26. yaşadığı dövrün mədəni-intellektual təsirlərindən asılı olaraq özünü necə identifikasiya etməsindən müstəqil, "zahirən türk olsam da, əslim parsilərdəndir" desə belə, dövrün qərb orientalistlərinin əsərlərindən təsirlənərək hazırda irqçi dərəcədə sayıla biləcək ərəb nifrətinə sahib olsa da, sonradan farscaya tərcümə etməsinə baxmayaraq, ilk başda türkcə * azərbaycan dili yazdığı "kəmalüddövlə məktubları" əsəri ilə bəzi tədqiqatçılara görə * xüsusən, iranlı, məsələn, reza-zia ebrahimi, bax: emergence of iranian nationalism iran millətçiliyinin bədii-fəlsəfi traktatını yazsa da, polyak qafqazşünas tadeusz swietochowski'yə görə iran millətçiliyinin qurucusu olmuş olsa da, müasir millətlərin kimliyinin formalaşmasında çox mühim rol oynayan dilin yazıda ifadə olunduğu əlifba — gələcəkdə ondan etibarən qığılcımı atılan bu müasir milli kimliyimizin bir parçası olaraq yaratmış olacağımız istənilən sahədəki ədəbi külliyatımızın bugünü ilə keçmişi arasında rabitəni saxlayacaq olan hazırda işlətdiyimiz latın əlifbasından istifadənin ilk təşəbbüskarı — fikir atası olan, artıq onun zamanında 5-6 əsr idi ki, * klassik azərbaycan poeziyası yazıya keçmiş olan bu dilin öz ədəb kültürlərinə malik fars və ərəb dilləri qarşısında olan acizliyini yox edib öz yüksək ədəbi kültürümüzü yaradaraq bu dili bizim üçün önəmli yazı dili halına gətirmiş, bu dil ilə john stuart millin məşhur fəlsəfi essesi " on liberty" çap olunduqdan düz bir il sonra haqqında resenziya yazaraq zamanının zirvəsində olan qərb fəlsəfəsini tənqid belə etməyə çalışmış, bilərəkdən və ya bilməyərəkdən, qafqaz canişini mixail vorontsovun sifarişi ilə olsa belə, hazırda sahib olduğumuz milli kimliyin bünövrəsinin atılmasında ən fundamental işi görmüş, * söhbət vernakulyar azərbaycan türkcəsində yazmış olduğu komediyalardan gedir özünü azərbaycanlı * əslində olmasaydı daha yaxşı olardı digər bütün milli kimliklər kimi, əlbəttə ki, sünidir və saxtadır glş glş glş deyə identifikasiya edən şəxslərin mənəvi atası deyə biləcəyim təzadlarla dolu paradoksal şəxsiyyət.



* emosional olaraq bu adam haqqında düşündüklərimi və hiss etdiklərimi yazdım, yazdıqlarımın rasional bir əsası olub-olmadığını çox da dərindən araşdırmadan, ancaq ümumilikdə qeyd olunan faktlarda bir yanlışlıq yoxdur, məsələ onu necə interpretasiya etməyimdədir...