da yazılana əsasən, ilk dəfə iranın baş naziri Həsən xan Mustovfi əl-Məmalik tərəfindən rza şah pəhləvini məmnun etmək üçün söylənmiş, *
ancaq, məncə daha qədimdən istifadə olunan bir ifadəyə bənzəyir
tarixən tehranda geniş yayılsa da, hal-hazırda iran millətçiləri tərəfindən də türkcə danışan əhalini alçaltmaq üçün istifadə olunan irqçi ifadə. "tehran və tehranlı" adlanan bu şeiri şəhriyar tehranda hərbi xidmətdə olarkən tehranlılar tərəfindən türk olduğuna görə əla salınan gənc əsgərin ona etdiyi gileydən sonra yazmışdır.
Sən ey münsif, özün söylə, bu iranlı
Nələr çəkmiş bu Tehrandan?
Nə möhnətlər görüb, ya rəb?
Fəlakətdir böyüklük eyləyə nadan.
Necə rəhbər çıxar səndən?
Əzəldən naşısan, naşı.
Deyirsən ki, yeyir rəştli balıq başı,
Bu Tus əhli əzəldən kəlləxar olmuş.
Deyirsən ki, Qum əhli, isfahan əhli
Betərdən də betər olmuş.
Cavanmərdane- Azərbaycansa türkəxər olmuş.
Oda yandırdılar iranı,
Hey yelpik çalırdın sən.
Ayə, tehranlı, insaf et, de
Eşşək sənmisən, ya mən?
Məni qafqazlı qardaşlar
Həmişə səslədi “qardaş”.
Min hörmət görmüşəm türkdən,
O olmuş qəlbimə sirdaş.
Fəqət Tehranə gəldim,
Gözlərim tökdü yenə qan-yaş.
Mənə düşmən kimi baxdın,
Nə yerdə olmuşam düşmən?
Ayə, tehranlı, insaf et, de
Eşşək sənmisən, ya mən?
Mən iranın yolunda baş qoyub,
Bu yolda can verdim.
Vətənpərvər mənəm, mən,
Mən bu yolda imtahan verdim.
Sənə hər yerdə, hər işdə
Bu ömrü ərməğan verdim.
Çölündən bir tikan dərdim,
Sənə bir asıman verdim,
Xəyanətdən, zülümdən özgə
Mən nə görmüşəm səndən?
Ayə, tehranlı, insaf et, de
Eşşək sənmisən, ya mən?
mənbə.
məhəmmədhüseyn şəhriyar, seçilmiş əsərləri, 2005, tərcümə: hökümə billuri