12. Asosiallıq bəziləri üçün bir seçim bəziləri üçün isə bir məcburiyyətdir. Asosiallığı seçim olaraq qəbul etmək müvəqqəti olur adətən, ətrafındakı mühitdən, insanlardan bezib qeyri müəyyən müddətə ətraf mühitdən təcrid edirsən, bu hər insanın həyatında olur. Amma asosiallıq məcburiyyət halındadırsa hər zaman cəmiyyətdən təcrid vəziyyətində olursan. Bu o demək deyil ki, qapını örtüb sonsuza qədər evin içində oturursan; bu bəlkə də müəyyən müddətə mümkün olar amma insan cəmiyyətin bir parçasıdır, yaşama davam etmək üçün cəmiyyətə "soxulmalıdır". Asosiallar cəmiyyətə qarışa bilmir, "soxulur" məcburən. Çünki cəmiyyət onları qəbul etmir. Məktəbdən başlanır hər şey, içinə qapanan, ünsiyyət problemi yaşayan məktəbli bəlkə də bir neçə yoldaş qazanır amma həmişə "mama uşağı" adlandırılır sinifin "bandası" tərəfindən. Pis yaxşı məktəb başa çatır, məktəbli asosial ona qarşı edilən lağlağılıqları, səviyyəsiz zarafatları unutmağa hazır olur amma hələ çox şey qabaqdadır. Məktəbli asosial bilmir ki hələ onu çox çətin sınaqlar gözləyir. Universitetə həvəslə daxil olur məktəbli asosial; hər şeyin fərqli olacağı ümidi var içində, öz xəyalında ağ səhifə açacaqdır. Lakin hər şey fərqli olur, ilk vaxtlar müəyyən qədər qrupla ünsiyyət yaradan tələbə asosial vaxt keçdikcə istər istəməz qrupda təklənir. ilk vaxtlar kafeyə, kinoya getmə təklifi alırdısa belə bir müddət sonra artıq özü də dərk edir ki, təklənib yenə də. Özündən asılı deyildi, digər tələbələrə görə o "sıxıcı" birisi idi. Tələbə asosiala yenə də ara sıra xətri qalmasın deyə kafeyə, kinoya, və ya gəzintiyə getmə təklifi gəlirdisə belə bu dəfə özü gözlənildiyi kimi "sağolun amma işim var" deyirdi. Tələbə asosial məktəb vaxtı tanıdığı bir neçə yoldaşı ilə əlaqə saxlaya bildisə belə sonda yola verildiyini anladı; çünki o yazmasa heç kim onu xatırlamırdı. Məktəb yoldaşları artıq yeni bir həyata atılıb sevgili, dost qazanaraq yola uğurla davam edir. Bu mərhələdən sonra artıq qrup üzvləri və tanışlarla əlaqə üçün açılmış whatsapp silinir; hansı ki sadəcə qrup üzvləri ona "deyərsən qayıb yazmasınlar"dan başqa bir şey yazmırdı. Artıq tələbə asosial dərk edir ki, o cəmiyyətə qarışa bilməz sadəcə yaşama davam etmək üçün məcburiyyətlə onun bir parçası kimi görünməlidir. Tez tez intiharı düşünür, çünki axı həyatın nə mənası var? Digərləri əylənir, sevişir, dostları ilə gəzir dolanır; amma o isə kompyuter qarşısında digər insanların uğurlarını seyr edir. Amma asosialımız ümidlidir, çünki məlumat bazası hər gün böyüyür. Vaxtını oxumağa, bilgi qazanmağa həsr edir. Ancaq cəmiyyətin bir parçası deyilsənsə o qədər məlumatın dəyəri nədir? istifadə edə bilmədikdən sonra nəyə gərəkdir o qədər bilgi? Bəlkə də əksəriyyətdən daha savadlı bilgilisən amma onlar kimi yaşaya bilmirsən. Onlar səndən daha yaxşı işə girir, çünki özlərini səndən daha yaxşı təqdim edir. Sənin savadın daha artıqdır amma özünü lap savadsız kimi göstərirsən. Ünsiyyət qura bilməyən adam necə işləyə bilər axı. Nəticədə yaşamaq üçün məcburiyyətlə sürünürsən; içindəki ümid qoymur özünü öldürməyə. "Hər şey yaxşı olacaq gələcəkdə" yalanınına inanırsan. içində hələ də ümid var ki, bir gün cəmiyyətdən asılı olmadan sevdiyi qadın ilə bərabər xoşbəxt bir ömür sürərək keçmişdəki uğursuzluqlarını unudacaq.

Qeyd: əsgərlikdən sağ salamat qayıda bilsəm, asosiallıqdan bəhs edən bütün fikirlərimi cəmləyib yarı bədii-yarı biyoqrafiq kitab yazacam.