11. nəyə görə oruc tutduğunu bilməyən müsəlmandır. belə ki, müsəlmanlar acların halını anlamaq məqsədilə oruc tutmurlar. ən azından tutmamalıdırlar.

mənim bir əmim var. daha doğrusu iki əmim var. amma indi sizə onlardan biri haqda danışacam. daha doğrusu onun nəvəsi haqda. deməli bu uşağın 5 yaşı var. çox şirin uşaqdı. özü də yaşına görə çox ağıllı uşaqdı. hər nə isə. qayıdaq əsas mövzumuza. orucdan danışırdıq, elə bil.
deməli əziz dostdaşlarım. bayaqdan baxıram, təkcə bu başlıqda yox, orucla bağlı digər başlıqlarda da "kasıbın ac qalmağı ilə oruc tutub ac qalmaq arasında çox fərq var" "bu tamamilə absurd bir şeydi" və s. bu kimi fikirlər sələndirilib. ilk olaraq deyim ki, haqlıdırlar. ancaq bunu bilə bilmək, başa düşmək üçün dahi olmağa ehtiyac yoxdu. bunu bayaq yuxarıda haqqında danışdığım 5 yaşlı uşaq da bilir, başa düşür. yəni müvəqqəti ac qalmaqla, xroniki aclığın fərqini.

bu islama sofistik yanaşmadı. sofistlərin üslubudu bu. izah etməyə çalışım. təxmini olaraq belə bir şeydi:
sual: müsəlman nə üçün oruc tutur?
cavab: acların, kasıbların halından anlamaq üçün.
nəticə: əgər mən, oruc tutaraq bir neçə saatlığına müvəqqəti ac qalan adamla, kasıbçılıq ucbatından günlərlə ac qalan adam arasındakı fərqi ortaya qoya bilsəm ümumən müsəlmanların oruc ibadətinin və təbii ki, islamın nə qədər məntiqsiz bir din olduğunu sübut edəcəm. gözəl. çox gözəl.

burada haşiyəyə çıxaraq qeyd edim ki, bu təkcə orucla bağlı deyil. hal-hazırda bir çox məsələlərə bu tipli yanaşma var və məncə bunun bir nömrəli günahkarı elə biz müsəlmanlarıq.
quranda orucla bağlı cəmi 13 ayə var. bəqərə-183, 184, 185, 187, 196, nisa-92, maidə-89, 95, tövbə-112, məryəm-26, əhzab-35, mücadilə-4, təhrim-5. və orucla bağlı cəmi 20-25 hədis var. hansı ki, nə quranda, nə də hədislərdə müsəlmanlara acların halından anlasınlar deyə oruc tutmaq əmr olunmayıb.

yəqin ki, fikrimi müəyyən qədər çatdıra bildim. son olaraq, bir şeyi də deyim ki, müsəlman kasıbın halını anlamaq məcburiyyətində də deyil. onsuz da hamı bilir ki, filankəs varlıdı, ya kasıb. misal üçün bir qocaya yolu keçməyə kömək edirik. başa düşürük ki, o yolu təkbaşına keçməkdə çətinlik çəkir. ona başa düşə bilmək üçün mütləq qocamı olmaq lazımdı? məncə xeyr. kasıb da eynilə. kasıbın halından anlamaq üşün mütləq kasıb olmağa ehtiyac yoxdu. yenə də deyirəm müsəlman acın halından anlamaq məcburiyyətində deyil. amma ona kömək etmək məcburiyyətindədir. fərzdir.
(bax: zəkat)

və bir də əgər müsəlman acların halını anlamaq üçün oruc tutursa demək olar ki, faktiki olaraq kasıbın, acın olmadığı dövrlərdə oruc tutmamalıdı? hansı ki, islam tarixində ayrı-ayrı dövrlərdə, müxtəlif ölkələrdə dəfələrlə belə hallar baş verib.

(baxma: əsri-səadət)

bəs müsəlman nəyə görə oruc tutur?
وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ
ve mâ halaktul cinne vel inse illâ li ya'budûni.
mən cinləri və insanları yalnız mənə ibadət etmək üçün yaratdım!(zariyat-56).
burada ibadət sözünə xüsusi diqqət yetirmək lazımdı. ibadət bizim dildə tapınmaq ritualları mənasına gəlir. tərcümə olaraq ibadət sözünün işlədilməsi təbii ki, doğrudur. sadəcə olaraq, biz buradakı mənanı tam şəkildə anlamırıq, məncə.
mən sizi ibadət edəsiniz deyə yaratdım dedikdə, mən sizi namaz qılın, oruc tutun deyə yaratdım mənası çıxır. ancaq verilmək istənilən mesaj tam olaraq bu deyil. qulluq etsinlər. yəni qul olsunlar. - illâ li ya'budûni - qul olmaq. fikir verdizsə burada yan suru- ya'budu var. yəni olmaq. nə olmaq? qul olmaq. allahın mərhəməti sonsuzdur və allah məhz bu mərhəmətinə görə insana qısa yoldan özünə (yəni allaha) yaxınlaşmaq üsullarını öyrədib. oruc budur. namaz budur. həcc budur.
bir çoxları tərəfindən qayə ilə vasitə burada da bir-birinə qarışdırılır. acların halından anlamaq üçün, kasıbları başa düşmək üçün filan oruc tuturuq deyə başa düşürlər. xeyr. müsəlmanlar allah əmr etdi deyə oruc tuturlar. acların halından anlamaq üçün, ya da, nə bilim, sağlamlıq üçün deyil. avam müsəlman bunun üçün oruc tutar. havas müsəlman rəbbi üçün oruc tutur. allah üçün oruc tutur. hz.məhəmmədin xətri üçün oruc tutur. çünki o məyus ola bilər. o, bizim harisimizdi. o, bizim raufumuzdu. biz müsəlmanlar onu təqlid edirik. təqlid etmədən təhqiq edə bilmərik. onsuz da təqlid edə biləcəyimiz başqa biri də yoxdu. sırf onun üçün. cəhənnəmdə yanmaq filan boş-boş şeylərdi. əsas məsələ rəsulullahdı.
ola bilər ki, müsəlmanların çoxu bunu bilməsin və orucu kasıbların halından anlamaq üçün tutmalı olduğunu zənn etsin. həmin müsəlmanla bağlı elə bir problem yoxdu. allah orucunu qəbul etsin.