2. Adətim üzrə şənbə gününü yaxşı dəyərləndirmək üçün, ilk iş olaraq səhər yürüşünün günə yaxşı başlanğıc olacağı qənaətinə gələrək aşağı düşməyi qərara aldım. Düşməz olaydım.

2-3 siqaretim qaldığına görə yürüş öncəsi siqaret almaq üçün məhəllədəki marketə tərəf üz tutmağı düşündüm, çünki sonra yadımdan çıxa bilərdi və yenidən aşağı düşməyə tənbəllik edə bilərdim.

Marketdəki satıcı dayı ilə salamlaşdıqdan sonra gündəmi müzakirə etməyə başladıq. Nə deyirdisə, yola vermək və əlavə əsəb hissi keçirməmək üçün başımı təsdiq naminə yellədirdim. Söhbət əsnasında təxminən 24-25 yaşlarında (bəlkə də çox, çünki yaş verə bilmirəm) əlində kitab olan bir qonşu qız, qazsız su aldıqdan sonra kassaya yaxınlaşdı. Satıcı dayı ilə hal-əhval tutduqdan sonra marketdən çıxdı.

Bu qonşu qızla az da olsa səmimiyyətimiz var və onu az da olsa tanıdığıma görə deyə bilərəm ki, ortastatistik azərbaycanlı qızlardan düşüncə tərzi, mədəni davranış, səmimiyyət və savad olaraq bir pillə öndədir. Həmişə əlində hansısa bədii kitab olar və oxumaq üçün parkda ən sakit bir küncə qısılardı. Bu göstəriş xatirinə deyildi, bilirdim, çünki təvazökar görünmək üçün, habelə bunun qeyri-adi bir şey olmadığını isbat etmək üçün çox vaxt kitabın üz qabığına hansısa varaqla üz çəkər vəya bir şəkildə görünməməsi üçün başqa nəsə edərdi.

Arabir onunla ayaqüstü söhbət edər, düşüncə tərzini anlamağa çalışardım. Hətta o, deyərdi ki, evdə oxumaq üçün şərait olmadığından məcbur qalaraq parka düşür. Yəni əgər həqiqətən də axmaq deyiləmsə, insan sərrafı olmasam da bu yaşıma qədər müəyyən mənada insan tanımışamsa, deyə bilərəm ki, bu qız həqiqətən səmimi idi. Həm bir dəfə dediyinə görə xaricdə magistratura təhsili almaq barədə arzuları, xəyalları var.

Qayıdaq satıcı dayıya. Bu qız getdikdən sonra isə dayı söhbətin mövzusunu dəyişdirərək onun arxasınca dedi:
- Filan blokda olur. Pis qıza oxşamır, amma niyəsə "evdə qalıb". Heçkimə də ərə getmək istəmir. Vallah, indikiləri də bilmək olmur, Allah bilir nəsə bir zibili var ki,... Əşi, nəysə, babalı boynuna...

Evdə qalmaq?? Nəsə bir zibili var?? Babalı boynuna?? Bir neçə saniyə içərisində əsəbdən gözlərim qızmış itin gözlərinə döndü. Daxilimdə qəribə bir alovlanma yaşandı. Əsəbdən parkinson xəstələri kimi əllərim titrəməyə başladı. Beynimdə həmin an meydana gələn ən yağlı söyüşləri ürəyimdə ona söyməyə başladım. Əvvəl düşündüm ki, bu adam üçün tarixdən girim, mentalitetdən, ikili standartlardan çıxım, olmadı, edə bilmədim.

"Ayə, yekə kişisən, yaşından-başından utan, sənin də qızın var" deyərək dayını peysər çıxardım, ay belə dedim, vay belə dedim- kimi bəlağətli cümlələr işlətməyəcəm, çünki bunları etmədim. Kimə nəyi başa salıb izah edəcəksən, ay müəllim? Nə deyəcəksən? Hara qədər? Bunların sayı bir deyil, iki deyil.

Ümumiyyətlə, mən çox pis əsəbləşirəm və əsəbləşəndə özümü idarə edə bilmirəm. Ona görə də hər zaman təmkinli olmağa çalışıram. Həm belə şərəfsizlə biraz dirəşsəm, özümü idarə edə bilməyib ona hücum edər, poxa düşə bilərəm.

Təmkini ələ alaraq sakit tərzdə: "Dayı, ayıbdı, elə demə, ola bilsin ki, təhsilini davam etdirmək istəyir. Həm elə qız deyil o, bilirəm"- deyərək bir şəkildə o xarabadan çıxmağı bacardım. Amma sakitləşməmişdim. Hələ də əsəbdən əllərim titrəyirdi.

Nə vaxtadək, hə? Nə vaxtadək bu zehniyyəti dəyişməyəcəksiniz? Niyə imkan vermirsiniz bir neçə illik lənətli ömrü adam balası kimi yaşasınlar, yaşayaq? Axı niyə bu qədər vicdansız olmaq məcburiyyətindəsiniz? Niyə tərəqqiyə doğru bir addım atmaqdan geriyə gedirsiniz? Niyə kitab görəndə sanki cin, şeytan görürsünüz?

Bir siqaret yandıraraq, üzü binalara sarı şəkildə dayanıb, bu sualları içimdə bina sakinlərinə verməyə başladım. Yürüş etmədim, çünki artıq həvəsdən düşmüşdüm. Evə doğru addımlamaq üçün binaların arasıyla park boyunca yeriməyə davam etdim. Qız isə yenə də parkda idi və kitab oxuyurdu...

Vicdan əzabı çəkirdim, çünki dayıya ən nəcib söyüşlərimi söyə bilmədim...Vicdan əzabı çəkirdim, çünki lazımi cəsarət nümayiş etdirə bilmədim... Vicdan əzabı çəkirdim, çünki dayını susdurma bilmədim...

Vicdan əzabı çəkirəm, çünki mən əclafam.. Bəli, mən, həqiqətən də ən əclaf insanam...