6. cənubi azərbaycanlı yazıçı səməd behrənginin uşaqlar üçün yazılmış, əslində çox dərin anlamı olan nağıl(?) kitabı.
səhv etmirəmsə 5-ci sinif ədəbiyyat kitabımızda var idi bu nağıl, o vaxt sadəcə bir hekayə kimi oxuyub keçmişdik. dünən sadəcə maraq üçün yenidən oxudum, sonuçta 20 səhifəlik bir pdf idi. amma oxuyarkən necə dərin anlamlı, mesajla dolu olduğunu dərk etdim. kitab tənqidi yanaşımdan dolayı 12 sentyabr çevrilişi zamanı türkiyədə qadağan edilib. və hal-hazırda iranda da qadağandır.

balaca qara balıq yaşadığı kiçik gölməçədən çıxıb yaşadığı yerin sərhədlərini tanımaq istədi. bəlkə də çıxmaq istədiyi öz kimliyinin sərhədləri idi? varlığın sadəcə yaşadığı yerdən və ona öyrədilən fikirlərdən ibarət olmadığını ailəsinə, yaşadığı topluma çatdırmaq istədi amma cəmiyyətdən təcrid edildi. axı niyə? niyəsini bir fikirlə deyim:

"insanları o biri dünyanın cəzalarıyla qorxutmasaq, həyatın çətinliklərinə dözmək üçün ürəkləndirməsək, bu dünyada süngü, yumruqla təhdid etməsək sabah başımız bəlaya düşər."

nazilərin kitabları yandırmasının səbəbi oxuduqca insan beynində yeni sualların, fikirlərin yaranması idi. yeni düşüncə isə cəmiyyət üçün təhlükəli idi.
balaca qara balıq yaşadığı yerdən çıxıb gəzmək istədiyini deyəndə ilk başda anası olmaqla hər kəs ona qarşı çıxdı. anası "bu fikirləri kim saldı ağlına" deyə fəryad etdi. əslində müsair cəmiyyətimizdə də durum belədir. fərqli düşüncələr, maraqlar qınanılır, kiminsə beynimizi doldurduğu düşünülür. hər şeyə rəğmən balaca qara balıq sona qədər mübarizə aparır, öz bildiyi yolun ardınca gedir. uşaqlara mübarizəni aşıladığından iranda qadağan olunmuş zatən.

"mən bilmək istəyirəm; həqiqətən də yaşamaq dediyimiz şey bu bir ovuc yerdə qocalana qədər gəzib dolaşmaqdır yoxsa dünyada başqa cür yaşamaq da mümkündürmü?"

"bildiyim bir şey var ki, mən də sizin kimi yaşlananda 'bu həyqtdan heç nə öyrənmədim, boşuna tükətdim ömrümü' demək istəmirəm."

yaşınızdan asılı olmayaraq kitabı oxuyun, oxutdurun.

(bax: səməd behrəngi)