azərbaycanca zəhərli sözünü demək olar ki hər nə üçün istifadə edirik. məsələn zəhərli ilan , zəhərli göbələk və sairə. amma ingilis dilində vəziyyət eyni deyil. ingiliscə zəhərli sözünün iki əsas mənası var. venom və poison ( sifət olaraq venomous və poisonous )
ancaq venomous mushroom və poisonous snake deyə bir anlayış yoxdur . səbəb isə digər canlının zəhərlə qurduğu əlaqədə gizlənir. yəni bir canlı başqa bir canlını dişləyir və zəhərini ona keçirirsə o canlı olur venomous . misal üçün ilan,hörümçək və.s.
əgər bir canlı başqa bir canlıya təmas etdikdə ya da zəhərli canlını yediyi zaman zəhəri bədəninə çəkirsə o canlı olur poisonous . göbələk , qurbağa və.s.
Bu qədər əzginiş olma, mam. Xərçəngə diz çökdürən pişiksən sən.
"Nemes" demə, səninlə maraqlanmaqdansa, şikayətləndiyimi düşünmə deyə maskalanıramsa, bu yorulmadığım anlamına gəlmir özüm ölüm. Bir ildir ki, bütün həyatımı sənin üzərinə qurmuşam, dərsimi atmışam, işimi atmışam, at qədər sevdiyim insanla belə sənə görə əlaqə kəsmişdim axı mən, görmürsən nə qədər dəridən-qabıqdan çıxdığımı? Barı məndən güc al da. Başa düşürəm, kifayət qədər kef pozası, dram mənbəyi şeylər yaşamısan, yaşatmısan, yaşamışıq, hər kəs yaşamır bəyəm? Problemsiz insan yoxdur axı.
Bəlkə də, mən nil karaibrahimgilin əmisi qızıyam, düşük-düşük pozitiv yanaşmağa çalışıram, bilmirəm, bərk yapışmalısan amma, mızıldanmaqla sağalmaq olmur, caynaq göstərmək lazımdır.
Bu arada keçən həftə nənəyə xalanın aldığı üstündə model pişiklər olan boz hamam xələtinin aqibəti haqqında danışırdın, onu mən kuklama paltar tikmək üçün kəsmişdim təxmini 8-9 il əvvəl.
edit: sörry, mam, set qarışıb, 8 ildir ki, 5800-da şəkli var imiş, kəsməyim 10 neçəsə il əvvələ gedib çıxır onda, nəysə, şəkli təzəcə görmüşəm, söyməsən, göstərəcəm.
öldükdən sonra cəhənnəm qapısında bütün ailən və tanışlarınla birlikdə böyük televizorda günahlarına baxılacağına inanırdım.
ona görə də tək olarkən belə sanki kimsə izləyirmiş kimi hərəkət edirdim. sonradan pozuldum.
məni gülümsədən azərbaycanlıdır. qorxduğu şeyin onsuz da başına gəldiyinin fərqində deyil. necə fərqində olsun ki? bir şey ki ona "çip" taxılıb, mühakimə qabiliyyətini itirib
illər qabaq hedonizmlə bağlı bir düşüncə təcrübəsi eşitmişdim. shelly kaganın bununla bağlı çox gözəl dərsi var, aşağıda əlavə edəcəm.
deməli bir filosof bu düşüncə təcrübəsi ilə sübut etməyə çalışır ki hedonizm səhv anlayışdır. necə? filosofumuz deyir ki təsəvvür edək ki, belə bir mexanizm var hansı ki beyninizə qoşulur və nevroloqlar həmin mexanizm sayəsində beyninizin müxtəlif bölgələrini stimulasiya edirlər
bu stimulasiya sayəsində sizə fake reallıq yaşadırlar. belə bir şey nə qədər mümkündür deyə soruşsaz, hal-hazırda əlimizdə belə bir mexanizm yoxdur amma prinsip etibarilə bunu etmək mümkündür. niyəsini izah edim. məsələn, beyninin səthi elektrik ilə stimulasiya edilən epilepsiya xəstələrinin keçmişdən müxtəlif hadisələri xatırlamağa başladıqlarını (əvvəl xatırlamadıqları hadisələr) göstərən təcrübələr var. (bax: bax: penfield təcrübəsi)
və ya ganglion kompleksin elektrik ilə stimulasiya edilməsinin nəticəsi olaraq pasiyentlərin müxtəlif keçmiş hadisələr haqqında fikirlərinin, hisslərinin dəyişdiyi, artırılıb, azaldıla bildiyi görülür. yəni bir adamın keçmişdəki hadisələr haqqında psixoloji vəziyyəti bax bu təcrübələr sayəsində fizioloji olaraq öyrənilir; yaddaşımız, duyğularımız, bir sözlə şəxsiyyətimiz hamsı birbaşa beyinlə əlaqəlidir.
nəzəri olaraq belə bir şeyin mümkünlüyünü qavradıq, okay, indi başa qayıdaq. deyək ki, hal-hazırda belə bir mexanizmimiz var və beyninizə qoşulub, siz isə hər şeydən xəbərsiz, yuxuya bənzər bir prosedurun içindəsiz və beyninizə bağlanan elektrotlar ilə birlikdə çarpayıda uzanıb qalmısız.
və nevroloqlar beyninizin müxtəlif bölgələrini stimulasiya edərək sizə fake reallıq yaşadırlar: üstəlik bu fake reallıq sadəcə xoş, zövq verici şeylərdən ibarət olur, yəni qətiyyən acı verici hadisələr yaşadılmır. məsələn, romantik duyğular hiss edirsiz, dostlar qazandığınızı düşünürsüz, kitablar oxuyursuz, bağçalarda gəzib dünyanın ən gözəl güllərini qoxlayırsız və s. bir sözlə nevroloqların etdiyi bu stimulasiya sizə xoşbəxt həyat yaşadığınızı düşündürür və hiss etdirir.
bütün bunların yaşandığı vaxt isə dediyim kimi əslində həqiqətdə bunların heç birini həqiqətən yaşamırsız, beyninizə bağlanmış elektrotlar ilə birlikdə çarpayıda uzanıb koma vəziyyətində həyatınızı keçirirsiz. fərqində belə deyilsiz heç nəyin, zənn edirsiz ki, yaşadıqlarınız reallıqdır. filosof burda bu sualı verir: belə bir həyat yaşamaq istəyərdizmi? təmamilə acısız, təmamilə xoşbəxt, sizə həyatın ən gözəl tərəflərini hiss etdirən amma təəssüf ki real olmayan, fake bir həyat.
əgər tək istədiyimiz xoşbəxt həyatdırsa, daha da çox zövq verici şeylər yaşamaqdırsa və heç bir acı dadmamaqdırsa bu mexanizmi seçərək istədiyimizə çata bilərik. məntiq ilə baxsaq mümkün olduğu qədər zövq yaşamaq istəyiriksə və x-i edəndə, y-dən daha çox zövq alacağıqsa, x yerinə y-i etmək üçün səbəbimiz yoxdur. yəni x-i mexanizmə qoşulmaq hesab eləsək, y-i də öz həqiqi həyatımız hesab etsək, bu halda mexanizmə qoşulmamaq üçün heç bir səbəbimiz yoxdur.
amma həqiqət belə deyil. bax çox insanların həyat ilə bağlı fərqində olmadığı şey budur. biz sadəcə bir şeylər etmənin təcrübəsini yaşamaq yox, həqiqətən bir şeylər etmək istəyirik. bir kişinin sevdiyi qadını öpərkən yaşadığı hissi beynimizi stimulasiya edərək fake bir şəkildə yaşasaq belə, bu istədiyimiz şey olmayacaq, biz o hissi təcrübə etmək yox, həqiqətən də sevdiyimiz qadını öpmək istəyirik, bunu yaşamaq istəyirik. həyatda qazandığımız təcrübələri də o təcrübələri qazanaq deyə etmirik, bir şeylər yaşamaq üçün edirik və təcrübə dediyimiz şey onlardan qalan feedback olur.
bu da başda dediyim shelly kagan dərsi:
(youtube: )
okay, bura qədər hər şey az-çox aydındır. bəs mənim danışdığım bu düşüncə təcrübəsi ilə çipin, azərbaycanlının nə əlaqəsi var? izah edim.
azərbaycanlılar koronavirusun qlobal bir konspirasiya olduğunu və bunun da insanlara çip taxılaraq böyük güclər tərəfindən hər kəsin idarə olunması üçün düşünüldüyünü iddia edirlər. entrynin əvvəlində da dedim. fərqində deyillər ki qorxduqları şeyi onsuz da yaşayırlar. amma necə fərqində olsunlar ki? fake reallıq yaşayan biri beyninə bağlanmış elektrotlarla çarpayıda uzanıb gözləri yumulu günlərini keçirdiyinin fərqində olmur, onun üçün həyat xoşdur. fake reallıq yaşayan bir azərbaycanlı üçün də bu keçərlidir, azərbaycanlı üçün hər şey efirdə çalıb-oynayan daydaylardır ya da tiktok fenomenləridir, ya da kimin qızının axşam saat neçədə evə gəldiyidir, kimin oğlunun qəbul imtahanında nə qədər bal topladığıdır, qızını yaşı keçməmiş bir oğlana verib başından etməkdir və bunun da qarşılığında toy vasitəsilə hətta oğlundan, qızından belə maddiyat güdməkdir, qızını zorla ərə verməkdir, razı olmayıb intihar edəndə də xonça ilə son mənzilə yola salmaqdır, özü heç vaxt etiraz etmədiyi halda etiraz edib, səsini çıxaran adamlara güya nəyi dəyişdirəcəksiz ki deyib aksiyalarda kütlədən bir yüz metr uzaqda dayanıb tum çıtlamaq, özünü həyatın bütün üzlərini görmüş və hər şeyi aşmış kimi aparmaqdır. azərbaycanlı üçün budur reallıq.
və siz hələ də çipdən qorxursuz? manqurtlaşdırılmaqdan qorxursuz? o çip hamımıza illər qabaqdan taxılıb əzizlərim, o vaxtki ətrafda baş verənlərə səs çıxarmayıb içimizə soxmağa başladıq, başımıza qapazı vurub əlimizdən çörəyi alanda yetimlər kimi qısılıb növbəti qapaz üçün sıraya durduq, məmə deyənindən pəpə deyəninə rüşvəti, cındırlığı, kimə yaltaqlanıb qabağa düşüm zehniyyətini, hətta ən intellektual dediklərimizin arasında belə ikiüzlülük və simasızlığı qəbullandıq, bax onda bizə o qorxduğunuz çipi taxdılar, uje həmin çip update də olunub, hardasa 20 ci versiyasını yaşayırıq.
çip sadəcə fiziki bir obje olaraq beyinə taxılan bir şey deyil, onu tvlərdən də, qonşulardan da, ailələrinizdən də, dost tanışlarınızdan da zehni olaraq qəbul edə bilərsiz, amerikanın epidemiya yaradıb o qədər pul töküb çip planı qurmasına heç həcət yoxdur, axşam toyuğunu gəmirib kanalları çevirən bir daydaya o çip tv vasitəsilə çoxdan taxılıb. nə keçildiyi, öyrədildiyi bəlli olmayan məktəblərə, universitetlərə ayaq döyən, ordakı müəllimlərdən dərs alan uşaqlara o çip onsuz da taxılıb, hamımıza taxılıb, taxılmasaydı bu gün bu qədər dovşan olmazdıq, olardıq yoxsa?
bir azərbaycanlı yaşadığı bu həyatı reallıq sayırsa, çip taxılmağından qorxursa, pandemiyanın əsas hədəfinin insanları manqurtlaşdırmaq olduğunu deyib durursa, ona bu entryni göstərin. bizə taxılan da, girən də çoxdan taxılıb, çoxdan girib.
ən acısı bilirsiz nədir? çıxarmağa da çalışmırıq, oynayıb dururuq. di sağ olun
nə təkcə bir sahədə kamil olmaq, nə də bütün sahələrdə yarımçıq olmaq kifayət deyil, məncə.
Təkcə bir sahədə kamil olmaq (digər heçnədən xəbəri olmamaq) həyata yalnız bir gözlə, bir baxış açısı ilə baxmaqdır. Həyat isə bir gözlə görüləcək qədər kiçik deyil. Bir sahədə kamilləşmək mühümdür, amma bu təkcə o sahə ilə kifayətlənməli olmaq demək deyil.
Həyatda bütün sahələr, demək olar ki, bir-biri ilə bağlıdır. Hətta ən uc nöqtələrdə görsənən fəlsəfə və robototexnika belə bağlıdır. Süni intellektin inkişafı üçün fəlsəfi baxış önəmlidir, istər əxlaq, istər estetika, istərsə də zehin fəlsəfəsi. Bunlar olmadan süni intellekt inkişaf edə bilməz. Amma təkcə fəlsəfi baxışa sahib olmaq da, yetərsizdir.
Orta çağlarda düşünürlər bir neçə sahədə kamilləşmişdilər. Məsələn: İbn Sina - Tibb, fəlsəfə, astronomiya, kimya, geologiya, məntiq, poeziya Ömər Xəyyam - şair, riyaziyyatçısı, astronomu və filosof
Bəs, əgər təkamül nəticəsində insan beyni də təkamül edirsə, insanlar niyə daha da degenerasiyaya uğrayır? Bir çox cavabı var: sosial media istifadəsi, pulmərkəzçilik, kapitalizm, dövlət manipulyasiyalarının çoxalması, texnologiya və insan həyatının asanlaşması və s.
Demək istədiyim odur ki, nə təkcə kamil palançı olmaq, nə də təkcə yarımçıq papaqçı olmaq mühümdür. Mühüm olan həm kamil palançı, həm də yarımçıq papaqçı olmaqdır, məncə.
Həmçinin Bakıda təhsil almaq istəyən neçə-neçə gəncin arzusunu ürəyində qoymuş hadisədir.
90-cı ildə xalam məktəbi bitirib. O hadisələrdən sonra hamının ürəyində qorxu qalıb, övladını qoymayıb gedib bakıda təhsil alsınlar. Xalam da bakıda rus dili müəllimliyini oxumaq istəyirmiş, icazə verməyiblər evdən. Məcbur gəncədə təhsil alıb.
Anamın xatırladığı qədəriylə həmin gecə televizor və radio xətləri kəsilib. Babam dəmiryolunda işləyirdi, oradan qəzet gətiribmiş, əvvəlcə heç kim inanmayıb. sonra anamın xalası qəzetdə oğluna oxşayan meyit görəndə dünyaları başına yıxılıb. 2 gündən sonra xəbər alır oğlunun sağ olduğunu, ona qədər yazıq qadın az qala dəli olurmuş.
20 yanvar hadisəsində həlak olan bütün şəhidlərimizin ruhu şad olsun...
sosial şəbəkələrdə adlarının arxasına ürək, ay, ulduz, çiyələk kimi smaliklər qoyan qız modeli. kilid, açar söhbətini açmıram heç -* oğlanlar da adətən timsah filan qoyur. guya lacoste şirkətinin ceo'sudu qaşqaldağ.
Mənim üçün yeni olan bu terminin azərbaycanca versiyasını təqdim etmək istərdim. İngiliscə "digital detox", rusca "цифровой детокс".
Mənası: sosial şəbəkələrdən istifadənin şüurlu şəkildə dayandırılması və ya onlardan imtina edilməsi.
Bu ilin yanvarın 4-dən başladığım pəhrizdir. Fb, ig və Tvitterdən istifadəni tamamilə dayandırmışam və hələ də elə də böyük dəyişikliklər baş verməsə də düşünürəm ki, bir müddət sosialların çirkablarından uzaq olmağın ziyanı olmaz, əksinə, dopamin fəvvarələrini biraz dayandırmış oldum. Darıxırammı? Biraz.
Hansı sosial şəbəkələri saxlamışam?
WhatsApp, YouTube və LinkedIn.
Terminin milli versiyasına rast gəlməmişəm, əgər bilən varsa paylaşsın. Həm də bəlkə bu başlıq kiminsə üçün ilham mənbəyi olar və bir müddət sosialdan uzaqlaşar.
İş yerində və digər sosial ortamlarda, başqaları ilə ultra mədəni və zərif rəftar etdikləri halda, evdən gələn zənglərə cavab verdikdə agressivləşmələri. Səs tonları, mimika vs hər şey dəyişir. Qadın, kişi fərq etmir, əksəriyyətində görmüşəm. Maraqlıdır, insan eyni evi paylaşdıqlarına qarşı ən nəzakətli olmalı deyil?
(bax: who are you when noone is looking?)
belə bir şey var, internet erasında məlumat bolluğu hər şeyi bilmək istəməyə gətirib çıxarır. hər kəs yaxşı film izləmək və tənqid/təhlil edə bilmək, yaxşı musiqi zövqünə sahib olmaq, çaxır növlərini tanımaq, tarix/siyasət bilmək, politoloq olmaq, iqtisadçı olmaq, eqzistensialist * olmaq, ən yaxşı şairləri tanımaq, ən yaxşı fotonu çəkmək və.s istəyir. tindən çıxıb sənə fəlsəfə xırdalayan, baxdığı ən gözəl filmin "satantango" * olduğunu iddia edən, axşamlar mozart dinləmədən yata bilməyən və hətta dinləsə belə yatmayıb səhər 5-də gün doğumunu çəkməyə gedən adamların əlindən bilmirsən hara qaçasan.
sübut edəcək çox şeyimiz var. xüsusilə də böyüklərin hər şeyi bildiyi, kiçiklərin başını aşağı salıb sakit olmalı olduğu bir cəmiyyətdə; bu aydındır. ancaq vaxt keçdikcə görürsən ki, dəyər yaradan şeylər bunlar deyil. düzü mən keyfiyyətdən yox, kəmiyyətdən danışmaq istəyirəm. "çox da ki yuxarıda sadaladığım şeylərin hamsını bilirsən, pul qazana bilmədikdən sonra apar hamsını tulla" söhbəti etməyəcəm. o da haqlı söhbətdir amma başqa mövzunun söhbətidir.
hear me out.
insanın potensialı limitlidir. "insan beyni sərhədsizdir, istədiyi qədər məlumatı qəbul edə bilər" söhbəti bizim başa düşdüyümüz kimi deyil. həcm olaraq çox böyük məlumatı qəbul edə bilərsən ancaq bu məlumat eynicinsli olmalıdır. fiziksənsə məsəlçün, fizika ilə bağlı limitsiz məlumat qəbul edə bilərsən. çox yaxşı kimyaçı ola bilərsən, şahmat ustası ola bilərsən ancaq bu qədərdir. hər şeyçi olmaq istəsən sadəcə yarımçıq palançı olursan. "hər şeydən məlumatlı", "intellektual" yerinə "beyni zibilliyə dönmüş adam" olursan. bəlkə məlumatın bu qədər əlçatan olmadığı bir dövrdə doğrudan da intellektual ola bilərdin, çünki beyninin potensialını zorlamayacaq qədər məlumat ala bilərdin uzağı. bu da orta-statistik bir adamın aldığından daha çox olduğu üçün səni intellektual edərdi. ancaq 21-ci əsrdə hər şeyi bilməyə çalışmaq insanı sadəcə informasiya zibilliyinə çevirir.
müxtəlif, bir-birindən əlaqəsiz maraqlı məlumatlar ala biləcəyiniz saytlardan, platformalardan uzaqlaşın. sosial şəbəkələrdə izlədiyiniz hesabları maraq dairənizdə olan şeylərlə limitləyin. marağınız nəyədirsə, cool olmasa belə onun arxasınca düşün. özünüzü daha uğurlu hiss edəcəksiniz çünki əldə edilməsi daha real olan şeylərin dalınca düşəcəksiniz. lokallaşın, punktuallaşın, ixtisaslaşın. hərşeyçi olmaq bir sikimə yaramır, 1 şeyçi, lap özünü cırsa 2-3 şeyçi olun.
gazoz olmayın, əfsanə olun.
mahnı motivasiya üçündür: samael - as the sun
(youtube: )
edit: sənətlə, ədəbiyyatla məşğul olmayın kimi başa düşən olub. Yox, sadəcə onlar daha əllə tutula bilən nümunələr idi, ona görə onların adını çəkdim. Problem dünyagörüşünü artırmaq deyil. Problem ağına bozuna baxmadan hər cür məlumatı qəbul etməkdir. Ən böyük problem də sosial platformalardı. Baxdığın şəkil, oxuduğun post/comment, baxdığın video. bunlar da hamısı informasiyadır.
virginia woolfun ən tanınmış əsəridir. Kitab 1929-cu ildə nəşr olunmuşdur və əsas toxunduğu məsələ qadınların ədəbiyyatda və başqa intellektual sahələrdə nə üçün kişilər qədər yaradıcılıq göstərə bilməməsidir.
Qadınların yaradıcı olmamasının əsas səbəblərini ailə həyatının gətirdiyi məhdudiyyətlər və qadınların kişilər qədər rahat təhsil ala bilməməsi olduğunu söyləyir v.woolf. ikinci səbəb əslində daha çox yazıçının dövrünə məxsus problemlərdən bəhs edir. Məsələn, v.woolf bildirir ki, qadın olduğu üçün onu oxbridge'ə qəbul etmirlər. Oxbridge sözü oxford və cambridge universitetlərini ifadə edir.
Digər səbəb ailə həyatıdır. Burada toxunulan əsas məsələ qadının ana olmasıdır. Çünki, adətən kişi normal həyatına davam edərkən qadının uşağına baxmaq vəzifəsi vardır. Qadınlar uşaq sahibi olmaqla pul, kitabxana, şeir, elm əsəri sahibi olmaq arasında seçim etməlidirlər. Hansı ki, çox vaxt maddi vəziyyətin imkan verməməsi və qadının cəmiyyətdəki mövqeyinə görə yaxşı birilə ailə qurmaqdan başqa seçim düşünülmür. Ev həyatı da özü ilə birlikdə yemək, uşaqlara baxmaq, təmizlik kimi işlər gətirir.
Bunlardan xilas olmaq üçün v.woolf qadının özünə aid bir otağı və iqtisadi azadlığının olmalı olduğunu bildirir. beləliklə, qadın cəmiyyətin yüklədiyi məcburiyyətlər, məsuliyyətlər olmadan yaradıcılıq sahəsində əsərlər ərsəyə gətirə bilər. Ən birincisi isə qadının azad düşüncə ilə və başqalarının nə düşünəcəyindən asılı olmayaraq yazmalı olduğunu söyləyir v.woolf. A woman must have money and a room of her own if she is to write fiction.
P.s kitab azərbaycan dilinə tərcümə olunmayıb, deyəsən. alininoda türkçə versiyası var
az qala hər 5 səhifədən 3-də olan 502 bad gateway erroru. axtardığım başlığa girə bilməyəndə əsəbiləşib çıxıram sözlükdən. amma sonra anası günorta taxta qaşıqla çırpsa da acanda anasının yanına qaçan uşaqlar kimi qayıdıb bura gəlirəm.
Bir neçə dəqiqəlib soyusam da qayıdıb isinmək çox asan olur. -*
adının sezardan gəldiyi şəhər. caesar romada və şərqi romada yəni bizansda imperatorlara verilən ad olub. caius julius caesardan (bildiyimiz yuli sezar) gəlməkdədir. sezar öldükdən sonra yerinə keçən imperatorlar şərəfli ləqəb olaraq sezarı istifadə etmişlər. (klavdi sezar və.s.) oxunuşu da kaisar şəklində olub. bu sifətin islam ölkələrində də alternativi ərəbcə və osmanlıca kayser olub. təkcə kayseri ilə kifayətlənmir ceaser . rusların çarı (tsar) , almanların imperator titulunu ifadə edən kayzer sözü də məhz bu sözlükdən gəlir.
buludlu havalarda okeanda səmtlərini tapmaq üçün islandca solarsteinn kimi yazılan günəşdaşından istifadə edirmişlər. daşa island kristalı da deyilir. daşın özəlliyi baxdığımız hər hansı bir nəsnəni cüt göstərməsidir. bəs vikinqlər bu daşdan necə istifadə edirdilər ? günəşdaşının üstünə bir nöqtə şəklində işarə qoyduğumuz zaman buludlu havada səmaya doğru tutarkən nöqtə cüt olaraq görünməkdə , nöqtələrin sahib olduğu rəng tündlüyü bir-birindən fərqli olurdu. günəşdaşını hərəkət etdirdiyimizdə üstündəki nöqtələrin rəngi eyni tündlüyə gəldiyi vaxt isə günəşin düz qarşıda olduğu anlaşılırdı. beləliklə vikinqlər bu kristal vasitəsilə özlərinin naviqasiyasını yaratmışdılar. videoda necə işlədiyini görmək mümkündür
(youtube: )
vikings serialında günəşdaşı nümunəsini görmək olar. (videonun 01:18 - 01:25 aralığında)
)