opera bəstəkar müslüm maqomayev tərəfindən hüseyn cavidin "çobanlar" radio-pyesinin süjeti əsasında 1935-ci ildə yazılmış və səhnələşdirilmişdir. operada azərbaycan kəndlərinin birində xalqın mübarizəsi, əməyə, zəhmətə münasibəti və sevgisi musiqi dili vasitəsilə təsvir olunur.
əsərin qəhrəmanları kəndli qız nərgiz və çoban əlyardır. sonralar bəstəkar "nərgiz" operası üzərində bir daha işləmək qərarına gəlir. lakin 1937-ci ildə qəfil dünyasını dəyişir. operanı reynqold qliyer və niyazi işləyib tamamlayır. 1938-ci ildə "nərgiz" operası moskva şəhərində elə həmin ildə də azərbaycan dövlət akademik opera və balet teatrında tamaşaya qoyulur. bəstəkar operada mahnı janrına yaxın təsniflərdən, rənglərdən geniş istifadə etmişdir.
operanın I pərdəsindən "əlyarın ariyası"nı rəşid behbudov ifa etmişdir.
(youtube: 
)
)lirik xarakterli bu ariyada operanın qəhrəmanı nərgizin əlyara olan sevgisi çox emosional şəkildə öz əksini tapır.
çkx qəmli melodiyası olan "nərgizin qəmli mahnısı" ("nərgizin ariyası") isə sona aslanova tərəfindən səsləndirilmişdir və "şüştər" muğamının intonasiyalarına əsaslanıb kədərli xarakterə malikdir.
(youtube: )
)(youtube: )
)bəstəkar xor üçün yazdığı musiqidə "turacı" azərbaycan xalq rəqsinin melodiyasından, "nərgizin qəmli mahnısı"nda "çıxdım qaya başına", III pərdədə səslənən xorda "bağçadan gələn səs", I pərdənin final xorunda isə "gün, çıx" azərbaycan xalq mahnılarından istifadə etmişdir.
mənbə: ümumtəhsil məktəblərinin 9-cu sinfi üçün musiqi fənni üzrə dərslik; səh - 52;53.