36. Sürü yerinə kütlə sözündən istifadə edilməsi daha arzu olunandır, çünki sürü 1ci siqnal sisteminə mənsub canlılar üçün deyilən məsələdir. Sürü deyilmə səbəbi isə insanlar müəyyən kütləyə qatıldıqları zaman beyin artıq emosiyalarla idarə olunmağa başlayır təfəkkür öz fəaliyyətini təəssüfki ara verir.
Kütlə psixologiyası haqqında gustavın əsərlərində çox geniç şəkildə oxuya bilərsiniz. Qısaca izah edim ki, kütlə psixologiyasına görə insanlar nə tənqid olunmalıdır nədə tərif. Kütlə psixologiyasının manipulyativ təsiri yüksəkdir. Ümumiyyətlə tarixədə nəzər salsanız daima kütlənin maraqları dəyişir. Birincisi din, siyasi və sosyal inancların artıq dəyişilməsi, ikincisi isə elm və texniki yeni inkşaflarda yaranan yepyeni düşünmə şərtləridi. Geçmişə dair fikirlər nə qədər sarsılsada indidə öz qüdrətini göstərir.
Halhazırda fərqindəsinizmi? Artıq kütlə dövründəyik. Bir vaxtlar doğru sayılan amma bugün ölmüş fikirlər birbirinin ardınca yıxdığı onlarca iktidarların hakimiyyətlərin altından yalnız 1 güc yüksəlib. Və yaxın gələcəkdə də bütün dünyanıda öz ağuşuna alacaq məhs kütlə dövrüdü.
Düşünməyə və mühakiməyə etməyə çoxda qabiliyyətli olmadıqlarından kütlələr ,fıil və hərəkətə çoxda yaxşı keçmir.
Burjuva siniflərinin çox sevilən və indi öz siniflərinin biraz dar olan fikirlərini, biraz qısa baxışlarını, şüphəciliyini və bəzi çox bencilliyi ən yaxşı təmsil edən yazarlar, bugen böyüdüyünü gördükləri bu yeni qüvvətin önündə təəccüblə fırlanırlar. Kütlələr köhnə padşahlarını dünən inkar edib yıxılmalarına kömək etdikkəri ilahları artıq istəmirlər. Nəticədə çay əksinə axmaz.
Kütlələrin psixologiyası onların hücumlu qanunlarının və müəssələrin nə qədər az təsir icra etdiyini və özlərinə təlqin olunan fikirlərin kənarında yeni fikirlərə malik olmağa nə dərəcədə bacarıqsız olduqlarını göstərir. Ən bəsit nümunə miting yürüşündə parlamentə daxil olub istefa azadlıq deyə qışqıranları göstərə bilərik.
Ümumiyyətlə kütlə psixologiyasında tək fərd anlayışı olmur buna görə də duyğuların sabit istiqaməti kütlə içində öz şəxsiyyətlərini itirməsinə səbəb olur. Kütlələr hər zaman şüuraltının təsirində olur. Kütlələrin beyninin təkləşməsi qanunu buna ən gözəl izahı verir . Kütlələr kənardan gələn bütün təhriklərin oyuncağıdır və bu təhriklər müxtəlif nəticələri özündə göstərir. Kütlələr çox asan təlqin olunma potensialı var ki bunada psixologiyada suggedtibilite deyilir. Təlqinlərə itaət isə şüurlarında yaradılan təsəvvür real kimi gəlir və təlqinə düşürlər. Bir kütləni yaradan hərkəsdə ortaq təsəvvür var. Ümumiyyətlə bir kütlədə bir alimdə bir axmaqla tərəzidə eyni dərəcədə olur məhs buna görə də kütlələrin şahitliyinədə güvənilmir. Duyğuları abartılı və bəsit olurlar. Nə şüphə bilirlər nədə qərarsızkıq daima bir qütübdə olurlar. Duyğuıarl həər zaman çoxdu. Həmçinin intoierance autoritarisme consetvatisme hallarıda mövcuddu. Təbiət gərəyi qarşı çıxanlara qarşı ilərləməui və dəyişmələrə düşməndirlər. Əxlaqları isə onları təşkil edən fərdlərin əxlaqlılığından ya daha yaxşı yada daha pisdi.
Ümumiyyətlə müsbət yönümlü kütlə birləşimi bəzi zamanlar mənfi yönümlü olur. Buna görə də özəlliklə kütlə psixologiyasına uymamaq lazımdır.