12. 1) heç vaxt yüksək bala görə oxumayın. "yüksək bal yığmayın" demirəm, bu ki əla şeydi, "balı hədəf alaraq oxumayın" deyirəm. Bunun əvəzinə, dərsləri mənimsəməyə, maksimum dərəcədə dərk etməyə çalışın. Hər öyrəndiyiniz mövzunu da sanki konfrans zalında durub tamaşaçıya başa salırmışsınız kimi ayaq üstə danışın. Belə olanda avtomatik olaraq balınız da qalxacaq, həm də ki niqtiniz inkişaf edəcək. Balı da "wishlist"-də sonlara bir yerlərə saxlayın(250 yığıb əli ətə çatmayan pişik kimi balı pisləyənlərlə səhv salmayın, mən də 650'lik abituriyent olmuşam. Yəni səmimiyyətimə inanın). Önəmli olan həqiqətən istədiyiniz ixtisasa sahib olub-olmadığınızdır, oxuyacağınız ixtisasda xoşbəxt olub-olmayacağınızdır. Həm də ki təcrübəmdən deyim ki, ixtisasınızı dəyişmə ehtimalınız çoxdur. dəyişməsəz belə, xoşbəxt olmayacaqsınız. Zatən sistem özü çürükdü. 17-18 yaşında insan özün düz-əməlli tanımır heç, qaldı ki özünə düzgün ixtisas seçə. Xülasə, nə istədiyinizi bilməsəz, arzuladığınız ixtisasa daxil olmasaz belə, bunu dərd etməyin. 100 minlərlə dövriyyəsi olan obyekt tanıyıram ki, mühasibi iqtisadiyyat tələbəsi olmayıb, necə ki bu gün yüzlərlə hazırlıq keçən müəllim heç həmin fənnin müəllimlik ixtisasına sahib deyil.

2) digər yazarın sözünə qüvvət, imtahana azı 30 dəqiqə tez gedin ki, özünüzü o otağın, imtahanın aurasına salasız. Bunda mənim digər bir məqsədim nəzarətçi və otaqdakı uşaqlar ilə tanış olmaq idi, xasiyyətlərini, necə biri olduqlarını müşahidə etmək. Misalçün, mən attestat imtahanına 40 dəqiqə tez gedib nəzarətçinin yerlim olduğunu öyrənmişdim. Yerlibazlıq damarından girib arvadı dilə tutmuşdum ki, kimdənsə kömək istəsəm, dəyib eləməsin. Vəziyyət elə oldu ki, imtahan çox asan gəldi, sual soruşmaq yerinə götürüb bütün o otaqdakı kimin nə çətinlik çəkdiyi sual vardısa kömək edib hamını imtahandan keçirtmişdim. * təsadüfən kimsə bunu oxuyursa yazsın. 2015 razin 252 n-li liseydə olmuşam, 2-ci mərtəbə. otaq yadımda deyil . dolayısılə, bu tez getmə şeysi həm imtahana, otağın aurasına köklənməkdə, həm də nəzarətçini, otaq yoldaşlarınızı tanımaqda və onları yola gətirməkdə çox kömək edəcək.

3) sizə çox deyəcəklər: "həyatınız bu imtahandan asılıdır", ya da "həyatınızdakı ən əsas şey budur, taleyiniz həll olunur" və s. hamısı qələt edir. Oxşar sözləri diplom müdafiəsində, yaxşı bir yerin iş müsahibəsində, magistr imtahanında və s çox yerdə eşidəcəksiniz. Belə də ki zatən bir imtahanı taleyinizi həll edəcək bir şey halına gətirmisinizsə, onsuz da çoxdan uduzmusuz. heç vaxt bu qədər "düşməyin", alternativlər saxlayın özünüzə. Mən o boyda nəticələrim ola-ola beynimdə fikirləşirdim ki, işdir də birdən kəsilsəm, gedib hərbçi olacam. Alternativiniz yoxdursa da günü bu gündən başlayıb yaradın. Uniyə girməsəz, nələr olacağını yalandan da olsa götür-qoy edin ki, üzərinizdəki basqı müəyyən dərəcədə azalsın. Bu zibil fikri də ağlınızdan uzaqlaşdırın, taleyiniz-zad da həll olunmur, dünyanın axırı deyil.

4) indiki sistemi bilmirəm, deyəsən martda bir, yayda da bir imtahan olacaq. amma istənilən halda hələ bir neçə ay var. Əgər oxumadığınız, əlinizi üzdüyünüz bir fənn varsa, ümidi kəsməyin. Bilirəm, disiplini hamı tərifləyir, lakin mən tarix kimi önəmli fənnin yarısını son 2 ayda oxuyub 25 yazmışam. hansı ki, öz müəllimim daxil hamı şokda idi. Qısası, əgər bir fənn çətin gəlirsə, ona baxış bucağınızı dəyişməyə çalışın. Məcburiyyət hissindən qurtulmaq istəyirsinizsə, dərslərə, xüsusilə də, humanitar fənlərə bədii kitaba yanaşdığınız kimi yanaşın: sanki hansısa yazıçının yazdığı kitab kimi oturub hər gün 3-5 səhifə, ya da nə qədər bacarırsınızsa, o qədər oxuyun. Boş vaxtı dəyərləndirdiyiniz vasitə kimi baxın. Baxış bucağını dəyişmək sizi həddən artıq qabağa atacaq.

5) yenə digər yazarın dediyi kimi, çoxlu sınaq işləyin. Harda gördünüz işləyin, suallara göz atın. Sırf mənim verdiyim qəbulda eyni fəndən düz 3 sual keçmiş illərin qəbul imtahanlarındakı sualın birə-bir eynisi idi. Hansı ki o sualların 2-sini səhv yazmışdım sınağı edəndə, qəbulda düz oldu.

6) * yəqin test toplusu-filan hələ də eyni qalır. əgər vaxt çatdırmırsınızsa, ya da tənbəlsinizsə, sualları bir ötürüb bir işləyin. Çünki toplularda əksər hallarda eyni tip 2 və ya 4 sual ard-arda olur. siz də 1-3-5-7 və ya 2-4-6-8 kimi işləyin. Təbii ki, Səhvləri və tərəddüd etdiyiniz sualları qırmızı ilə qeyd etmək şərtilə. Belə olanda camaat 500 sual işləyəndə siz ikiqat az əziyyət əzib 250 sual eləmiş və tiplərin də hamısını görmüş olacaqsınız. Əsas odur sualın tipini öyrənin. Yoxsa durub o 400 sualın ilk 180 dənəsin işləyib, "çatdırmadım" deyənlər kimi umbaylıq eləməyin.

7) bəzən imtahana çox fokuslanmaqdan, bəzən də diqqət dağınıqlığından adamın başı tormozlanır. Əgər imtahanda çox tormozlandığınızı düşünsəniz, gözünüzü yumub qulaqlarınızı tutun. 10-15 saniyə (və ya daha çox) bu vəziyyətdə qalıb özünüzü başqa yerdə, əsas da, xoşbəxt və rahat olduğunuz yerdə və ya insanlarla xəyal edin. Bu dediyim, imtahana çox fokuslananda yaranan tormozlanmaya görədir. Əgər diqqət dağınıqlığı yaşasanız yenə qulağınızı tutub, gözünüzü yumub dərindən nəfəs alaraq asta-asta sayın. 15, 20, 30, nə qədər getsə o qədər sayın, təki sakitləşəsiz. Mən öz qəbulumda 400 neçəyə qədər saymalı olmuşdum, qəfil özümə gəldim ki, artıq yuxuya getmək üzrəyəm. Hər iki halda gözünüzü açıb imtahana geri qayıtdıqda suallara "yeni baştan" yanaşmaq daha asan olacaq. Bu isə öz növbəsində görə bilmədiyiniz bəzi "tricky" şeyləri görməyə kömək edəcək. Və çalışın eyni sualdan başlamayın, gözünüzü açıb gördüz yenə ağlınıza nəsə gəlmir tez keçib digər sualı edin.

8) hər şeyi öz axarına buraxın. Bilirəm, bəzi valideynlər öz uşaqlarını çox sıxır bu yaxşı bal və digər məsələlərə görə. Əgər yüksək nəticə toplaya bilməsəniz, sizə olan psixoloji basqı arasında düşünün ki, yalnızca <10%-lik kəsim 600-dən yuxarı nəticə toplayır və bundan çox-çox azı da oxuduğu ixtisası sevə bilir. yəni yerdə qalan 90% şəxs sizinlə aşağı-yuxarı eyni durumdadır və bu isə cəmiyyətin, iş yerlərinin, hər şeyin əsasını təşkil edir, siz heç bir halda "fail" deyilsiz.