3. robert lanqlands 1936-cı ildə kanadada doğulub. ailəsi alman və ingilis əsilli olub ancaq kanadaya köçüblər. onbeş yaşlarında ingilis ədəbiyyatı ilə tanış olub, ernst tratterin yazdığı bir kitabı oxuduqdan sonra marks, eynşteyn, darvini və s. tanıyıb. 17 yaşında universitet imtahanı verdikdən sonra elm sahələrində kifayət qədər yaxşı olmadığı ancaq riyaziyyatı sevdiyi üçün riyaziyyat təhsili almağı seçib. 50-ci illərdə və təbii ki, hazırda bir riyaziyyat tələbəsi üçün müxtəlif dilləri bilmək (ən azından müxtəlif dillərdə oxuya bilmək) yararlı olacağı üçün və müəllimin tövsiyəsi səbəbilə fransız, alman dillərini özbaşına öyrənməyə başlayıb. rus musiqisini sevən bir müəllimi sayəsində rus dilində öyrənməyə başlayıb və təbii ki, rus ədəbiyatı ilə maraqlanmağa başlayıb. british columbia universitetində bakalavr, yale universitetində isə doktorantura təhsilini tamamladıqdan sonra prinston universitetinə gəlib. burda eisenstein ardıcıllıqları ilə bağlı tədqiqat aparsa belə kifayət qədər uğurlu olmayıb və riyaziyyatı buraxmağı fikirləşib. prinstonda işləyən və lanqlands ilə ailəlikcə dostlaşan türk iqtisadçı orhan türkaya riyaziyyat tədqiqatından vaz keçmək istədiyini deyib və qarşılığında orhan türkay onu türkiyəyə dəvət edib. necə deyərlər kafa dağıtmak üçün. nəhayət ki, 1967 ci ilin payız aylarında lanqlands ankaraya gəlib. həmişəki kimi dil öyrənmək sevgisindən əl çəkməyib və türk dilini öyrənməyə başlayıb.

dərs verməyi və tədqiqatı buraxdığı üçün boş zamanlarını eisenstein ardıcıllıqları haqqında düşünməklə keçirib. bir neçə ay əvvəl uğursuz olduğu mövzuya geri qayıdıb və əvvəllər tapa bilmədiyi şeyləri tapıb. bütün bunları bir məktub olaraq məşhur riyaziyyatçı weil-ə yazıb. bu məktub hal-hazırda riyaziyyat tarixinin ən məşhur məktubları arasındadır. eyni zamanda cahit arf ilə birlikdə işləyib və arf ilə abelian olmayan sinif nəzəriyyəsini müzakirə edib.

lanqlandsın türkiyə ilə bağlı xatırladığı ən üzücü şey isə burda tanıdığı gənc tələbə mükremin neşeli olur. mükremin lanqlandsın gördüyü ən istedadlı riyaziyyat tələbəsi olur və onu yale universitetinə aparmaq istəyir. mükremin isə türkiyədə qalmaq istəyir və bir solçu olduğu üçün sağçı bir qruplaşma ya da polis tərəfindən körpüdən atılaraq vəfat edir.

üstdə qeyd etdiyim məktubunda lanqlands proqramının əsasını qoyur. lanqlands hal-hazırda prinstonda işləməyə davam edir və eynşteynin keçmiş iş otağı hazırda lanqlandsın otağıdır. türk dilində əla yazıb oxuya və danışa bilir. bir gün indikindən daha çox ağır olsam lanqlands proqramı haqqında yazacam. birdə təbii sözlük tex dəstəkləsə

indi bir əhvəlatı danışım. təqribən bir il əvvəl fransız dilində yazılmış bir məqalənin ingilis dilində tərcüməsini istəmək bəhanəsi ilə (guya da indi) utana-utana şəxsinə bir mail yazmışdım. təsəvvür edin mail yazmısız və bütün günü əsgər salamı ilə kompüterin qabağında gözləyirsiz ki, nə cavab yazacaq. üstəlik maili türk dilində yazmışam ha. nəhayət ki, cavab gəldi ki, yox bəs bildiyim qədər həmin məqalənin ingiliscəsi yoxdur. ancaq filan filan məqalələri oxusan elə eyni mövzunu anlaya bilərsən və sairə. bu səmimi mesajdan cəsarətlənib dedim daha səmimi bir mail yazım. türk oxuyuculara ünvanlandırdığı bir məktubunda qafqazdan keçərək rusiyaya getmək istədiyini və üstəlik qatar ilə səyahət etmək istədiyini ancaq çox yaşlı olduğu üçün bu arzusunun nə qədər mümkün olduğunu bilmədiyini yazmışdı. məndə götürüb cavab yazdım ki, nə vaxt istəsəz sizə azərbaycanda dostluq edə bilərəm. qafqazdan birlikdə rusiyaya keçə bilərik filan feşməkan. cavab gəlmədi ahahaha. içini sikim adam hörmət edib cavab yazan kimi elə bil köhnə sinif yoldaşımdı amk durub dəvət maili yazıram. qaldı içimdə.

millət gedir gic gic adamları xaricdən dəvət edir. lan bu adam ədədlər nəzəriyyəsinin kralıdır və türkcə bilir yəni azərbaycanda maksimum tələbəyə çata biləcək biridir. dəvət edin bu insanı universitetlərə bir leksiya versin, maraqlı bir söhbət eləsin. türkiyəyə tez tez gedirdi əvvəllər. türkiyədə elə türk dilində nə qədər leksiyası var netdə.