35. tanım: ermənistan dövlətinin mövcudluğu və azərbaycan millətinin hələ də yetkin olmaması * ura patriotizm * vətənşüvənlik qarabağ problemindən daha böyük problemdir

bir tarixi fakt:
yaqub mahmudov: “29 may 1918-ci il tarixli qərarına yenidən baxılmalı və həmin qərar qüvvədən salınmalıdır”


y.mahmudov bildirir ki, türkiyənin hakim siyasi dairələrində cənubi qafqazda erməni dövləti yaradılması məsələsində fikir ayrılığı vardı: “sədrəzəm tələt paşa və hərbi nazir ənvər paşa cənubi qafqazda erməni dövləti yaradılmasının əleyhinə idilər və bu məsələdə ”çibanı kökündən təmizləmək" tərəfdarı idilər. bu mümkün olmadıqda “ermənistanın çox zəif və yaşaya bilməyəcək bir dövlət şəklində təşəkkül etməsini” təklif edirdilər. lakin tələt paşa və ənvər paşadan fərqli olaraq, batum danışıqlarında türkiyə nümayəndə heyətinə başçılıq edən dövlət şurasının sədri və ədliyyə naziri xəlil bəy menteşə və osmanlı orduları qafqaz cəbhəsinin komandanı ferik mehmed vehib paşa cənubi qafqazda azərbaycan torpaqları hesabına ermənilərə dövlət yaratmaq tərəfdarı idilər. onlar güman edirdilər ki, bununla ermənilər həm anadoludan uzaqlaşdırılacaq, həm türkiyə-erməni münasibətləri biryolluq nizama salınacaq, həm də “erməni məsələsi” ilə bağlı türkiyəyə qarşı beynəlxalq qınağa son qoyulacaqdır".

tarixçi qeyd edib ki, azərbaycan tərəfi də tələt paşa və ənvər paşanın “çibanı kökündən təmizləmək” siyasətinin əleyhinə idi və “kiçik bir erməni kantonunun” yaradılmasını təklif edirdi: “belə bir təkliflə batumda danışıqlar aparan azərbaycan nümayəndələri m.h.hacınski və m.ə.rəsulzadə hələ 1918-ci il mayın 23-də ənvər paşaya xüsusi müraciətnamə göndərmişdilər. həmin müraciətnaməni onlardan başqa əhməd bəy (can baba), a.b.səfikürdski, ə.c.pepinov, m.y.cəfərov, f.x.xoyski, n.b.usubbəyov və x.b.xasməmmədov da imzalamışdılar” (“azərbaycan”).