16. ümumiyyətlə bir oğrunun , qatilin , xəfiyənin , fahişənin elədikləri nə qədər pis olursa olsun , işin pis tərəflərini qəbul edərək bu işdən utanacaqları ümid edlir. əksinə , tam tərsi olur. taleyin və işlədikləri günahlarla elədikləri səflərin nəticəsində məlum vəziyyətə düşmüş insanlar , nə qədər səhv olursa olsun , özlərinə elə bir düşüncə fiquru qururlar ki , içində olduqları vəzziyyət onlara yaxşı və təqdirə layiq bir vəziyyət olaraq görünür. bu baxış bucağını dəstəkləmək üçün də yaşamla və bu yaşam içindəki yerləri ilə əlaqəli qurduqkları düşüncə şəklinin qəbul görülüdüyü bir insan çevrəsində instiktiv olarak yaxınlaşırlar və öz çevrələrini belə yaradırlar. iş, qabilliyəti ilə öyünən oğrulara , qəddarlığı ilə öyünən qatillərə , əxlaqsızlıqları ilə öyünən fahişələrə gələndə çaşıb qalırıq. amma bu çaşqınlığımızın səbəbi sadəcə bu insanların ətrafının bəlirli bir çevrə ilə ortaq olmasındadır , və ən önəmlisi isə bu çevrənin bizim kənarımızda durmasındadır. bəs zənginlikəri ilə yəni yağmacılıqları ilə öyünən zadəganlar, zəfərləri ilə yəni işlədikləri cinayətləri ilə öyünən sərkərdələr, gücləri yəni zorbalıqları ilə öyünən hökümdarlar üçün də eyni şeylər keçərli deyilmi ? bu insanalr vəziyyətlərini haqlı göstərmək üçün anlayışlar təhrif edilmişdir, yaxşı və pis anlayışlarının təhrif edilməsinin tək səbəbi , bu cür təhrifli anlayışlarla dolu bir kütlənin ətrafımızda daha geniş yayılmasıdır və bizim də bu cəmiyyətə aid olmamızdır. (diriliş)


sözlərinin müəllifidir, yaşadığı zaman üçün belə hadisələri gözləmliyib belə bir sadə dillə bizə çatdırması tolstoyu əvəz olunmaz edir. ədalət sistemini , qadın və kişi arasındakı fərqləri , insanlar arasındakı təbəqləşməni ortalığa qoyan və insanın gözünə soxa - soxa gərçəklərin içində insanı boğduqdan sonra , özünün də dediyi kimi , ruhsal bir arınma yaşadan kitabları elə bir nəfəsdə deyil ayrı bir qələm və dəftərlə kiçik açıqlamarla oxunulası bir düşünürdür.