğurdan da sadəcə diversant qrupların oraya cəmləndiyinə inanırdım. başqa istiqamətlərdə olan hücumları bir növ gizlətmək üçün. ancaq görünən odur ki, hələ də qızğın döyüşlər gedir. ermənilər özlərinin dediklərinə inansaq, başqa yerlərdən texnika ağır artilleriya çəkib gətiriblər sırf şuşa üçün. necə yəni bir neçə diversant qrupların öhdəsindən gələ bilmirlər? wargonzo proyektinin müxbiri semyon peqov dayanmadan deyir ki, bəs diversant qruplar mühasirədədirlər, indi onlar məhv ediləcəklər. hava da imkan vermir dronların uçmağına. bəs niyə bu xırda qruplara bir şey edə bilmir bu ermənilər. ayrı vaxtı, bir pilotsuz antonov an-2 vuranda bunu sanki bir squadron f35 məhv edirmişlər kimi qələmə verən shushan stepanyan, niyə xəbər vermir ki, bəs bu diversant qruplar təmizlənib? görünən odur ki, azərbaycan ordusu şuşanı ya mühasirədə saxlayır, ya da ən pis ehtimalda şuşanın cənubunda elə möhkəmlənib ki, ermənilərin onları ordan atmağa heç bir ümidi qalmayıb.
hər şey bir qırağa əgər şuşa növbəti günlərdə əlimizə keçsə, bu artıq next level trolling olacaq. çünki, ağlayırdılar ki, bəs azərbaycanlılar sırf dronların sayəsində qələbə qazanırlar. burunlarının dibindəki, şuşa kimi müdafiəsi rahat bir yeri dronsuz azərbaycan ordusuna uduzacaqlarsa, onda daha heç kimə heç nəyi sübut etməyə ehtiyacı yoxdur.

ikinci qarabağ müharibəsi

6 noyabr tarixində hamının 9 noyabr bayraq bayramına qədər şuşaya giriləcəyinə ümid etdiyi müharibə. hətta bir neçə ekspert də deyir ki, azərbaycan ordusu buna görə tələsib çoxlu itki verə bilər. tələsməyə heç bir əsas yoxdur. olmadı 17 noyabr dirçəliş günü də var, belə də ki. mən şəxsən əsas xəbəri xocavənd qırmızı bazar istiqamətindən gözləyirəm. bir iki gün əvvəl artıq ordumuzun xocavəndin içinə girmək cəhlərini təsdiqləyən videolar vardı. indi bilmirəm videolar nə qədər köhnədir, ancaq hər halda bütün cənub cəbhəsində qızğın döyüşlər gedir deyəsən. Bir də ki, erməni mənbələr şuşaya yardıma gedən iki tankın şəklini çəkib tumanlarını başlarına keçiriblər. tankların vəziyyətinə baxanda, köhnə model t72-lər olduğu, reaktiv zirehi falan quraşdırılmamış, kamuflyajı düzəməlli vurulmamış maşınlar olduğu görünür. əgər bunlara sevinirlərsə vəziyyət lap xarabdır deyəsən. nəysə, xeyirlisi olsun. təki o mərd əsgərlərimiz sağ salamat qayıtsın.

bir də hamı gözləyir ki, duman çəkilsin, bayraktar işə keçsin. elə bil indiyə qədər ancaq bayraktarla vuruşurdu ordumuz. duman bizə zərər verdiyi kimi, onlara da zərər verir. həm də hücum edən tərəfə təhlükəli bölgələrdən keçməyə imkan verir. osturub ayılacaqlar ki, mühasirədədilər.

azərbaycan respublikası müdafiə nazirliyi

ikinci qarabağ müharibəsində babat show göstərməsinə baxmayaraq, hələ də haqqında aktual entry yazılmayan nazirliyimiz. işin görünən tərəfi dronların videoları olsa da, döyüş meydanında indiyə kimi, nəinki erməniləri hətta bizi də çaşdıraraq gözləmədiyimiz performans göstərmişdir. tələsməməkləri, adekvat açıqlamalar, əməliyyatlar hamısı mənim kimi azərbaycanlı olduğunu unutmaq üzrə olan birinə belə vətənpərvərlik hissini yenidən yaşatmışdır. o hiss ki, milli komandamız o məşhur "ev tapşırığı"ndan rəqib komandaya qol vuranda yaşayırdıq.
ilk iki atəşkəs imzalanan vaxtı yaşananlar da içdən güldürmüşdür məni. səhv xatırlamıramsa, bizim xarici işlər naziri ceyhun bayramov rusiyanın xarici işlər naziri sergey lavrovun ofisində 10 saat əsir saxlanılandan sonra atəşkəs imzalandı. gecə ilə ermənilər osdurub ayıldılar ki, hadruta azərbaycanın xüsusi təyinatlılar girib, və bizim də prezident hadrutun bizim əlimizə keçdiyini elan etdi. dolayı yolla erməniləri atəşkəsi pozmağa məcbur etdilər. səhv etmirəmsə, ikinci atəşkəsdən biraz əvvəl də araz çayı boyunca blitzkrieg oldu. texnikanın faktiki olaraq bir gün ərzində gedə bildiyi qədər ərazi tutdu ordumuz. ermənistanın müdafiə nazirliyi sözcüsü shushan stepanyan dedi ki, bəs əks hücuma keçiblər, bir də yazır ki, "we warned about entering hell". heşbişey, bir neçə gün sonra laçın rayonundan salamlarımızı göndərdik.

bir də bu son drone videolarında, operatorların terminator sayağı soyuqqanlılığı adamı valeh edir. smerch qurğularının vurulması anında mən də bir çoxları kimi yerimdən tullanıb, "ala vur da nəyi gözləyirsən" dedim. ancaq rəis gözlədi ki, getsin bazasına girsin, sonra işini gördü.

(youtube: )

(youtube: )

ikinci qarabağ müharibəsi

smerch qurğularının vurulma videosunun geolokasiyasını aşağıdakı tweet-də tapıblar.
həmçinin kölgəyə nəzərən hansı istiqamətə atıldığı da müəyyən olunub.

.

laçın dəhlizi

uğrunda aparılan əməliyyatlarla necə bərbad bir armchair general olduğumu mənə sübut etmişdir. Deyirdim bizimkilər yəqin laçını tutar, sonra yavaş-yavaş mərkəzdə irəliləyər. və qorxurdum ki, laçını saxlamaq çox çətin olacaq, çünki ermənistandan və dağlıq qarabağdan ora hücumlar olacaq. ancaq laçını tutmaq o qədər də lazım deyilmiş. dəhlizi daha şimaldan, ermənistandan olan qüvvələrinin əlinin çatmadığı yerlərdən də kəsmək olar. Ordumuz da deyəsən 5-10 km daha şimal tərəfdən şuşanın düz cənubundan hücuma keçir. Bir də ki, total war oynayanlar bilər, düşməni tam mühasirəyə almaq onun ölənədək vuruşmasına səbəb olur ki, çox da sərfəli bir şey deyil. həmişə qaçmağa yer qoymaq lazımdır. Laçın dəhlizini indi də bombalamaqla, dronlarla nəzarətdə saxlamaq olar. ancaq qoy qaçmaq istəyənlər qaçsın indidən.

sukhoi su 25

keçmiş sovet ölkələrinin arsenalındakı əsas hücum təyyarəsidir. 1978-ci ildən istehsal olunur. Hələ də aktiv xidmətdədir və yer üzərində olan hədəfləri vurmaq üçün mükəmməldir. natodakı rəqibi olan a-10 warthog-dan daha sürətlidir, daha çox zirehi var, daha uzun müddət havada qalır və daha ucuzdur. yəqin ki, elektronikada geri qalır ki, bu da müxtəlif modernizasiyalar ilə rahatlıqla aradan götürülə bilər. zirehinə görə məşhur il-2-nin uçan tank ləqəbini götürmüşdür. natodakı kod adı isə frogfoot-dur. çox eybəcər olduğuna görə yəqin.
nəysə yazmaqda əsas səbəbim, ermənistan müdafiə nazirliyinin sözcüsü shushan stepanyanın bir az əvvəl azərbaycana məxsus su-25 "fighter jet" vurmuşuq iddiasıdır. bir hərbi aviasiya nerd-ü olaraq, çox qıcıqlanmışdım. Çünki su-25 fighter deyil, fighter dediyin digər hava hədəflərinə qarşı tədbiq olunan təyyarələrdir. məsələn f-16, mig-29, su-27.
su-25 attack aircraft sayılır və əsas tapşırığı close air support-dur. nəysə bu gün azərbaycanın müdafiə nazirliyi shushan stepanyanın iddiasını yalanladı və dedi ki, heç bir təyyarəmiz qarabağda əməliyyat aparmır. yazıda həmçinin "su-25 attack aircraft" ifadəsini görmək sanki ürəyimdən bir tikan çıxarmışdır.
pun intended!

hadrut

an etibarı ilə hər iki tərəfin də əlində saxladığını dediyi qəsəbə. yəqin ki, həqiqət odur ki, heç bir tərəf şəhərə təhlükəsiz şəkildə girə bilmir. müdafiə nazirliyimizin yaydığı son video ermənilərə görə hadrutun şimal qərbindəki tağaser kəndində çəkilib. məncə videodan görüntülər həmin kənddəndir və hadrut uzaqdan görünür. Ancaq bu o deməkdir ki, bizim ordu ən azından hadruta gedən 3 yoldan ikisini tam nəzarətdə saxlayır və əsgərlər özlərini təhlükəyə atmadan o kəndlərdə video çəkə bilirlər. pessimist olaq və, hadrutun özündə hələ də erməni əsgərləri var deyək. Əgər o əsgərlər oradan çıxmasalar yaxın günlərdə çox pis vəziyyətdə olacaqlar, çünki qəsəbənin ətrafındakı yüksəkliklər azərbaycan ordusunun nəzarəti altındadır.
işin pis tərəfi odur ki, hadrutun bir önəmi varsa da o da üzü şimala gedən o həmin üçüncü yoldadır. böyük ehtimal bu yol və üzərindəki qırmızıqaya kəndi hələ də ermənilərin əlindədir. dağlıq qarabağa gedən də elə bu yoldur. Məhz buna görə də məncə ermənilər rahatlıqla hadruta hücum edə bilirlər və orda video material hazırlamaq hələ də təhlükəlidir. Atəşkəs imzalanan gecə erməni tərəfi hadruta keçən "infiltration group"u təmizləmək üçün əməliyyatlar apardığını demişdi. bizim müdafiə nazirliyi də həmin gecə bir neçə texnikanın dronla vurulma anını paylaşmışdı. o videoların birində perevalda bir hərbi maşın vurulur. həmin pereval məncə qırmızıqayanın şimal hissəsindəki perevala çox oxşayır. google maps üçün koordinatlar:
39.541906, 47.018297
bu da bəhs etdiyim video, 26-cı saniyədən diqqət:

(youtube: )