1. Breket ortodontiyanın əsas istifadə etdiyi, diş əyriliyi, dişləm problemli, diş arası boşluqlar, mərkəz xətti problemi, çənə əyriliyi kimi bir çox ağız problemlərinin həllində əsas rol oynayan müalicə metodudur.
Breket qıfıldan, ortodontik həlqə və ya qövsdən, elastik zəncirdən ya da metal liquratordan ibarətdir.
Breket hərkəsə eynicür taxılmır, müəyyən növlərə bölünür. Materialına görə plastik, metal, sapfir və keramik, dişləm probleminin həlli üçün liqaturalı, liqaturasız və fiksasiya növü.
Breket taxılmazdan öncə mütləq şəkildə ortopantoqramma,telerentgenoqramma çəkilməlidi. Diş ətində dişlərdə hərhansısa problemin olub olmadığının müəyyən edilməsi ilə müalicə necə başlanılmalıdı qərar verilir.
Öz breket müalicəmdən danışmaq istəyirəm. 2020 may ayından etibarən breket taxılıbdır. Öncəliklə ağız boşluğu rentgeni edildi. Əgər diş kanallarında hərhansısa problem olsa idi ilk müalicə dişlər üzərində olardı. Həmçinin ağıl dişlərimin vəziyyətinə də baxılması vacib idi.
Ağıl dişləri breket düzülməzdən əvvəl və ya çıxarıldıqdan sonra çəkilməlidir.
Breket müalicəsi özü 1500-1800 manat arası dəyişə bilir. Mən endirim vaxtı getdim, ilkin ödəniş 750 idi ,ödədim və geriyə qalan hissəsini ayda 150 və ya 100 manat şəklində ödəmişəm.
Breketimi düzəcək həkimi aylarca izlədim, işlərinə xüsusi diqqət verirdim. Xüsusi bir reklam olmasın deyə həkimimin adını yazmıram ,lakin istəyən olsa deyər adını verərəm.
ilk breket taxılması çətin prosedurdu. Dişlərinizdə həssaslıq varsa breket taxılmazdan öncə edilən təmizləmə kimi prosedurlar mina qatına verdiyi təsirdən sizi narahat edə bilər. Amma bundan daha çox narahat verən dişlərin tam görünməsi üçün ağıza taxılan əşyadır.
Breket taxıldığı ilk həftələr çətin keçir. ilk 3 gün cəhənnəm əzabı kimi çox ağrılı olur , ən adi şeyə belə əsəbləşə bilirsiniz. Sevdiyiniz heç bir yeməyi normal yeyə bilmirsiz ,üstəlik nəyisə dişləmək istədikdə diş həssaslığından çox ağrı hiss edə bilirsiz. Mən ilk ay demək olar ki sərt heçbir qida qəbul etmədim. Adi çörəyi belə kiçik dilimlər edib yeyirdim, həm breket qopmasın deyə həm də dişləmək istəmirdim deyə. ikinci aya çatdıqda artıq dişlərim tamamən adaptasiya olmuşdu. Yeni rezin taxıldıq da ilk gün yenə eynicür ağrı verir ,lakin səhəri gün keçir ağrısı.
Adi metal breket taxdırmışam, rezinlər hər ay mütəmadi dəyişdiyində rezin rəng seçimim də olurdu. Amma kompleks etdiyimdəm könlümdən mavi ,çəhrayl kimi rənglər keçsə də boz və ya şəffaf rezinlər  taxdırmışam. Dəmir olduğu yenə görünürdü, amma daha az gözə batır kimi gəlirdi mənə.
3 ay içində dişlərim tamamilə düzəlmişdi, rezin dəyişmə müddəti də 20-25 gündən 30 -40 gün arasında dəyişmişdi. Deyim ki, breketin ən böyük müsbət cəhəti dodaqlarınızın çox gözəl görünməsidi və bir müddət sonra istədiyiniz kiloya enə bilməyinizdi. Mən breketi 1 aydır çıxarsam da hələ də bərk qidalar az qəbul edirəm, dişləmədən yeməyə çalışıram. Ümumi olaraq isə karantində aldığım 5 kilonun əvəzini 8 kilo arıqlayaraq vermişdim.
Breket taxdıqda kompleks yaşaya da bilərsiniz, yaşamaya da. Mən heçkimə deyil, tək 1 insana görə kompleks yaşayırdım, bununda nəticəsi heç yaxşı bitmirdi. Görməsin,bilməsin deyə zoom tədbirlərində eyni olmamağa, görüntülü danışmamağa çalışırdım. Bəyənməz,sevməz, utanar məndən düşüncələri üzündən az qalsın həyatımda tapdığım yeganə ən yaxşı insanı da itirim. Sizə də məsləhətim, gizlətməyin. Çünki gizlədim deyərkən bəzən çox axmaqca səhvlər edib, qarşı tərəfi istəmədən incidə bilərsiniz.
Müalicənin 7-ci ayından etibarən ayırıcı rezinlərin yerini 8 günlük yığıcı rezinlər keçmişdi. #325412 entrymdə məhs həmin ərəfələrə aiddir. Bu vaxt çox ağrılar yaşaya bilərsiniz. Əgər ayırıcı rezinlərdə təyziq hissini sadəcə dişlərdə hiss edirdinizsə, yığıcı rezinlərdə damaq, diş əti, çənə də də hiss edə bilərsiniz. Mən ağrılar kəsilənə qədər nemesil qəbul etmişdim.
Breket müalicəsi bitdik də qiymətə daxil olan prosedurlar başlayır. Qeyd edim ki, reteiner və kapka ayrıca 300 azn ödəniş idi. Bunlar mütləq şəkildə taxılmalıdır, taxılmadığında dişlərin breket sonrası əyilmə ehtimalını çoxaldır.
Breket söküldükdən sonra diş üzərində qalan breketin kleyi, dişin mina qatı, diş daşları, diş araları təmizlənməsi edilir. Əgər dişlərdə sınma varsa onlar plomplanır. Çürüklər müalicə olunur, diş daşları varsa təmizlənir. Amma bunlar düzəldikdən 1 gün sonra reteiner taxıla bilər.
Reteiner taxılma prosesi daha ağrılıdı mənə görə. Dişlərin arasına sap keçirilir ,asistan o sapları dartır, diş ətinizi birbaşa incidir. Hər diş üçün kleyləmə mərhələsində dilinizi də necə edəciyini bilməyib ağzınıza qoyulan pambığa dilinizi dəydirib yerindən etmə məsələsi də var. Bu həkimi çox sinir edirdi, məndə hər dişdə düzəldirdi. Reteiner dişlərin arxasında olan nazik dəmir olduğu üçün narahatlıq vermir və görünmür.
Digər mərhələ dişinizin quruluşuna görə kapka taxılması üçün sement kimi birşeyi ağzınıda yerləşdirməyə çalışıb ölçü almalarıdı. Qısaca deyim, ən can alıcı və adama yüksək dərəcədə ağrı verən məhs odu. 2 saat sonrasında isə kapka hazır olur.
Ümumi breket müalicə proseduru məndə  2 il çəkəcək. 9 ay metal breket rezin müalicəsi, 6 ay kapka (gün ərzində minimum 20 saat taxılmalıdır). Geriyə qalan 9 ay sadəcə reteiner qalır. Ümumən isə reteiner breket çıxdıqdan sonra 1 il qalmalıdır. Əgər dişlərdə yüngül əyrilik müşahidə olunarsa reteiner müddəti 2 ilə qalxır.
Breket müalicə vaxtlarında qazlı sular, bərk qidalar ,özəlliklə çipsi, popcorn, peçenyelər, dişlərlə sərt dişləm edilməsi gərəkən qidalar, saqqız, alça, gilas ,qarğıdalı kimi qidaların qəbulu qadağandır. Lakin mən saqqız xaric hər birini istifadə etmişəm.
Qazlı sular breket rezinini çürütdüyünü bildiyim üçün trubuçka ilə içirdim. Çipsi və popcornu az və xırda ,ağızda biraz yumşaldaraq yemişəm. Alça ,gilas və sərt tumlu olan meyvələri ya bıçaqla kəsmişəm ya da arxa dişlərimlə dişləyib oynada oynada yemişəm. Qarğıdalı kimi breket qoparma ehtimalı çox olan qidaları isə ancaq bıçaqla. Halhazırda da yuxarı da qeyd etdiyim kimi dişlərlə qoparılması gərəkən qidaları bıçaqla kəsib yeyirəm. Müsbət cəhəti isə toylarda kababı bıçaqla kəsəndə əvvəllər praktikasız olduğum üçün qarşı tərəfin boşqabına ət uçurdusa artıq belə bir risk mövzusu olmur. Əlavə olaraq isə bıçaqla yorulduğunuza görə daha az yemək yeyərək kökəlməyinizin qarşısını alır.
Son olaraq diş ağartma mövzusunu da qeyd edim. Qiyməti hər klinikada dəyişir, mənim olduğum klinika 6 aylıq zəmanət və dişlərə minimum zərər vermək vədi verdiyinə görə 250 azn ödəniş alır.  6 aylıq bəmbəyaq diş olmur, sizin öz diş rənginizdən 3 ton maksimum bəyazlaşması olur. 6 ay sonra isə yenidən əvvəlki rəngi qayıdır.
Uşaq olanda ağır müalicə aldığım üçün məndə genetik olaraq diş əyriliyi və sarılığı olmamalıykən bu müalicə üzündən belə problemlər yaşamağa başlamışdım. Diş yeni çıxdığında normalda bəyaz çıxmalıykən halhazırda olan rəngi ilə çıxırdı. Həkimimdən nə edə bilərəm deyə soruşdum, diş rəngimin əslində sarı olmadığını nə qədər bəyazlatma  etsəm də dəyişməyəcəyini bildirdi. Öncələr təəssüflənirdim amma sonra həkimim mənə dediyi söz gülüşümü gizlətməyimə mane oldu. Yüzlərlə bəyaz diş var ki, dişin çürüyü, diş daşları, ərpi var. Dişin özünün təmizliyi rənginə görə qiymətləndirilməsi, eyni bir malı  mağazanın kirayə qiymətinə görə bir yerdə baha satılıb digər yerdə ucuz satılmasına görə baha satılan yerin keyfiyyətli olmasını düşünmək qədər absurddur. Dişlərinizi düzgün və zamanında fırçaladıqdan sonra qar bəyazı olmasa da olar, əsas odur ki, təmiz olsun.