9. Hal-hazırda paytaxt Kabul başda olmaqla Əfqanıstanı öz idarəsinə almağı bacaran terror təşkilatı. Taliban 70 min əsgər heyətinə malik olmasına baxmayaraq qısa zamanda 350 min nəfərlik əsgər və polis heyətinə malik olan, Abş-ın dəstəyi ilə milyardlar xərclənərək formalaşdırılan Əfqanıstan ordusuna qalib gəlməyi bacardı. Bəyaz Saraya görə, bunun əsas səbəbi, 20 il boyunca təlim görmüş və milyardlar xərclənmiş ordunun lazım olan anda ölkələri üçün vuruşmaq əvəzinə kütləvi şəkildə bu qarşıdurmada iştirak etməməkləri idi.

Əslində belə demək düz olmazdı. Əfqanıstan müqavimət göstərdi, lakin daxildə satqınlıqlar çox olduğuna görə ordu ruhdan düşdü və təslim oldu.

Abş ordusu Əfqanıstandan çıxdıqdan sonra Taliban hərbi strategiyasında köklü dəyişikliklər etdi. 20 il boyunca şimaldan hücum edən taliban bu dəfə cənuba üz tutdu və işğala oradan başladı. Taliban Əfqanıstanın cənubunda olan Şibirqan şəhərini ələ keçirməklə burada strateji üstünlüyü ələ aldı.

8 avqust tarixində Kunduz şəhərinin ələ keçirilməsi Talibanın Əfqanıstana vurduğu ilk güclü zərbə idi. Bununla Əfqanıstanda ruh düşkünlüyü yaranmışdı. Şəhərlərin bəziləri döyüşsüz şəkildə Talibana təslim olurdu.

Əfqanıstan prezidenti Əşrəf Qani şəhərlərin talibanın nəzərəti altına keçməsi ilə lokal komandirlərə müraciət edərək onlardan kömək istədi.

Edilən müraciət nəticəsində lokal komandirlərdən biri olan ismayıl Xan Əşrəf Qani ilə görüşür. Bu görüşdən sonra Herata gedərək Talibana qarşı döyüşən orduya yardım edir.

Deyilənə görə, bir zamanlar ismayıl Xan Əşrəf Qanininin qəbuluna düşməkdə çətinlik çəkirdi. Əşrəf Qani onu qəbul edəndə isə "məşğulam, beş dəqiqə vaxtım var, buyur" deyərək ismayıl xanı alçaltmışdır. Lakin döyüş vaxtı o, ismayıl Xanın köməyinə möhtac olmuşdur.

ismayıl Xanın köməyi ilə əfqan qoşunları Heratda Taliban üzərində uğurlar qazandı. Taliban geri çəkilməyə məcbur oldu.

Daha sonra ismayıl Xan xəyanət nəticəsində Taliban militanlarına əsir düşür. Belə ki, Əşrəf Qaninin adamlarından biri Talibanla özünün əf edilməsi şərti ilə ismayıl Xanın onlara təslim edilməsi barədə razılaşır. Həmin adam ismayıl Xanı görüşə çağırır. 8 nəfər ilə görüşə gələn ismayıl Xan həmin yeri mühasirəyə alan Taliban militanları tərəfindən əsir götürülür. ismayıl Xanın əsir düşməsi xəbəri Əfqanıstan əsgərlərinə mənəvi zərbə vurur.

12 avqust tarixində Taliban Kabil ilə Kandahar arasında olan anayolu ələ keçirir. Bu tarixə qədər Taliban artıq ölkə üzrə 11 şəhəri ələ keçirmişdi.

Taliban bundan sonra Məzarı-Şərif şəhərinə hücumlar edir. Məzarı-Şərifin müdafiəsinə Abdürrəşit Dostum və Məhəmməd Nur rəhbərlik edirdi. Bu iki şəxs dəfələrlə taliban üzərində qələbə qazanmışdı. Çoxlarına görə Taliban Məzarı-Şərifdən o yana gedə bilməyəcəkdi. Çünki talibanın bu iki komandiri məğlub etməsini heç kəs gözləmirdi. Lakin 14 avqust 2021-ci il tarixdə Abdürrəşit Dostum ilə Məhəmməd Nur Məzarı-Şərifdən qaçırlar. Ertəsi gün Taliban şəhərə nəzarəti ələ keçirir.

Bu tarixdən sonra Məhəmməd Nur twittter hesabında "Dostum"la birlikdə çox böyük bir oyunun qurbanı olduq. Güclü dirənişimizə baxmayaraq hökumət və ordu qorxaqcasına özünü talibana təslim etdi. Dostum ilə məni oyuna gətirmək istədilər lakin bacarmadılar. Biz indi təhlükəsiz yerə gedə bilmişik. Danışılmamış bir neçə hekayəm var. Vaxtı gələndə hamısını danışacam." deyə açıqlama yayıb.

Məzarı-Şərifin tutulması ilə şimal tamamilə Talibanın idarəsi altına keçmiş, xalq prezident Əşrəf Qaninin istefasını tələb etməyə başlamışdı.

Taliban Kabil ətrafındakı 4 şəhəri müqavimətsiz aldı. Bununla onlar Kabili mühasirəyə almağı bacarmışdılar.

Kabil mühasirədə olarkən Gani ölkədən ayrılaraq Tacikistana qaçdı. Daha sonra Kabil talibana təslim edildi. Taliban militanları prezident sarayına daxil oldular.

Mənbələrə görə, Əfqanıstanın əsas məğlubiyyətinin səbəbi ordu deyil, ordunu idarə edənlər idi. Ordu lazımınca mübarizə aparırdı, lakin başda oturanlar ya xəyanət edirdilər, ya da ki ölkədən qaçırdılar. Eyni zamanda Əşrəf Qaninin lokal komandirləri talibana satması və idarəyə gənç, təcrübəsiz adamları gətirməsi məğlubiyyətin əsas səbəblərindən bir neçəsi idi.

Bir sözlə, Əfqanıstan idarəçilər tərəfindən edilən xəyanət və səriştəsizliklər nəticəsində Talibana təslim edildi. Talibanın Əfqanıstan üzərindəki hakimiyyəti, çox güman ki, müvəqqəti xarakter daşıyır. Lakin hakimiyyəti talibandan almaq yenə ölkədə dağıntılara gətirib çıxaracaq. Olan yenə mülki əhaliyə olacaq.