1991-2000 Rusiyada demokratik sistemin çöküşü
2000-ci ildə hakimiyyətə gələndə həqiqətən rusiya həm daxili, həm də xarici siyasət anlamında çox pis idi. demək olar ki, xarici siyəsət yox idi. Ölkənin faktiki olarak bir hissəsi olan çeçenistan müsətiqilliyə iddia edirdi.
illərnən stalinizmlə idarə edilən rusiyanın üstündə demoktariya əlbəttə təzəcə dünyaya gəlmiş uşağa geyindirilmiş kostyum kimi dururdu.
Yaşı bu zamanları xatırlamağa imkan verməyən dostlar Brat, Bumer filmlərini, briqada, banditskiy peterburq seriallarını izləyərək bu zamanın ümumi atmosferi haqqında məlumata sahib ola bilərlər.
31 dekabr 1999-cu ildə Boris Yeltsinin Rusiyaya yeni il hədiyyəsi eks kqb zabiti Vladimir Putin oldu.
(youtube: 
)
)Putinin gəlişi və Rusiyada sabitlik
Putinin gəlişi ilə ölkə içərisindəki banditizm və hərc-mərclik katiqarik şəkildə azaldıldı. At oynadan vorzakonlar, avtoritetler öz qınlarına çəkildilər.
Amerikada 11.09.2001 faciəsindən sonra, Amerika ilk böyük masştablı və bəlkə də yüz il sürəcək "kötülərə qarşı savaş"ını başlatdı. nə tasadüfdür ki, rusya amerikanın əfqanıstana girməsinə səssiz qaldı və bu təsadüfün davamı olaraq çeçenistanda mücahidlər rezki geri çekildiler, böyük bir qismi kanadaya, amerikaya miqrasiya etdilər. mərd çeçen xalqının merd qadınları bakıda qəhbəlik eləməyə başladılar.
Bəlli idi ki, amerika ile anlaşma belə idi, "çeçenlere dəstəyi çək, mən də sənin əfqanıstana girişine səssiz qalacağam".
Putinin oliqarxlarla imtahanı
1991-2000 arasında dünyanın o zamankı en böyük 2-ci iqtisadiyyatı olan Rusiyanın bütün var-yoxunun talanması neticesinde "oliqarxlar" deyilen bir tebeqe yarandı. Bunlar o qeder güclü idiler ki, emele getirdikleri lobbilerle dumada istedikleri qanunu çıxartdırır, ağ eve her cür tesir göstere bilirdiler. Putin reis başa gelenden sonra bir-bir bunları denlemeye başladı. Bir hissesini öz terefine çekdi. Öz terefine çeke bilmediklerini ya ölkeden didergin etdi (gusinski), ya da hebs eledi (xodorkovski).
xodorkovskinin Amerikanın o vaxtkı prezidenti oğul corc buşla yaxtada görüşmesi neticesinde amerikanın tam desteyini arxasını aldığını düşündü. O vaxt dünyanın en böyük neft ve qaz şirketi olan yukos-u qurdu. Ama son anda Rusiya mehkemeleri bu birleşmeni engelledi ve o an amerikada olan xodorkovskiye dediler ki, ölkeye gelsen seni hebs edeceyik.
Xodorkovski ölkeye qayıtdı ve hebs edildi. Qerb metbuatında stekanda qopan fırtınanın xodorkovskiye heç bir kömeyi deymedi ve sehv etmiremse 10 ilden çox hebsxanada yatdı. sonra putinin ona mərhəməti neticesinde hebsden azad edildi.
izlədiyim sənədli filmdə bir hissəni sizinlə paylaşmaq istədim. xodorkovski həbsdə ikən onla olan reportajda jurnalistin maraqlı sualına daha maraqlı bir cavabı oldu.
jurnalist: cənab xodorkovski, zamanı geri qaytarsaq, həbs olacağınızı bilə-bilə yenə də rusiyaya qayıdardınız mı?
xodorkovski: ağıllı adam pis vəziyyətdən çıxış yolu tapan adamdır, müdrik adam isə pis vəziyyətə düşməyən adamdır. bəlkə də mən kifayət qədər müdrik olmamışam.
«Умный человек находит выход из трудной ситуации, мудрый в нее не попадает. Может быть я был недостаточно мудр…»
Putin xodorkovskiye qalib gelmesi ile hem daxili auditoriyaya (rus xalqına), həm də xarici ölkələrə kimin kral olduğunu açıq şəkildə nümayiş elətdirdi.
Neft qiymətlərinin artışı və putinin ritorikası arasındakı korrelasiya
Putinin hakimiyyətə gəlişi ilə eyni zamanda neft qiymətlərinin də günü gündən artması putinin naxışı idi. Economist.com saytı neftin qiyməti artdıqca putinin səsindəki aqresiyanın artdığını müşahidə etmişdilər.
Russia’s latest and most serious foreign adventure in Ukraine and its annexation of Crimea took place when the price of oil was still over $100 a barrel. But as the oil price fell Russia has not (so far become any friendlier to the West nor to its neighbours. )
havayı pullarla şov eləməklə psixoloji olaraq çökmüş rus xalqı üçün bir cizız kraysta çevrilən putin rusiyanın post-neft dövrü üçün heç bir şey etmədi.
Post-Neft Dövrü
2013-cü ildə dünyada neft qiymetlerinin ani düşüşü illərlə 1$=30-35 rubl balansını da ani olaraq pozdu.
Rusiyanın 2000-2013 arasında daxildə stabilliyi və rus insanının rifah səviyyəsinin nisbətən düzəlməsi faktı rusiyanın köhnə imperiya xəyallarına qayıtması, avrasiya birliyi qurmaq həvəsini stimullaşdırdı. amma ki, neft qiymətlərinin anidən aşağı düşməsi...
yazını buraya qədər oxumuş oxuculardan üzr istəyərək bir bənzətnə eliyim. sanki bir qıznan münasibətdəsən, girib-çıxırsan, tam boşalacağın anda 2-3 qolu zorlu qaqaş seni o qızın üstündən zornan çəkib ayırır. boşala bilmirsən. şeyivə yığılmış qan, səni əsəbiləşdirir. Putinin indiki vəziyyəti ona bənziyir. Tam da bölgə dövləti olmaqdan çıxıb dünya dövləti olacaqkən reski neftin qiyməti düşür və şeyi əlində qalır.
16 dekabr fed faiz artımı açıqlaması hadisəsindən sonra onsuz da poxda olan rus iqtisadiyyətının daha da poxa batması gözlənilir. çünki bir neçə gün əvvəl oxuduğum məlumata göre brent neftinin varili 35-38 usd aralığında olmağa davam edəcəksə 1 dollar 95 rubl olacaqdı. indi FED'in bu qərarından sonra 2016-cı ildə rusiyada dolların kursunun rahatlıqla 100 rublun üstündə olacağı proqnozunu vərmək olar.
Koroçe, putinin vəziyyəti poxdu. hakimiyyətdə olduğu illərdə ölkə iqtisadiyyatının liberallaşmasına izin verməməsi, daxili istehsalı artırmaması, iş yerlərini açmaması görünüşə görə putinin başını çox ağrıdacaq.
son 30 ildə neftin qiymətlərinin dinamikası:
http://tass.ru/infographics/8156
(bax: boris yeltsin)
http://inosmi.ru/video/20120326/189130518.html
http://www.economist.com/blogs/freeexchange/2015/01/oil-price-and-russian-politics