ingilis dilində qrammatik cəhətdən düzgün omonimlərin və homofonların mürəkkəb quruluşlar yaratmaq üçün necə istifadə edilə biləcəyini göstərmək üçün istifadə olunan bir cümlə.
Cümlədə durğu işarələri yoxdur. Burada "buffalo" sözü üç şəkildə istifadə olunur:
modern dünyada, 21-ci əsrdə hələ də generasiyalararası fərqdən, yaş fərqindən istifadə edərək mübahisə edən, özünü haqlı çıxarmaq üçün təhqirdən istifadə edən 9-cu nəsil neandertal. göz yumulsa, igidim 1 qəpikdən təhqir edər də -*. üzdə intellektual görsənib, mesajda ağzının danışığını bilməyən "yazar", yeniyetmə.
diablous humanos adəti üzrə yenə fizikadan test işləyirdi. Yuxu onu tutmuş, arada mürgüləyirdi. Yuxunu qaçırmaq üçün, üzü mətbəxə doğru getdi. Kofe qoydu. Özü isə televizoru açaraq, xəbərlərə baxırdı
Öz-özünə deyinərək, kofeyə baxma getdi. Birdən qapı, ardı arası kəsilmədən döyülməyə başladı:
- Bu andıra qalmış qapıya qlazok qoyun demişəm, balacasan deyə, heç vecinə alan yoxdu.
Əlinə bıçaq alaraq qapıya doğru yaxınlaşıb, anidən qapını açdı.
- yaxınlıqdakı poçt idarəsindən gəlmişik. valideynlər evdədir?
- yox, işləri var, bir azdan gələrlər
- qaqa, al imzala bu vərəqi, rədd olum gedim.
- hansı vərəqi?
- ala, al imzala da blət, sənin vaxtunda mən min uşağın ölüm fərmanına imza çəkirdim
diablous məktubu alaraq, qapını bağladı. məktubu açmağa ehtiyat edir, həyəcanlanırdı. Məktubu açdı, məktubda yazılmışdı:
"25 yazar seçmişik, rus ruleti oynayacaqsınız. Şükür elə ki, adın bu siyahıda var, səni yadına salan olub. Bu oyunu oynatmaqda məqsəd sadəcə əyləncədir. Sən o birilərdən narahat olma, hamı gələcək, təki sən gəl. Məbədə səni, səhər xüsusi adamlar gəlib, gözüyumulu şəkildə aparacaqlar. Bəxt üzünə gülsə, onlar da qaytaracaqlar. Di hazırlaş"
Diablousun evinin önünə maşın gəldi, diablousu çağırdılar, evdə yox idi.
Əlindəki çörəyi yelləyərək evə doğru gəlirdi, adamlar onu zorla tutaraq maşına mindirdi, gözlərini yumdular.
Yolda, bir mühafizəçi ona sual verdi?
- heç bəxtə inanırsan?
- bəxtimi yoxlamamış bilmərəm, var, ya yox.
- rus ruleti oynaya bilirsən?
- mənim ruslardan xoşum gəlmir, yalnız qızları
- hamıya Sözlükdə favori atırsan, ruslara da atarsan
- ...
onlar məbədə çatdı, qapıda ciddi yoxlamalardan sonra içəri keçdilər. diablous qapını açanda, 24 yazar artıq masanın qırağında idi.
o, ehtiyat və həyəcan hissini özü ilə masanın qırağına daşıdı, oturdu. Bəziləri mahnıları öz-özünə mızıldayaraq oxuyur, bəziləri köks ötürür, o isə sakitcə oturmuşdu. ilk gün hamı həyəcanlı və utancaq olduğu üçün, bir-biri ilə söhbət edən olmurdu.
birdən qapı açıldı, səliqəli, duruşu, qaməti gözəl bir oğlan otağa daxil oldu. Əlində epik bir revolver (altıpat), yalnız bir güllə və kağızlar var idi. revoleri masaya qoyaraq dedi:
- şərt deyil ki, bir-birinizə ardıcıl şəkildə atəş açasınız. Öz vicdanınız ilə oynayın, dürüst oynayın. Dürüst oynamasanız da, vecimizə deyil. Kağızlara isə bir mesaj yazaraq bir-birinizə ötürün. Bizə günün sonunda birinizin kəlləsi lazımdır.
Bu sözlərdən sonra, o təmkinlə otağı tərk etdi
Qapıya ən yaxın oturan yazar dilləndi:
- onsuzda hamımız poxa düşmüşük, qurtuluşu yoxdur. heç olmasa düşəndə, poxun iy gəlməyən yerinə düşək. Mənim vicdan filan, zərrə qədər, qozuma da deyil. Alın doldurun bu zəhrimarı - sözlərini deyərək, revolveri masanın üstünə atdı
ən yaxın oturan yazarın qarşısındakı yazar revolverə gülləni qoydu, topu dəfələrlə çevirdi. Silah artıq hazır idi
kağız mərasimi gəldi. hamı bir-birinə yazı yazırdı. silahı dolduran yazar, yoxlama məqsədi ilə, özündən 4 masa ayrı oturan şəxsə bu mesajı yazdı:
"sənində mənim kimi gəşəng xasiyyətin ola bilər"
Bu kağızın arxa hissəsində ona yazı gəldi:
"də ayrı, qəşəng yox, gəşəng"
yazar, dərhal düşünmədən əlinə revolveri aldı, və bu mesajı yazanın başına doğru tapançanı doğrultdu:
- ay umbay, həyatdır da, bağışla məni, yaşamaq üçün öldürürəm
- bir dəqiqə dayan, mən maskamı da çıxara bilərəm. mən sadəcə qrammatik normanın pozulmasının qarşıs...
- (silah səsi)
ölən şəxsin başını açdılar, tanıyan olmadı. Olsa da, heç kəs tanımadığını söylədi, ölməmək üçün. hamı, bayaq revolveri qoyan şəxsin gəlişini gözləyirdi, sakit. Bir neçə saat sonra şəxs gəldi. Ölən şəxsin başını üzü yuxarı çevirdi və baş barmağını dişlədi:
- bundan sonrakı işiniz, daha da çətin olacaq. Açığı, yerinizdə mən olsam, onun yerinə özümü öldürərdim.
- kimdir axı, zəhmət olmasa, nikini söyləyin
o kağıza faşist almaniyasının simvolunu çəkdi... qatilin gözündə fəxr, sevinc hissi var idi. ölən şəxsin gözlərində isə, həyata, gələcəyə baxdığı ümidin sönmüş işığı.
Bəstəsi Gökhan Kırdara aid olan, kurtlar vadisi, kurtlar vadisi pusu seriallarının, filmlərinin əsas soundtracki. 30-dan çox versiyası olan bu musiqi, dünyada ən çox axtarılan serial və film musiqilərindən biridir.
Qriqorian və yulian təqvimlərində olmayan tarix. Bu, 6-cı əsrdə - yeni eradan illərin hesablanmasının tətbiqi zamanlarında avropalılar arasında riyazi sıfır anlayışının olmaması ilə bağlıdır. Tarix elminə görə, eramızdan əvvəlki 1-ci ildən sonra, eramızdakı 1-ci il gəlir.
Bununla belə, sıfırıncı il astronomik qeydlərdə istifadə olunur, belə hesablamada zaman illərinin sayı koordinat xəttində hər iki istiqamətdə sonsuz tam ədədlər ardıcıllığıdır. Bu hesablama ilə, hər il bir tam ədədə (eramızdan əvvəlki illər - mənfi, eramızdan sonrakılar müsbət tam ədədlərdir) uyğun olduqda, 1-ci ildən əvvəl 0-cı il olmalıdır.
Məşhur GTA: San Andreas oyununda "green goo" missiyasından sonra the truth (həqiqət) adlı hippi personaj bu ildən bəhs edir.
Azərbaycan ərazisində yaşayan azsaylı xalq olan, Ləzgi xalqının ana dili.
Qədim tarixə və mədəniyyətə malik ləzgilərin və bu dil qrupuna daxil olan xalqların əcdadları eramızdan əvvəl IV əsrdə Qafqaz Albaniyası dövlətinin əsas yaradıcıları olmuşlar. Ləzgilərin dili də dünyanın qədim dillərindən biridir. Dahi rus yazıçısı M.A.Şoloxovun dediyi kimi, bu xalqın ən böyük dövləti onun
dilidir.
Bəzi alimlər qədimlik baxımından ləzgi dilini hind-çin dilləri ilə müqayisə edir və onun 7 min il bundan əvvəl mövcud olduğunu göstərirlər. Bu dildə sözlərin əksəriyyəti bir və ikihecalıdır. Ləzgi dilinin feil və say kimi nitq hissələrinə aid 17 elmi əsərin müəllifi olan məşhur gürcü alimi Q.V.Topuria ləzgi dilində birhecalı sözlərin 4-5 min il bundan əvvəl yarandığını və onların xalis ləzgi sözləri olduğunu bildirir.
Ləzgi dilinin meydana gəlməsi tarixi, ayrı-ayrı nitq hissələri, sözlərin yaranmasındakı məntiq və uyarlıq, onun qədim xett, xürrit, urartu dillərinə yaxınlığı və diğər məsələlər alimləri getdikcə daha çox cəlb edir. Təsadüfi deyil ki, ləzgi dili hazırda ən çox tədqiq olunan dillərdəndir. 2004-cü ilədək olan məlumata görə dünyanın müxtəlif dillərində bu dil ilə bağlı 3300 elmi məqalə, monoqrafiya, dərslik və başqa kitablar çap olunub. Təkcə son 40 il ərzində müxtəlif müəlliflərin imzası ilə 2 mindən çox elmi məqalə, 30-dan çox kitab işıq üzü görüb.
Ləzgi dilinin tədqiqi ilə hələ XVIII əsrdən başlayaraq alman, ingilis, fransız, rus, gürcü alimləri məşul olmuşlar. XVIII əsrdə P.S.Pallasın, N.A.Güldenştedtin, XIX əsrdə Y.Klaprotun, R.F.Erkertin, A.A.Şifnerin, B.Dornun, A.Zavadskinin, XIX əsrin sonu və XX əsrin əvvəllərində K.F.Qanın, A.M.Dirrin, N.J.Marrın, N.Trubeskoyun, A.N.Qenkonun və başqalarının ləzgi dili ilə əlaqədər apardıqları tədqiqatlar bu gün də mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Hazırda Rusiya, ABŞ, Norveç, Fransa, ingiltərə, Türkiyə, isveçrə, Gürcüstan, Qırğızıstan, Qazaxstan, Ukrayna və başqa ölkələrin dilçiləri ləzgi dilini tədqiq edirlər. Gürcü alimləri bu sahədə xüsusilə fəallıq göstərirlər. Təkcə ötən əsrdə 34 gürcü alimi ləzgi dili haqqında 200-ə yaxın elmi məqalə və kitab yazıb. Onlardan akademik A.S.Çikobava, filologiya elmləri doktorları i.B.Abuladze, Q.V.Topuria, Ş.Q.Qaprindaşvili, Q.T.Burçuladze, V.N.Pançvidze, B.Q.Qiqineyşvili, T.V.Qudava, E.F.Ceyranaşvili kimi alimlərin bu dil haqqında elmi məqalələri dünyanın müxtəlif dillərinə tərcümə olunub.
Ötən dövrdə ləzgi dilçilərindən Dağıstanın məşhur alimi Hacıbəy Hacıbəyov başda olmaqla filologiya elmləri doktorları, professorlar Məhəmməd Hacıyev, Uneyzat Meylanova, Bukar Talibov, Şəmsəddin Sədiyev, Faida Qəniyeva, Kərim Kərimov, Ənvər Şeyxov, israfil Əfəndiyev, akademiklər Racidin Heydərov, Əhmədulla Gülməhəmmədov, filologiya elmləri namizədi Nəriman Abdulmütəllibov və başqaları da doğma dilin tədqiqinə böyük töhfələr vermişlər.
Dilçiləri maraqlandıran məsələlərdən biri qədim ləzgi yazısının və ədəbi abidələrinin yaranmasıdır. Bu barədə alimlər müxtəlif fikirlər söyləyirlər.
Ədəbi abidələr
Ləzgi yazısının hələlik aşkar edilmiş ilk nümunələri V-VII əsrlərə aiddir. Kitabələr şəklində üzə çıxan bu münunələrdə çoxlu ləzgi sözləri və toponimlər aşkar edilmişdir. Elmi əsərləri dünyanın 40-dan çox dilinə tərcümə olunmuş filologiya elmləri doktoru, professor, akademik, Rusiya Federasiyasının və Dağıstan Respublikasının əməkdar elm xadimi, 3 cildlik “Ləzgi dilinin izahlı lüğəti” kitabının müəllifi Əhmədulla Gülməhəmmədov ilk dəfə olaraq sübüt etdi ki, hələ 1500 il bundan əvvəl ləzgi dilində ədəbiyyat və yazılı məxəzlər mövcud idi. (baxma: Журнал «Возрождение» №6, 2000-ci il, s. 112). Həqiqətən də tarixi mənbələrdən məlum olduğu kimi, “hələ V əsrdə Arranda zəngin ədəbiyyat var idi, lakin sonralar bu ədəbiyyat yox olmuşdur”. (baxma: Ziya Bünyadov. Azərbaycan VII-IX əsrlərdə. Bakı, 1989, səh. 56). Təbiidir ki, o vaxt Qafqaz Albaniyasında yaşayan ləzgilərin ədəbi nümunələri də yoxa çıxıb, işğalçılar tərəfindən məhv edilib. Lakin II əsrə aid “Şarvili” eposu, III-V əsrlərə aid bir neçə dastan və rəvayət şifahi xalq ədəbiyyatı nümunəsi kimi bizə çatıb.
Tanınmış ləzgi şərqşünası, tarix elmləri doktoru, professor, Rusiyanın və Dağıstanın əməkdar elm xadimi, Rusiya Federasiyasının Dövlət mükafatı laureatı Amri Şixsaidov yazır ki, X əsrdə ləzgilərin ana dilində özünəməxsus ədəbiyyatı var idi. Bunu məşhur Dağıstan alimi, tarix elmləri doktoru, professor P.M.Maqomedov və başqaları da təsdiq edir. X əsrdə “Axtınamə” və “Abumüslümün tarixi”, XII əsrin əvvəllərində “Şirvanın və Dərbəndin tarixi” kimi qiymətli əsərlərin yaranması deyilənlərə yaxşı sübutdur. (baxma: Шихсаидов А.Р. Очерки истории, источниковедения, археографии средневекового Дагестана. Махачкала, 2008, с. 254-257, 338).
1179-1229-cu illərdə yaşamış ərəb coğrafiyaçısı və səyyahı Yaqut ibn Abdullah ər-Rumi əl-Həməvinin verdiyi məlumata görə XII əsrin məşhur alimi və şairi Musa ibn Yusif ibn Hüseyn əl-Ləzgi həm nəzmlə, həm də nəsrlə fəlsəfi əsərlər yazırdı. (baxma: Yaqut, IV c, səh. 324. SMOMPK, buraxılış 29). X-XII əsrlərdə ləzgi yazısından geniş istifadə olunduğu, həmçinin ləzgi mədrəsələri və ədəbiyyatı haqqında XIII əsrin ərəb coğrafiyaçısı və kosmoqrafı Zəkəriyyə ibn Məhəmməd ibn Mahmud Əbu Yəhya əl-Qəzvini də məlumat verib. Onun yazdığı kimi, “məşhur vəzir Nizam ül-Mülkün Dərbənddə və onun ətrafındakı kəndlərdə tikdirdiyi mədrəsələrdə ləzgi və ərəb dillərində dərslər keçilirdi”. (baxma: Şerafeddin Erel. Dağıstan və dağıstanlılar. istanbul, 1961. Səh. 211).
Orta əsrlərin ləzgi yazısı və ədəbi abidələri haqqında rus alimi N.B.Xanıkov belə yazıb: “Ləzgi kəndlərindən XIII əsrə aid kitabələr çox tapılıb. Qədim tarixin izlərini saxlayan bu daşların üzərində şeir və rəvayətlərdən parçalara da rast gəlinir. Bu yazılar həmin dövrün ləzgi şairlərinin yaradıcılığından xəbər verir”. (baxma: Ханыков Н.Б. Археологические следы. // “Кавказ” №53, 1850).
Dağıstan tarixçiləri X.X.Ramazanovun və A.R.Şixsaidovun 1964-cü ildə Mahaçqalada rus dilində çap olunmuş “Cənubi Dağıstan oçerkləri” kitabında göstərildiyi kimi, XIII əsrin məşhur fransız səyahətçisi Gilyom de Rubruk yazmışdı ki, “ləzgilərin öz ana dillərində yazdıqları çoxlu qiymətli əlyazma kitabları var. Onlar bu kitabları böyük məhəbbətlə oxuyur və saxlayırlar”.
Bəzi məxəzlərdə ləzgi yazısının əksər səsləri ifadə etməyə qadir hərflərindən söhbət açılır, onların bu dilə tam uyarlı olduğu göstərilir. Rus alimi P.K.Uslar hələ XIX əsrdə ləzgi dilinin səslərini ifadə etmək üçün “hərflərin möcüzəsi gərəkdir” demiş və yeni ləzgi əlifbası yaratmışdı.
Hərflərin möcüzəsi
Ləzgilərin ilk istifadə etdikləri alban əlifbası 52 hərfdən – 9 saitdən və 43 samitdən ibarət idi. Bu əlifba ləzgi dilinin səslərini dolğun əks etdirirdi. Təəssüf ki, sonralar müxtəlif əlifbaların tətbiqi nəticəsində müasir ləzgi ədəbi dilindən bəzi saitlər və samitlər çıxarılıb. Lakin alimlərin tədqiqatlarından məlum olduğu kimi, ləzgi dilinin Quruş, Qımıl-Küsnət ləhcələrinin, həmçinin Küre dialektinin bəzi ləhçələrinin fonetikasında 9 sait və 43 samit mövcuddur. Ləzgi dil qrupuna daxil olan buduq, qrız və xınalıq dillərində də fonemlərin 9-u saitdir.
Məlum olduğu kimi, ləzgi dilləri samitlərin çoxluğu ilə seçilir. Ağul dilinin fonetikasında 45, tabasaran dilində 55, xınalıq dilində 64, rutul dilində 68, arçi dilində 70 samit var. Sait və samitlərin çoxluğu alban əlifbasında da öz əksini tapıb. Bu, ləzgi dillərindən ötrü həmin əlifbanın daha məqsədəuyğun olduğunu və vaxtilə ondan istifadə edildiyini bir daha sübut edir.
415-ci ildə Mesrop Maştos alban əlifbasını sadələşdirərək 37 hərf saxladı. V-VII əsrlərdə ləzgilər həmin əlifbadan istifadə etdilər. Ərəb işğalından sonra ləzgilərə alban əlifbası qadağan edildi. Ona görə də xalq təxminən min il ərzində əcəm əlifbasından istifadə etmək məcburiyyətində qaldı. Bu, 12 boğaz səsi alban hərfləri, qalanları isə ərəb hərfləri ilə ifadə olunmuş əlifba idi. Onun 788-ci ilə aid olan ilk nümunələrindən biri Cənubi Dağıstanın Quruş kəndi ərasizində Hacı Zengi Buba pirinin daşı üstündə həkk olunub. IX əsrin əvvəllərində boğaz səslərini göstərən alban hərfləri xüsusi işarələr əlavə olunmuş ərəb hərfləri ilə əvəz edilib. Tarixçi A.R.Şixsaidov Dağıstanın ləzgi rayonlarının ərazisində mətnləri əcəm əlifbası ilə yazılmış XII-XIV əsrlərə aid onlarca epiqrafiya abidələri aşkar edib. (baxma: Эпиграфические памятники Дагестана. М., 1984).
Əcəm əlifbasından ləzgilər XX əsrin 30-40 illərinədək istifadə etmişlər. Sovet hakimiyyətinin ilk illərində Moskvada ləzgicə çap olunmuş “Ləzgi şairlərinin poeziyası”, “Yetim Eminin seçilmiş əsərləri” kitabları bir neçə il əvvəl Cənubi Dağıstanın Kiri kəndindən tapılmiş, XVIII-XIX əsrlərin ləzgi şairlərinin əsərləri toplanmış XIX əsrə aid almanax da əcəm əlifbası ilə qələmə alınıb.
Dilçi alimlərin qeyd etdikləri kimi, əcəm əlifbası ləzgi dilinin səslərini tam və dolğun ifadə etmək qabiliyyətinə malik deyildi. Bu əlifbada bir çox səsləri göstərən hərflər yox idi. Г, гъ, к, кк, кI, кь səsləri və bəzi başqa səslər bir hərflə, bir işarə ilə yazılırdı. Ona görə də həmin səslərdən ibarət sözləri təyin etmək çətinlik törədirdi və bu iş oxuyanın öhdəsinə düşürdü. Odur ki, XIX əsrin sonlarında ləzgi maarifçiləri əcəmi əvəz edəcək başqa əlifba yaratmağı qərara alırlar. 1871-ci ildə Cənubi Dağıstanın Mamraç kəndindən olan məşhur ləzgi alimi Qəzənfər bəy tərəfindən tərtib olunmuş yeni əlifbadan və oxu mətnlərindən ibarət kitab çap edildi. Bundan sonra rus qafqazşünası P.K.Uslar ləzgilər üçün əlifba yaratmaq qərarına gəldi. O, ləzgi dilinin fonetikasını və morfologiyasını Qəzənfər bəydən öyrənirdi.
P.K.Uslar 1896-cı ildə Tiflisdə “Küre dili” adı ilə çap etdirdiyi kitabda özünün yaratdığı ləzgi əlifbasını və bu əlifba ilə qələmə alınmış mətnləri oxuculara çatdırdı. Alim Küre dairəsində tədqiqatlar apardığı üçün kitabını belə adlandırmışdı. Onun əlifbası 49 hərfdən – 7 saitdən və 42 samitdən ibarət idi. 37 hərf rus, 12 hərf isə latın və gürcü qrafikaları əsasında tərtib edilmişdi. Usların əlifbasından ötən əsrin 20-ci illərinədək istifadə olunmuşdur. Ləzgi maarifçisi Abucəfər Məmmədovun 1911-ci ildə Tiflisdə çap etdirdiyi əlifbadan və oxu mətnlərindən ibarət kitabda da bu əlifbadan istifadə olunub. Təəssüf ki, Usların əlifbası xalq arasında geniş yayılmadı. Çünki bu əlifba da ləzgi dilinin səslərini tam əks etdirmirdi. Ona görə də yeni əlifba yaratmaq zərurəti meydana gəldi.
Yeni əlifba uğrunda mübarizə
Oktyabr inqilabı başqa sahələrdə olduğu kimi, bu sahəyə də öz təsirini göstərdi. Sovet hökuməti köhnəliyi ləğv etmək, yeni həyat qurmaq adı ilə Dağıstanda milli dilləri tamamilə sıxışdırıb aradan çıxarmaq, respublikanı başdan-başa ruslaşdırmaq istədi. Lakin ləzgilərin, avarların və darginlərin güclü müqavimətinə rast gəldi. Bu xalqların qabaqcıl elm və maarif xadimləri milli dillərdə dərslərin keçilməsindən və yeni əlifbanın tətbiq edilməsindən ötrü mübarizəyə başladılar. Hətta Hacıbəy Hacıbəyovun rəhbərliyi altında Moskvada bu şəhərdə və Leninqradda təhsil alan 200-dən çox ləzgi tələbəni və ziyalını birləşdirən “Ləzgi dərnəyi” yaradıldı. Tezliklə bu dərnək böyük qüvvəyə çevrildi və bolşevik rəhbərləri müəyyən güzəştlərə getməyə məcbur oldular.
Başqa xalqlar kimi, ləzgilər üçün də vahid şəklə salınmış əlifba latın qrafikasına əsaslanan əlifba idi. Bolşevik rəhbərləri Hacıbəy Hacıbəyovu və Əlibəy Şamxalovu belə əlifba yaratmağa məcbur etdilər. Onlar rus dilçiləri N.F.Yakovlevin və L.i.Jirkovun iştirakı ilə ləzgi, avar, dargin və lak dilləri üçün latın qrafikası əsasında əlifba yaratdılar. Lakin onun ömrü uzun olmadı. Yeni əlifba özünü doğrultmadı.
Latın qrafikası niyə özünü doğrultmadı?
1928-ci ildə latın əlifbasının işə salınması Dağıstanda birmənalı qarşılanmadı. Yeni əlifbanın Dağıstan dilləri üçün müsbət cəhətlərindən daha çox mənfi cəhətlərinin olduğunu görən həmin dövrün bəzi dilçiləri və yazıçıları – Alqadar Abdul-Qadir, Ziyauddin Əfəndiyev və başqaları mətbuatda öz fikirlərini bildirdilər. Ləzgicə çıxan “Yeni dünya” qəzetinin 1929-cu il saylarının 11-i bu məsələyə həsr olundu. Tezliklə “Krasnıy Daqestan” qəzeti də əlifba məsələlərindən yazdı. Latın əlifbası Dağıstanın ayrı-ayrı təşkilatlarının, yerli mətbuat orqanlarının da müzakirə obyektinə çevrildi. Hətta Ümumittifaq Yeni Əlifba Komitəsinin rəyasət heyətinin geniş iclasında “Yeni əlifbaya keçməyin çatışmazlıqları” mövzusunda çıxışlar dinlənildi. (baxma: “Yeni dünya” qəzeti (ləzgicə), 16 iyul 1929-cu il). iş o yerə çatdı ki, məcburiyyət qarşısında yeni əlifbanın tərtibçilərindən və təbliğatçılarından birinə çevrilmiş Hacıbəy Hacıbəyov da Dağıstan dillərindən ötrü bu əlifbanın yararsız olduğunu etiraf etməyə başladı.
48 ləzgi hərfini əks etdirən latın əlifbasında bir neçə fonem aradan çıxarılmışdı. O, dildəki bütün səsləri əhatə edə bilmirdi. Xüsusən də dodaq səslərini əmələ gətirən 17 fonemi olduğu kimi çatdırmaq mümkün deyildi. Bu isə ədəbi dildə ən çox işlənən 250-dək sözü itirmək demək idi. Г, гъ, з, к, кк, къ, кь, кI, с, т, тт, тI, х, хъ, цц, цI, чI hərflərinin yanında dodaqlanan “в” yazılmayanda sözlər başqa mənanı verirdi. Məsələn: гъвар (tir) – гъар (mala); гъвел (qırıntı, ovuntu) – гъел (kirşə); къвана (yağdı) – къана (üşüdü); кIватI (topa, yumaq) – кIатI (taxıl saxlanan qab); свас (gəlin) – cac (diş); cвал (dağ sərçəsi) – cал (dirrik); тIвар (ad) – тIар (ağrı) və s.
Ləzgi dilçiləri yeni əlifbanın çatışmazlıqlarını nəzərdə tutaraq, onu “latınlaşdırılmış əlifba” adlandırırdılar. Bu əlifbanın ən böyük qüsurlarından biri o idi ki, bir sıra hərflər eyni işarələrlə yazılırdı. Məsələn, къ və кь hərfləri q, п və пI hərfləri p, т və тI hərfləri t, х və хь hərfləri x, ж və з hərfləri z hərfi ilə ifadə olunmuşdu. Bu isə sözləri düzgün oxumaqda çətinlik yaradırdı. Məsələn, oxucu başa düşə bilmirdi ki, “тар” sözünü тар “ağac”, тар “tar” kimi oxusun və ya тIар “ağrı” kimi. Başqa sözlərin oxunuşunda da belə çətinliklər var idi.
Məlum olduğu kimi, ləzgi dilində б, г, д, гъ, ж (дж), з (дз) kimi cingiltili partlayıcı samitlər vurğulu hecalarda müvafiq kar samitlərə çevrilir: п [пп], к [кк], т [тт], ц [цц], ч [чч]; къиб “qurbağa” – хъипер [хъиппер], муг “yuva” мукар [муккар]. Latın qrafikası bu fonetik prinsipi gözləməklə səsi eşidilən kimi yazmağa imkan vermirdi.
Digər bir məsələ к, т, п, ц, ч qrafemləri ilə bağlı idi. Ləzgi dilində bu qrafemlər həm nəfəsli, həm də nəfəssiz fonemləri (кк, тт, пп, цц, чч) ifadə edir. Məsələn: чил “tor” – ччил “yer”, чуру “sarı” – ччуру “saqqal, кун “sürü saxlanan yer” – ккун “yanmaq”, кар “iş” – ккар “yara” və s. Latın qrafikası bu fonetik prinsipə də uyarlı deyildi. Bütün bunlar nəzərə alınaraq, Dağıstan hökumətinin xüsusi qərarı əsasında 1938-ci ildə latın qrafikası kiril qrafikası ilə əvəz olundu.
Əslində ləzgi yazısından ötrü bu, yenilik deyildi. Hələ 1860-cı ildə kiril qrafikası əsasında ləzgi əlifbası yaradılmışdı. Hazırda Dağıstanın arxivlərində həmin dövrdə rus əlifbası ilə ləzgi dilində yazılmış sənədlər saxlanılır. (baxma: Heydərov R.i. Vacib sənəd. “Kommunist” qəzeti (ləzgicə), 24 mart 1985-ci il; Heydərov R.i. Əlifbamızın 120 illiyi. “Лезги газет”, 31 avqust 1991-ci il).
1938-ci ildə kiril qrafikası əsasında yaradılmış əlifbanın da latın qrafikalı əlifba kimi bir sıra çatışmazlıqları var. Bu əlifba 12 ləzgi fonemini aradan çıxarıb. Əvəzində ləzgi əlifbasına rus dilindən ehtiyac duyulmayan ё, щ, э, ю, я kimi hərflər gətirilib. Lakin bu əlifbanın latın qrafikalı əlifba ilə müqayisədə bir sıra üstünlükləri var.
Kiril qrafikası ilk növbədə nəfəssiz fonemlərdən istifadə etməyə imkan verdi. Görkəmli ləzgi dilçi alimi Məhəmməd Hacıyevin təşəbbüsü ilə bu fonemlər qoşa qrafemlərlə yazıldı: ттар “ağac”, ппар “yük”, ккун “yanmaq”, ккал “inək”, ччин “üz” və s. Təəssüf ki, alim dünyasını dəyişəndən sonra bu qayda əsassız olaraq aradan götürüldü və hazırda nəfəssiz fonemli sözlər bir işarə ilə yazılır: кар [кhap] “iş”, кар [кhap] “talvar” кар [ккap] “yara” və s. Müasir ləzgi ədəbi dilində Məhəmməd Hacıyevin qoyduğu qaydanın bərpasına ehtiyac var. Bunu neçə illərdir ki, ləzgi ədəbi ictimaiyyəti, dilçilər və təhsil sahəsində çalışanlar da tələb edir.
Digər üstünlük rus əlifbasından gəlmiş ъ və ь qrafemləri ilə bağlıdır. Məsələn, ъ qrafemi üç halda dildə əvəzsiz rol oynayır: 1) гъ, къ, хъ kimi dilçək samitlərini ifadə edir: гъед “ulduz”, къад “iyirmi”, хъен “kölgə” və s.; 2) rus dilindən və başqa dillərdən alınmış sözləri olduğu kimi yazmağa imkan verir: адъютант, таъмин, таъсир və s.; 3) laringal abruptivləri ifadə edir: ваъ “yox”, яъ! “di!”, неъ “ye” və s. Rus dilindən gəlmiş ь qrafemi başqa hərflərlə birlikdə ləzgi dilinin spesifik fonemlərini əmələ gətirir: гь, кь, хь, уь; гьакIан “adi”, кьантIар “təpə”, “sədd”, хьел “ox”, уьцIуь “duzlu” və s.
Nəhayət, müasir əlifbadakı I (dik xətt) başqa hərflərlə birlikdə yazıldıqda ləzgi dilindəki partlayan boğaz samitlərini göstərir: кI, пI, тI, цI, чI; кIар “oxlov”, пIатI “ördək”, тIал “ağrı”, чIагъ “qarğa”.
Göründüyü kimi, kiril qrafikasına əsaslanan müasir ləzgi əlifbası bəzi çatışmazlıqlarına baxmayaraq, latın əlifbası ilə müqayisədə dilin ehtiyaclarını daha yaxşı ödəyir. Ona görə də müasir əlifbanı yenidən latınlaşdırmaq istəyənlər bilməlidirlər ki, bu, qəti yolverilməzdir.
Şübhəsiz, müasir ləzgi əlifbasının təkmilləşdirilməsi vacibdir. Ozündən əvvəlki əlifbalar (alban əlifbasını çıxmaq şərti ilə) kimi bu əlifba da dilimizdəki аь, гI, хI, дж, дз, кh, уъ, цh, чh kimi səsləri ifadə etməyə qadir deyil. Bu məsələ ilə əlaqədar dilçi alimlərimiz haqlı olaraq yazırlar: “Ləzgi dilinin orfoqrafiya qaydalarının mükəmməlləşməsi sahəsindəki böyük uğurlarla yanaşı, hələ tam həll olunmamış bəzi mühüm məsələlər də vardır. Bunlar əlifba, orfoqrafiya və punktuasiya ilə bağlı məsələlərdir. Onların elmi cəhətdən tam və uğurla həll olunmasından ötrü ləzgi dilinin fonetikası, morfologiyası, sintaksisi və leksikası daha dərindən və geniş tədqiq edilməlidir”. (baxma: Гайдаров Р.И., Гюльмагомедов А.Г., Мейланова У.А., Талибов Б.Б. Современный лезгинский язык. Махачкала, 2009, с. 99).
Göründüyü kimi, əlifba sahəsində qarşıda duran əsas məsələ bir əlifbanı diğəri ilə əvəz etməkdən deyil, onu təkmilləşdirməkdən ibarətdir. Bu işi isə təsadüfi adamlar deyil, yalnız ləzgi dilçi alimləri görə bilərlər.
gedənin yox, daxilində məlum şəxslərə görə səhv gedənin banlandığı məkan, qrup, yer.
Son zamanlar qəribə, təəcüblü banlar başladı, səbəbini trol olmaqda görürlər. Bu lap, məlum şəxsin icra hakimlərinə qarşı etdiyi islahata oxşadı, ad da sözlüyə islahatçı kimi keçir. Whataboutism sorğulayınca, öz ironiya və yumor anlayışını sorğulasan, pis olmaz
Mən eynək taxmağı məsləhət görərdim, həm entrymi oxuyanda, həm də ban verəndə
Trolluq etmə, whataboutism səbəbindən ban veriblər. Ümumiyyətlə, troll sözünün mənasını araşdıraq:
"internet jarqonunda trol, alovlu müharibələr başladan və ya internetdə insanları qəsdən narahat edən, onlayn topluluqda iltihablı və yayındırıcı, kənar və ya mövzudan kənar mesajlar göndərərək (məsələn, qrup, foruma fake xəbərlər atan,, trolun əyləncəsi üçün istifadəçinin onlayn fəaliyyətini pozmaq və ya siyasi prosesi idarə etmək kimi müəyyən bir nəticə əldə etmək üçün oxucuları emosional reaksiyalar göstərməyə təhrik etmək"
bunlardan hər hansını etmədiyimdən, whataboutism olmadığından tam əminəm. insanın içində isə başqa şübhələr yaranır. Trolluq etməmişəmsə niyə? ya fikir və tənqidlərimə görə? Bilmirəm.
insanların fikrinə hörmət etmək istəməyən yazar. Ən azından mənə belə auranı bağışladı.
1. #309333 nömrəli entryində joe bideni tənqid etməyə çalışmısan, amma mən səndən obyektivlik istəyirəm. mühacirlər və miqrantlara qarşı sərt tədbirlər görən, "ermənilər yaxşı insandır" deyən, Türkiyə iqtisadiyyatına diz çökdürən, tvitterdə radikal və irqçi fikirləri ilə tanınan insan Donald trumpdır, biden yox
2. #309231 nömrəli entryində biden tərəfdarlarını açıq təhqir etmisən. Deyə bilərdin ki, bideni dəstəkləyən insanlar səhv yoldadır, araşdırma etmələrini istəyirəm və s. Təhqirlə ifadə olunan fikir elə də effektiv olmur
P.s: özün #308991 nömrəli entrydə təhqir işlədən insana aciz demisən, burdan nə demək istədiyim anlaşılar yəqin -*
3. #308973 nömrəli entrydə ateistlərə alçaldıcı ifadən, #308372, #306643 nömrəli entryidə jurnalistdən səs yazısı, fakt istəyib, #308232 nömrəli entrydə Laçının alınmasını yazmısan, hələ də fakt yoxdur və #306093 nömrəli entrydə erməniləri sevənlərin vicdanını sikim deyib, #306968 nömrəli entrydə Paşinyanın qızına "gözəl qadın" ifadəsini işlətmisən
marjinal, ikibaşlı fikirlərini qoyuram qırağa, amma təhqirlə ona alçaq, buna şərəfsiz deməklə radikallığı qarışdırma, Əziz yazar
Orta və ali təhsil müəssisələrində rast gəlinən qraffiti növüdür. Yazılar həm partanın səthinə, həm də partanın digər hissələrinə yerləşdirilir.
Partalardakı yazılar bəzi funksiyaları yerinə yetirir, məsələn - gündəlik həyatdan fərqli "dünya"nın yaradılması, psixoloji rahatlama, kommunikativ funksiya, mifoloji funksiya və ya imtahan zamanı özü üçün kömək edəcək məsləhətlər yazmaq
Ali təhsil müəssisələrində aparılan tədqiqatların nəticələri göstərmişdir ki, yazıları daha çox 1-2-ci kurs tələbələri yazırlar (bütün yazıların təxminən 90%-i). Yazıların müəllifləri, əksər hallarda, təhsil prosesinə laqeyd yanaşırlar.
Davranış strategiyasına dair yazıların müəlliflərini bir neçə qrupa bölmək olar:
1. Emosional və semantik xüsusiyyətlərinə görə:
lirik - öz problemlərinə poetik və nəsr dili ilə bədii obraz verməyə can atılması: ("istəmək zərərli deyil, istəməmək zərərlidir)
neytral - emosional vəziyyəti ifadə etməyən yazılar yazmaq (Hörmətli tələbə, tam hüquqlu bir insan olmaq üçün oxumaq lazımdır)
emosional - daha çox durğu işarələrinin təkrarı və s. özündə ehtiva edən emosional yazılar, məsələn: ("Hamınız saxtasınız!” "Güc yoxdur... ”, “Ölürəm blət”)
Kreolizasiyaya həvəs dərəcəsinə görə :
rəssamlar - partaya yazmaq vasitəsilə sənətə meylləri ilə seçilənlərin partada öz yaradıcılıq potensialını reallaşdırırlar
kreolistlər - xüsusi yazı materiallarından istifadə etməklə - çox rəngli markerlər, şarikavoy qələmlər, boyalar
skriptorlar - yalnız şifahi işarələrdən istifadə edirlər, bu ən çox yayılmış növdür
3. Strateji parametrə görə:
özlərini elan edənlər - özlərini təmsil edən nəyisə: adlarını, ləqəblərini, qrup nömrəsini, fakültə abbreviaturasını yazırlar, bu ən çox yayılmış növlərdəndir (Vasif, qrup 206)
opponentlər - özlərini və olduğu növlərini digər tədqiqat subyektlərinə nisbətən imtiyazlı vəziyyətə qoymaq, o cümlədən bu konqlomerata aid olmayanları mənfi qiymətləndirmə yolu ilə yazanlar (2204 - suka, " Elmin - xiyar)
elanlar vermək - elanların köməyi ilə müəyyən hadisələri ictimailəşdirməyə çalışmaq, bəzən elanlar komik xarakter daşıyır (Bizimkini alqışlamaq üçün KVN-ə gəlin; Tezliklə toyumuz var; Oğlanlara zəng edin, telefon
***)
əziyyət çəkənlər - mövcud nizamdan narazılığını ifadə edənlər (Yorğun; Artıq yaşaya bilmirəm...)
rəvayətçilər - qeydin janr növü ilə eyni olan yazıları buraxırlar (Dünən mən Aysel ilə gəzdim)
sual verənlər - ünsiyyətin başlanğıcı üçün suallar, sorğular, təkliflər yazmaq (kinoda axşam bizimlə kimlərdir?)
4. Yaradıcılıq parametrinə görə:
passiv qraffiti rəssamları - informasiya funksiyası daşımayan lakonik yazıların müəllifləri
"tərk edilmiş" - bədbəxt sevgi, təkliyə dözümsüzlük haqqında mətnlərin müəllifləri (Samir, sənsiz özümü pis hiss edirəm)
"dözümsüz" - təhsil müəssisəsinin divarları arasında olmaq ehtiyacından narazılığı ehtiva edən mənfi yazıların müəllifləri (üşüyürəm, acam və yatmaq istəyirəm)
"məhdudiyyətsiz" - təhsil prosesini müşayiət edən müxtəlif vəziyyətlərə kəskin reaksiya (Mən mühazirədə otururam, lakin ereksiyam var)
"Ekspressiv" - emosional partlayışlarla xarakterizə olunan mesajlar buraxmaq (sinif!)
“Protestantlar” – ətraf mühitə etiraz (Biz nə qədər işgəncə görə bilərik)
"Görünməz" - özünü tanıtmaq istəyən, tez -tez Bobçinski sindromundan əziyyət çəkən müəlliflər (salam, mənim adım Samirədir, yazışaq?)
“sevincli” - tədris prosesini müşayiət edən hadisələri tərifləyən müraciət müəllifləri (Şagirdlər sessiyadan sessiyaya şən yaşayırlar)
"Şən" - müxtəlif hadisələri, o cümlədən qadağan olunmuş mövzuları lağa qoymaq (Qonşunuzu oyatmamaq üçün mühazirələrdə xoruldamayın)
"kədərli" - ümidsiz bir təbiət yazılarını tərk etmək (Səhər tezdən durub bu institutda "ölməyə" gedəcəyəm)
Uşaq ədəbiyyatını nəzərə almasaq, Sovet ittifaqında ən geniş yayılmış bədii ədəbiyyat nümunəsi, roman. "Hərb və sülh" romanı, 1918-1986-cı illərdə SSRi-də ən çox yayılmış bədii ədəbiyyat işi idi: 312 nəşriyyatın ümumi tirajı 36 milyon nüsxə təşkil etmişdir.
Romanda 559 şəxsin adı keçir. Onlardan təxminən 200 nəfəri tarixi simalardır. Və bunu yadda saxlamaq çətin olduğu üçün, ya romanı 2-3 dəfə oxumaq, ya da bu ailə ağacından istifadə etmək olar:
konsept: 25 yazar, hər gün, gizli, tərk edilmiş məbəddə silahla rus ruleti oynayır. Yazarlara səslərini qismən dəyişən cihaz, gözlər və dodaqlardan başqa başın hər yerini örtən maska və eynək taxılaraq məbədin gizli hissəsinə daxil olurlar. Hər gecə bir yazar öləcək. Bu yazar sən ola bilərsən.
Beatrice Portinari, Dantenin "ilahi Komediya" əsərində əsas rol oynayan ideallaşdırılmış sevgilisi idi. onun sevgisini ən yaxşı şəkildə fiziki impulslardan azad, intellektual və mənəvi bağlarla zəngin olan “platonik münasibət” kimi təsvir etmək olar. beatrice onun ilk və platonik sevgisi idi, o başqasıyla evlənmiş və erkən ölmüşdür.
"yeni həyat başlayır" (dante və beatrice bağda) rəssam cezare saccaggi, 1903)
dantenin beatrice-yə məhəbbəti fiziki səltənəti aşdı və onun biliyinə, gözəlliyinə və fəzilətinə olan heyranlığında özünü göstərdi. dante onu öz bələdçisi, maarif rəmzi və ilahi lütfün təcəssümü kimi görürdü:
başqa xanımlarla sən mənə
gülürsən, amma gücü sizə görünməzdir
kədərli görünüşümü nə dəyişdi:
mən sizin gözəlliyinizə heyran oldum
dantenin "yeni həyat" əsərindən bir hissə (rus dilindən yazarın özü tərəfindən qeyri-səlis tərcümə olunmuşdur)
onların sevgisi sabit deyildi. onun sevgisi uşaqlıq heyranlığından, aşiqliyindən yetkin heyranlığa qədər dantenin həyatı boyu inkişaf etdi. dantenin beatrice sevgisi onun yaradıcılığı və intellektual axtarışları üçün katalizator rolunu oynayırdı. beatrice onun ilhamvericisi, ilham mənbəyi idi və tez-tez onun vicdanını təmsil edərək onu daha yüksək bir vəziyyətə yönəldirdi.
dantenin beatrice məhəbbəti dünya istəklərindən azad, fədakar, dəyişdirici və ruhani sevginin təcəssümü, “platonik məhəbbət!” idi!
entrinin tərkib hissələri:
1. ümumi məlumat
2. azərbaycanda lgbt tarixi
3. eynicinsli cinsi fəaliyyətin tanınması
4. Cinsi oriyentasiyanın təyini və dəyişdirilməsi
5. lgbt üzvlərinin qan verməsi
6. lgbt üzvlərinin həyat şərtləri, ədəbiyyatda, filmlərdə, sosial mediada yerləri.
7. diskriminasiya
8. lgbt üzvlərinin hüquqları haqqında hesabatlar
1. Azərbaycanda LGBT üzvləri, LGBT üzvü olmayanların qarşılaşmadığı hüquqi və sosial problemlərlə qarşılaşırlar. Azərbaycanda eynicinsli cinsi fəaliyyət 1 sentyabr 2000-ci ildən etibarən qanunidir. Bununla birlikdə, ölkədə cinsi oriyentasiya və cinsi şəxsiyyətə əsaslanan ayrı-seçkilik qadağan deyil, amma eyni cinsli nikah tanınmır.
2016-cı ildə iLGA, LGBT üzvləri üçün "demək olar ki, qanuni qorunma çatışmazlığı, qanuni qorunmanın olmaması"nın olduğunu əsas gətirərək, Azərbaycanın LGBT üzvlərinə qarşı münasibətinə görə Avropada ən son yerdə (49-dan 49) sıralayıb. 2017-ci ilin sentyabrında, Bakıda "fahişəliklə mübarizə" çərçivəsində ən azı 100 LGBT icmasının üzvünün tutulduğu barədə məlumatlar ortaya çıxdı. Aktivistlər bu məhbusların döyülmələrə, dindirilmələrə, məcburi tibbi müayinələrə və şantajlara məruz qaldıqlarını bildirdilər.
2020-ci ildə iLGA-Europe yenidən Azərbaycanı LGBT hüquqları baxımından Avropanın ən pis ölkəsi elan etmişdir, ölkə isə reytinqdən 100% -dən yalnız 2%-ni aldı
LGBT üzvləri tez-tez şiddət, təcavüz və ayrıseçkiliklə qarşılaşırlar.
2. azərbaycanda lgbt tarixi - 1918-ci ildə Rusiya imperiyasının tərkibindən çıxaraq müstəqillik elan edildikdən sonra, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətində homoseksuallığa qarşı heç bir qanun qəbul edilməyib. 1920-ci ildə Azərbaycan Sovet ittifaqının bir hissəsi olduqda, kişilər arasında cinsi münasibətlər qanuni deyildi, bunu edənlər isə cinayət məsuliyyətinə cəlb edilirdi. Vladimir Leninin Sovet Rusiyasındakı homoseksuallığı cinayətdən kənarlaşdırmasına (dolayısı ilə; çar hüquq sistemi ləğv edildi və bununla da sodomiyanı cinayət məsuliyyətindən kənarlaşdırdı) baxmayaraq, kişilər arasındakı cinsi münasibətlər (texniki cəhətdən sodomiya dəqiq termin idi, qanunlarda isə səhv olaraq pederastiya adlandırıldı) cinayət əməli sayılırdı. 1923-cü ildə Azərbaycan SSR-də əgər kişilər arasındakı cinsi əlaqə razılıq verildiyi təqdirdə baş verərsə beş ilədək müddətə, bu cinsi münasibət zor tətbiq edilərək və ya təhdid edilərək baş verərsə səkkiz ilə qədər həbs cəzası ilə cəzalandırılma nəzərdə tutulurdu.
Azərbaycan 1991-ci ildə müstəqilliyini bərpa etdi və 2000-ci ildə Sovet anti-sodomiya qanununu ləğv etdi. Azərbaycan Milli Məclisinin rəsmi qəzetinin 28 may 2000-ci il tarixli xüsusi nömrəsində, Milli Məclisin yeni Cinayət Məcəlləsini təsdiqlədiyi və Prezident Heydər Əliyevin sentyabr ayında qüvvəyə minəcək bir fərman imzaladığı bildirildi. 121-ci maddənin ləğvi Azərbaycanın Avropa Şurasına qoşulması üçün bir tələb idi, Azərbaycan da bircinsli münasibətləri leqallaşdırdı. Artıq həm heteroseksual, həm də homoseksual fərd razılıq yaşı bərabərdir - 16 yaş.
3. eynicinsli cinsi fəaliyyətin tanınması - Eynicinsli fərdlərin cütlük şəkli qanuni olaraq tanınmır. Eyni cinsli evlilik və vətəndaş birlikləri isə nə tanınır, nə də qanuni olaraq qadağan edilir.
4. Cinsi oriyentasiyanın təyini və dəyişdirilməsi - Azərbaycanda transseksualların rəsmi sənədlərə əsasən cinslərini dəyişdirməsinə imkan verən heç bir qanun yoxdur. transseksualların cinslərini müəyyənləşdirmək üçün adlarını dəyişdirməsinə isə icazə verilir.
5. lgbt üzvlərinin qan verməsi - Kişilərlə cinsi əlaqədə olan kişilərin qan bağışlamasına icazə verilib-verilmədiyi məlum deyil. Qanuna görə, HiV/AiDS-ə yoluxmuş insanlar xaricində heç bir qrup insana qan vermədə iştirak qadağan deyil.
6. lgbt üzvlərinin həyat şərtləri - Azərbaycan dünyəvi bir ölkədir. Homofobiyanın səbəbi əsasən bu barədə bilməməzliklə yanaşı “köhnə ənənələr”lə əlaqələndirilir. Homoseksual ailələr, xüsusən kənd yerlərində tez-tez övladlarının orientasiyaları ilə barışa bilmirlər. Bir qohumun homoseksuallığı barədə xəbərlər çox vaxt ailə başçısı tərəfindən zorakılığa və ya ostrakizmə, ya da məcburi heteroseksual evliliyə səbəb olur.
Azərbaycanda keçirilən Eurovision-2012 mahnı müsabiqəsi üçün gey paradının təşkil olunacağı barədə şayiələr yayılmışdı. Bu, homofob baxışlara sahib cəmiyyətdə mübahisələrə səbəb oldu, lakin azərbaycanlı insan haqları müdafiəçilərindən dəstək aldı. Yarışın Azərbaycanda təşkili həm də qonşu iranla diplomatik gərginliyə səbəb oldu. iranlı din xadimləri Ayətullah Məhəmməd Möctəhid Şəbestari və Ayətullah Cəfər Sobhani, Azərbaycanda gey paradının keçiriləcəyini söyləyərək, Azərbaycanı "islam əleyhinə davranışa" görə qınadılar. Bu, iranın Bakıdakı səfirliyi qarşısında etirazçıların iran liderlərini lağa qoyan şüarlar səsləndirdiyi etirazlara səbəb oldu. Azərbaycan Prezident Administrasiyasının ictimai-siyasi məsələlər şöbəsinin müdiri Əli Həsənov gey parad iddialarının həqiqətə uyğun olmadığını söylədi və iranı Azərbaycanın daxili işlərinə qarışmamaq barədə xəbərdar etdi. Buna cavab olaraq, iran Bakıdan səfirini geri çağırdı, Azərbaycan isə Bakıda keçirilən Eurovision mahnı müsabiqəsi ilə əlaqədar verdiyi ifadələrə görə irandan rəsmi bir üzr tələb etmişdir, daha sonra da səfirini Tehrandan geri çağırmışdır.
LGBT+ üzvləri son illərdə müxtəlif reportajlar, sosial media paylaşımları və filmləri ilə daha çox görünməyə başlayıblar. 2019-cu ildə Qürur Ayının bir hissəsi olaraq müğənni Röya, stilist Anar Ağakişiyev və 2011 Eurovision qalibi Eldar Qasımov da daxil olmaqla, bir neçə azərbaycanlı məşhur LGBT+ hüquqlarını dəstəkləyən yazılar paylaşdı.
Əksər postsovet ölkələrində olduğu kimi, Azərbaycan da homoseksuallığın qarışıqlıqla əhatə olunmuş, problem olduğu bir yer olaraq qalır. Azərbaycanda homoseksualizmin psixoloji, sosioloji və hüquqi aspektləri barədə, demək olar ki, cəmiyyətin əksəriyyətinin homoseksuallığın belə nə olduğunu bilmədiyi barədə obyektiv və ya düzgün bir məlumat yoxdur.
Bu səbəbdən kiminsə gey, lezbiyan, biseksual və ya transgender olduğunu qəbul etmək nadir haldır, bu səbəbdən bəzi LGBT+ üzvləri orieyntasiyasını açaraq, bunun nəticələrindən qorxurlar. Beləliklə, çoxları homoseksual və heteroseksual həyat sürür, bəziləri isə gey olmaqdan çox utanır. Maddi cəhətdən müstəqil olanlar və Bakıda yaşayanlar homoseksuallıqlarını öz çevrələrində "tətbiq etdikləri" müddətdə LGBT+ kimi təhlükəsiz bir həyat sürə bilirlər. Azərbaycanda Üç təşkilatın LGBT+ hüquqlarını və qorunmasını müdafiə etdikləri bilinir.
2011-ci ildə Azərbaycanın .az domen zonasında Azərbaycanın LGBT üzvləri üçün ilk məlumat mənbəyi - gay.az yaradılmışdır. Saytı Yaradan və saytın baş redaktoru Ruslan Baluxindir.
Azərbaycan Konstitusiyası hər kəsə hər cür ifadə azadlığını təmin edir. Azərbaycan Mətbuat Şurası 2003-cü ildə təsis edilmişdir. Şura Mətbuat Davranış Qaydalarına uyğun olaraq şikayətlərə baxır. Şuranın homoseksualizmi hökumətin tənqidçilərini incitmək və nüfuzdan salmaq üçün bir vasitə kimi istifadə edən dövlət tərəfindən idarə olunan KiV-lər tərəfindən edilən təzyiq şikayətlərini qiymətləndirib qiymətləndirmədiyi bilinmir.
Azərbaycandakı insan haqları QHT-ləri, azərbaycanlı LGBT üzvlərinin həyatı haqqında məlumatlılığı artırmaqda müvəffəq olmuşdur.
ilk LGBT+ internet jurnalı "Minority Magazine" Səməd ismayılov tərəfindən 2015-ci ilin dekabrında təsis edilmişdir. Jurnal təhsil, əyləncə və LGBT üzvləriylə bağlı aktual mövzuları əhatə edir. Jurnal 2017-ci ilin avqust ayında QHT kimi fəaliyyətə başladı.
2009-cu ildə Əli Əkbər, bir erməni ilə bir azərbaycanlı arasındakı homoseksual sevgiyə həsr olunmuş "Artuş və Zaur" adlı qalmaqallı bir kitab yazdı. Əkbərə görə, erməni və gey olmaq Azərbaycan cəmiyyətindəki əsas tabulardır.
2014-cü ildə azərbaycanlı yazıçı Orxan Bahadırsoy iki gəncin sevgisindən bəhs edən "Səni sevmək günahdır" romanını nəşr etdirdi.
LGBT fəalı və "Minority" jurnalının təsisçisi Səməd ismayılov, Azərbaycanlı olan Sebastian adlı bir transgender haqqında sənədli film çəkdi. Film Sebastianın çətinliklərinə, qorxularına və gələcək xəyallarına həsr olunmuşdur. ABŞ, Ohayoda çəkilib. Film Hollandiya səfirliyinin dəstəyi ilə 25 noyabr 2017-ci ildə Bakıda debüt etdi. Filmdən sonra təxminən 80 nəfər filmi izləməyə və LGBT müzakirələrində iştirak etməyə gəlmişdir.
sözlüyün formatını ən çox pozan "yazar"lardan biri. sözlükdə öz "aq"-lı, randomlu, qrammatik qaydaları pozan, və ən əsası: axtarış bölməsindəki lozunqa çox az, bəlkə də heç əməl etməyən "yazar". tanımsız entrylərə girən şəxs
p.s: şəxsi münasibətlərinizi kənara qoyub bu entry-ni oxumağınızı məsləhət görürəm.
ümumiyyətlə, çox şeyi səhv qiymətləndirir, dəyər veririk. götürək, misal üçün: palandraz. biz onu fikirlərinə görə tənqid edirik. bu düzgündür, hərənin öz fikri ola bilər. amma biz fikirlərdən qabaq, fikrin necə çatdırıldığına baxmalıyıq.
#331388 - məsələn bu yazı. siz də bunu oxuyanda gözləriniz qanamamış olmaz -*. ümumiyyətlə, bu yazıda formatdan danışmıram. hərə onsuz da sikib çevirir, ona nə gəlib ki -*. bunun kimi bir çox yazılarda görmüşəm belə hallar.
mənim yazarın şəxsiyyəti ilə bağlı heç bir fikrim yoxdur. amma fikirləri ilə bağlı fikirlərim var. çox səhv çatdırırsan fikirləri, suzuki. formatı da pozursan. etməsən, daha yaxşı yazar ola bilərdin. amma mənim gözümdə hələ də yazar deyilsən. lap tutaq ki, yazarsan, amma belə olmalı deyilsən. nəysə, uğurlar
qəbul imtahanının birinci mərhələsində partlatmış yazar. pentaqonun generalları talış diyarına əməliyyata hazırlaşır, o dərəcə *
gülməli zarafat deyil, təbii ki
270, a kişi. öz fikirlərini ifadə elə, ingiliscə mətni yadda saxla, tapşırığı yaz, riyaziyyatdan bir quran düstur, gediş yaz. çətindir indiki dövrdə. amma sən bacardın, dostum, qərdeşim, təbriklər. ürəyim sənsən -*
mövcud əlli ştata əlavə olaraq, ABŞ dövləti tərəfindən ştat statusu almağa namizəd olan ərazilərə aid termindir. 1959-cu ilə - Alyaska və Havay ştatları Birliyə qoşulana qədər "qırx doqquzuncu ştat" ifadəsi istifadə edilirdi
kolumbiya dairəsi, şimali virginiya, puerto-riko əraziləri ştat statusu almağa ən iddialı namizədlərdir.
2012-ci ildə Amerikanın Yerin peyki - ayın müstəmləkəçiliyinə dəstəyini dilə gətirən Respublikaçılar Partiyasından prezidentliyə namizəd Newt Gingrich, "Ayda 13.000 Amerikalı yaşayanda, onlar bizə ştat statusu almaq üçün müraciət edə bilərlər." deyə bir ifadə söyləmişdir. Bununla birlikdə, Xarici Kosmik Müqavilənin ikinci Maddəsinə uyğun olaraq, Ay və digər səma cisimləri də daxil olmaqla, kosmos nə suverenliyin elan edilməsi, nə də istifadə və ya işğal yolu ilə və ya başqa bir yolla milli mənimsənilməyə məruz qala bilməz.
Bütün Azərbaycanı bürümüş hadisədir. Millət sevinir, bozqurd işarələri, bayraqlar. Amma düşünən yoxdur ki, o sülhməramlı qüvvələr gürcüstana neynirdi, Moldovaya neynirdi. iki xalqın bir yaşamasına razı olmaq olar, biz onlar kimi faşist deyilik. Amma sülhməramlı qüvvələr, vegetarian canavarlara bənzəyir -*
)
