2. - "Üç muşketyor" əsərində Portos adlı güclü, eyni zamanda axmaq bir obraz var. O, həyatı boyu heçnə düşünməyib. Bir gün hansısa zirzəmini partlatmaq üçün oraya bomba yerləşdirər. Fitili yandırar və oradan qaçaraq uzaqlaşar. Amma o an, düşünməyə başlayar ki, qaçarkən insanlar bir-birilərini bu qədər sıra ilə necə təqib etməkdədirlər? Bu düşüncəsinə görə orada donub qalar, qaçabilməz. Bomba partlayar, zirzəmi onun üstünə çökər və bu onun sonunu gətirər...

Günlərdir ki, üzərində düşünməyimə vəsilə olan səbəb: Fransız rejissor Jean-Luc Godard'ın "Vivre sa vie" filmindən- kafelərin birində yaşlı bir filosofla Nana adlı qadının həyat, fəlsəfə və müxtəlif mövzular barədə söhbəti (ələxüsus da yuxarıdakı "düşünmək"lə bağlı olan dialoqdan bir hissə) məni məcbur etdi ki, "düşünmək" barədə mən də bir-iki kəlmə nəsə yazım.

Yaşlı filosof demək istəyir ki, düşünməyə başladığın an yox olarsan. Bu elə ağır yükdür ki, daşımağa çiyinlər tap gətirə bilməz. Bu elə güclü məsuliyyətdir ki, sahib olmaq üçün kifayət qədər cəsarətli olmalısan. Bu elə dərin quyudur ki, bir dəfə ən dərinlərə düşdünsə, xilasın mümkünsüzdür. Erich Fromm'un təbirincə desək: "Düşünmək günah etməyə bənzəyər, belə ki, insan həzzini bir dəfə daddısa artıq ondan imtina edə bilməz"

Düşünürəm: Bəlkə həqiqətən də həyat, sevgi, yaradılış, həqiqət vəs. mövzularda uzun-uzadı düşünmək, dərin təhlillər aparmağın özü elə əbəs yerə vaxt itkisidir? Bəlkə həqiqətən də hər şey barədə baş sındırmaq, dərinlərə enib bir məna, bir həqiqət axtarmaq üçün, dostlar demiş, həyat çox qısadır?

Mahiyyət etibariylə qonşu Əlövsət kişi və arvadı Mənsumə xala ilə əslində, elə də bir ciddi fərqimiz yoxdur. Düşünüb-düşünməməsindən asılı olmayaraq onlar və mən, gec vəya tez, nə vaxtsa torpağa qarışaraq həşəratlara yem olacağıq. Bəs əlavə olaraq düşünmək mənə nə verir? Məsələn, hansısa bir hadisəyə fərqli yanaşdığım üçün vəya hansısa bir münasibətin saxta olduğunu görən "üçüncü göz"ə sahib olduğum üçün kimsə mənə çıxarıb ekstra pul verəsi deyil.

Düşündükcə hərşey absurdlaşmağa başlayır, dəyərlər öz dəyərini itirmiş olur. Düşündükcə hərşeyə qarşı layqeydlik labüdləşir, inamsızlaşma meydana gəlir və sosial münasibətlərdə bir uçurum yaranır. Düşündükcə öz qaranlığında yoxa çıxaraq itirsən.

Düşünürəm: Bəlkə həyatın özü elə o qədər də qəliz deyil və biz sadəcə düşündüyümüz üçün qəlizləşdiririk? Bəlkə elə düşünmədən, hamı kimi, necə deyərlər- necə gəldi yaşamaq daha əlverişlidir? Görəsən, elə hərşeyin anlamsız və saxta olduğunu özümüz üçün qulaq ardı edərək, bizə öyrədilən kimi yaşasaq daha xoşbəxt ola bilərik mi? Bu qısa zaman kəsimində Kafka, Kundera, Dostayevski oxumaq, axı bizə nə bəxş edə bilər?

Fikrimcə, düşünmək sağlamlığımız, ruhi vəziyyətimiz üçün zərərlidir. Düşündükcə ən dərinlərə enirsən və görürsən ki, batindəki reallıqlar zahirdəkilər ilə tamamiylə təzad təşkil edir. Bəlkə ona görə əksər dahilər intihar edib. Bəlkə ona görə burada nəsə yazırıq vəya özümüz kimilərlə dərdləşirik. Bəlkə də ona görə özümüzü bu cəmiyyətin bir parçası kimi hiss etmirik.

Vecinə almamaq və düşünməmək. Bax budur əsas məsələ. Çox uzağa getməyək, məsələn, elə hər gün müşahidə etdiyim, şəhərdə əl-ələ tutuşan "xoşbəxt" cütlükləri götürək. Onlar həqiqətən də əsl səadətə qovuşublar, ya funksiyaları sadəcə "aşiq" donuna bürünməkdən ibarətdir? Onlar bir-birilərinə həqiqətən mi heç kələk gəldiklərinin fərqində deyillər?
Niyəsə bu tip "xoşbəxt" cütlükləri hər görəndə isveçrədə mühacirətdə yaşayan yazıçımız Əli Əkbərin bir sözü yadıma düşür: "Deyir, mən bilirəm ki, sən bilirsən ki, mən bilirəm. Sən də bilirsən ki, mən bilirəm ki, sən bilirsən. Amma nolar, gəl ikimiz də bir təhər yaşayaq da, heç bilməmiş kimi edək..."