101. nostalji (yəni, keçmiş) yaxşı vəya pis - qətiləşmiş olandır. və deyim ki, insanın, sözügedən qətiyyəti qəbullanmağı xeyli çətin və ağır olur. keçmiş - kaşkilərin, peşmançılığların vətənidir. heç nəyin əvvələ qayıtmayacağı, əvvəlki tək olmayacağı fikiri insanda çarəsizlik yaradır.
bugün (yəni, indi - anın daxilindəki "keçmiş") - bulanığdır. ona görə də heç vaxt indiki zamanda, anı yaşamaq fikirinə inanmağım gəlməyib. insan, anın daxilində qeyri-şüurlu varlıqdır; indinin mühakiməsini ya keçmiş, ya da gələcək həll edə bilər. çünki anın sürətiylə insanın zamanı qavrama sürəti tərs mütənasibdir; ona görədir ki insan heç vaxt anın öz formal zamanını tuta bilmir. zaman - ən dərində, mühakimə prosesidir. insan isə ancaq və ancaq ya keçmişini ya da gələcəyini mühakimə edə bildiyinə görə indiki zamanın davam ediciliyi, yanılğıya yaxındır.
gələcək - müəmmadır. insanın keçmişə yazdığı məktub öyrənilmiş çarəsizlikdirsə, gələcəyə yazdığı məktub da xəyalpərəstlikdir. (gələcək ümidvericidir, deyirlər)
gələcəyə məktub yazmaq mənlik deyil, belə bir şeyə cəhd etsəm belə, inanmıram ki mən də alınsın. ancaq keçmişə - xüsusiylə yeni yetməliyin ən qızıl çağı və həndəvərlərinə - bir şeylər xatırlatmaq olar.
indi yazılan yaşın (carpe diemin yanılğı dolu mühakiməsində) dəyərini itirsə belə...

- o vaxtlar, yaşın etibariylə sənə şübhəli gələn, lakin zaman ötüb, illər və təcrübələr dəyişdikcə qətiləşən bir şey var və bunu gec (ağrılı, sancılı olsa belə) qəbul edəcəksən: heç nə, heç vaxt istədiyin kimi olmayacaq; bilirəm, bunu qəbul etmək çətin gələcək sənə; həqiqəti ifadə etmədən dolaylı yollara əl atmaq köhnə məharətindir; ancaq həyat sənə özü başa salacaq.

- yanında sənə bağlı, həmişə olmasa belə uzun müddət yanında dayanacağına inandığın bir qadınla yaşayırsan. eqoist olsa da, sənə dəyər verir. elə bilirsən ki çıxıb getməyəcək. yanılırsan, bir səhər, bütün əşyalarını ağlaya-ağlaya çamadanlarına yığıb səni tərk edəcək. içində nəhəng bir rahatlıq var. bilirsən ki, geri qayıdacaq. o, həmişə qüruruna uduzanlardandır. qürurları bir parça zədələnsin, bax necə sürətlə qaçırlar. o ki, sakitləşir, əsəbləri soyuyur; bax qaçdıqları sürətlə geri qayıdırlar. lakin səhv etmirəmsə 19 oktyabr səhəri deyil. çıxıb getdiyi anda qapını arxasıyca çırpıb, siqaret yandırıb, tək qalmağın bəxş etdiyi xoşbəxtliklə musiqi dinləməməliydin. o, o gündən sonra sənə heç vaxt qayıtmayacaqdı. ilk sevgin, səni həmişə uzaqlardan təqib edəcəkdi. sən sonra çox kədərli musiqilər dinləyib, çox siqaret kötükləri söndürəcəksən. çoxları girib, çıxacaq. onu xatırladan bədənlərlə sevişib, gözlərini yumub başqa dodaqları öpdükcə onu təsəvvürünə gətirəcəksən - bunlar zamanla sənə ağır təsir etsələr də, keçəcək. zaman, öz hökmünü sakitləşdirməklə verəcək.
indi o, başqasıyla xoşbəxtdir - vəya bilmirəm, bəlkə də xoşbəxt görünməyə çalışır. bu ikincisi, zədələnmiş kişi qürurunun bir uydurması, təsəllisi də ola bilər. yox, zaman səni özü öz əlləriylə böyüdüb, yetkinləşdirəcək.

- oxuduğun fakulteti, indi oxuduğun bir başqa fakultet kimi - bitirə bilməyəcəksən. sənin sonluqla bağlı, bitirməklə əlaqəli çox ciddi problemlərin var. hekayələrin kimi, sevgilərin kimi, dostluqlar və bir şəhərdə yaşamaq kimi. səni on yeddi yaşında, qeyri müəyyən gələcəyin ən böyük və axmaq xəyalpərəstlərindən birisən və buna görə səni günahlandırmıram; bu özü yaşının xarakteristikasında var.

- atanla hələ yeddi il sonra görüşəcəksən. yolda görsən tanımayacağın şəxsi qabağında oturmuş halda tapacaqsan. ümumi hərəkətlərinin repertuarını təqib edib, onu tanımağa cəhd edəcəksən. o yaşlarda ona qarşı heç nə hiss etmirdin, indi də xüsusi heç nə hiss etmədiyini bilmiş ol; lakin bir fərqlə: onu kəşf etmək eşqi içinin dərinliklərindən sənə tərəf gülümsəyir.

- bir dəfə çox ciddi ölüm təhlükəsi yaşayacaqsan. və sənə məlum olacaq ki, yaşamın ən uzun gecəsi 21 dekabr deyil, insanın ölümə çox yaxın olduğu halda, yaşamı seçdiyi gecədir. o gecə sənə oxuduğun bütün kitablardan daha çox şey öyrədəcək.

- artıq flirtlərlə ömür çürütmürsən. bu, yaxşıdır. kifayət dərəcədə bəzi insanların heyfini başqalarından çıxartdın. bir gün fikirləşdin ki, bəsdir, normal həyat yaşamaq lazımdır. düzdür, evlənmədin, ən uzun münasibətin on yeddi yaşına təsadüf etsə belə, sənə hələ də normal bir yolun axtarışındasan.

xülasə, hələ çox böyüməli olacaqsan, yoldaş van den budenmayer.