bəzi fərziyyələrə görə ərəb xilafətində qızıl eranın, daha sonra isə avropada aydınlanma çağının başlıca səbəblərindən olan içki. qəhvənin bu mədəniyyətlərdə yayılma tarixlərinə baxdıqda heç də sürreal bir fərziyyə kimi səslənmir.