bugün wiki təsadüfi son
sözaltı sözlük
məsləhət postlar mesaj Profil

...

arthur schopenhauer

əjdahalar   googlla
eşq - eristik dialektika - bir nəfəsə oxunan kitablar - nihilizm - kaş ki ölməyəydi deyilən məşhurlar - mükəmməl sözlər - jean paul sartre - gənclərin ən böyük problemi - mizantropiya

    #sözaltı wiki təsadüfi wiki gətir

    yazarın wiki entryləri: dialektika - zərdüştlük - ateizm
    8. polşanın qdanski şəhərində, varlı tacir ailəsində dünyaya göz açan arthur schopenauer mükəmməl təhsilə yiyələnmiş, təhsil aldığı müddətdə fransız, ingilis və latın dillərini də öyrənmişdir. 18 yaşında olarkən atası evlərinin önündəki arxa düşərək vəfat edir. belə ki , o dövrdə alman mühitində esas qələm sahiblərindən olan anası. ərinin vəfatından heç bir ay keçməmiş arturla birgə reymark şəhərinə köçür və volfrang höteylə münasibəti başlayır. bundan hiddətlənən artur anasını atasının ruhuna xəyanətdə günahlandıraraq, onu birdəfəlik tərk edir və atasının yarımçıq qalan ticari işlərini davam etdirir. schopenhauer qərara gəlir ki fəlsəfəylə daha ciddi şəkildə məşğul olsun və bu məqsədlə fixte fəlsəfəsinin təsiri altında napaleon qoşunlarına qarşı döyüşməkçün ordu sıralarına yazılır. lakin qisa bir müddət ərzində yanlış addım atdığını dərk edərək, fixtedən və ordudan imyina edir, fəlsəfədə müstəqil fəaliyyətə başlayır.ilk olaraq hötenin "rənglər haqqında" adlı romanıyla tanış olur .sonra doktorluq dissertasiyasını müdafiə edir və qərara alır ki, əsas məqsədi alman gəncliyini hegel tilsimindən xilas etsin. o həmin dövrdə özünün ən məşhur əsəri olan "dünya təsəvvvür və iradə kimi" əsərini yazır. kitabın çapı üçün nəşriyyata müraciət edən schopenauer yalnız 16 il sonra xəbər alır ki, yazdıqları lazımsız hesab olunaraq atılmışdır. bütün bu olanlardan sonra ruh düşkünlüyü yaşayan artur frankfurta gəlir və ömrünün sonuna kimi burada yaşayır. atman adlı iti ilə birgə. artur səylərini davam etdirir və sonda berlin universitetinə dosent kimi dəvət alır. məqsədinə biraz da yaxınlaşan artur düşünür ki, artıq hegel fəlsəfəsinin puçluğunu ve əhəmiyyətsizliyini alman gəncliyinə sübut etməyin vaxtı gəlib çatmışdır. bu məqsədlə hegelin auditoriyasına yaxın auditoriya seçən artur hətta mühazira saatını belə hegelinkiylə eyni vaxta salır. arturun ilk cəhdi uğurlu alınır. o ilk mühazirəaində bütün auditoriyanı doldurur. lakin 2-3 cü mühazirələrində hegelin auditoriyası dolub daşdığı halda, arturun mühazirələrində 6-7 nəfər olardı. bundan qəzəblənən artur hegelə təhqiramiz məktub yazaraq universiteti tərk edir və yazır ki, mənim 2 düşmənim var: birincisi hegel dialektikası, ikinci isə alman və avropa materializmidir. lakin qəbul etmək lazımdır ki, arturun rəqibi çox güclü idi. 1830 cu ildə berlində yayılan epidemiyaya görə şəhəri tərk edərək, frankfurta qayıdır. hegel isə epidemiyanın qurbanı olur. və 1832 ci ildə vəfat edir. hegeldən sonra alman fəlsəfəsi sanki başsız qalır. və bir dahiyə təlabat yaranır. bu yalnız artur schopenauer ola bilərdi. bu məqsədlə şopenaueri axtarmağa başlayır, frankfurtda kafelərin birində sərxoş halda tapırlar. bundan sonra arturun həyatında dönüş baş verir. onun əsərləri təkcə almaniyada deyil, eləcə də bütün avropada məşhurlaşmağa başlayır. ve getdikcə nüfuzu artır. hətta məşhur bəstəkar richard wagner özünün "nibelung ring" (nibelunq üzüyü) adlı əsərini məhz schopenauer fəlsəfəsinə həsr etmişdi. hətta deyilənlərə görə hitler her gecə bu musiqini dinləyərmiş. artıq bahalı məclislərdə, mərasimlərdə iştirak edən artur bu həyata uyğunlaşa bilmir və öz səssizliynə geri dönür. schopenauer fəlsəfi dünyasında, yəni bu pessimizmin içərisində dünyaya səs salan bir çox şəxsiyyətlər: freyd, nitşe, hitler, tolstoy və s. bu kimi dahi şəxsiyyətlər yetişərək, schopenauer ruhunu öz yaradiciliqlarinda mükəmməlcəsinə yaşatmışlar.
    schopenauer qadınlara qarşı birmənalı olaraq əks mövqedə dayanmış, qadınların əsl simalarını aşkara çıxarmışdır. təbii ki qarşı cinsə qarşı bu cür münasibəti uşaqkən aldığı psixoloji travmadan irəli gəlsə belə, istənilən halda onun fikirlərində bir həqiqət gizlənirdi. qadınlara qarşı sərt və kəskin tənqidi fikrləriylə seçilən artur "eşqin metafizikası" adlı əsərində yazır: qadinlara inanmaq əbəsdir. çünki onlar gün ərzində çox ciddi yalanlar söyləyir və bunu ustalıqla gizlədə bilirlər. qadınlar elmlə, incəsənətlə məşğul olmamalıdırlar. onsuz da bu sahədə heç bir nailiyyətləri yoxdur. deyinməkdən və qiybət onların fəaıiyyətlərinin başında gelir. hətta qədim yunanda qadinlara teatra gəlmək qadagan olunmuşdu. artur qeyd edir ki, fikir verin 18-20 yaşlarında bir qız 2-3 yaşında uşaqlarla necə uşaq kimi oynayır. qadinlara qarşı sərt mövqeyinə qarşı artur vaxtaşırı olaraq feministlər tərəfindən tənqidlərə və hətta təhqirlərə məruz qalmışdır
    schopenhauer deyirdi ki biz dünya insanlarına həqiqəti göstərmək istəyiriksə, bu yalnız şərq və qərb irrasionalizminin vəhdətində mümkün ola bilər.və yalnız bu halda, bu iki qütbün birləşməsində "dünya ruhu" özünü bütün çılpaqlığı ilə görüntüyə gətirə bilər. filosof yazır ki, biz öz arzu və arzu və istəklərimizin arxasıyca qaçır və nəyisə dəyişdirməyə cəhd göstəririk. lakin anlamiriq ki, heç nə bizim arzu və istəklərimizdən asılı deyil. bizi idarə edən iradə var ki, bu da bizdən kənardadır. artur qeyd edir ki, biz öz düşüncəmizlə dünya ruhunu dərk etmək istəyir və ona hakim kəsilməyə çalışırıq. sonda isə bir həqiqət bəlli olur ki, ruhumuz və düşüncəmiz dünya ruhundan asılıdır. pessimist mövqedən çıxış edən artur yazır: bu dünya var olan dünyalar arasında ən pisidir . hətta o qədər pisdirki, bir mm də pis olsaydi, demək olar ki mövcud ola bilməyəcəkdi. bizim yaşam uğrunda ettiyimiz cəhdlər boşdur. çünki bütün şeylərin sonunda bir həqiqət durur o da ölüm. və məhvolma. arturun ölümü də həyati kimi acılı olmuşdur o, frankfurtda kafedə masa arxasında ölü vəziyyətdə tapılmışdır. gec də olsa alman xalqı arturun dəyərini anlamış oldu

33 əjdaha

verter
#197233


06.02.2016 - 23:37
+7226 oxunma
wikiləyən: zazoza



hamısını göstər

üzv ol

...