74. yağışda islanmışam, bekaram, yazacam, ürəyimdə qalmasın.
başlayaq hardan,
sosial mediadan kənar həyat sürən bir ədəd şəxs gündəm xəbərləri, insanların fikirlərini və paylaşdığı məlumatları digərləri ilə müqayisə edildikdə ən güvənilir platformadan oxumağı istəyər, necə ki mən illərdir iki sözlükdən istifadə edirəm - ekşi sözlük və söz6 sözlük.
ekşi sözlükdən bir-iki kəlam edim.
hər iki sözlükdə qeydiyyatdan keçmədən sözlüklərdə yazılanlara, yazarlara, baş verənlərə bələdəm ta qədim zamanlardan. bir fərq var ki, ekşi sözlükdən heç bir dənə də yazar adı yadımda deyil. ona görə ki ordaki entrylər o qədər çoxdur ki, fikrim yazılanlara yönəlir, üstəlik senzurasızdır. ən iyrənc mövzulardan tutmuş ən life hack inanılmaz məlumatlara qədər tapmaq olur. misal üçün, adicə yaxın zamanlarda dərman dozasını düzgün ayarlaya bilmədiyim üçün işıqlar içində yatmağa doğru gedirdim, google dayı mənə yerli mənbələrin birində, fonunda pikseli yerlərdə sürünən kəklikotu şəkli olan bambılı bir məlumat çıxaranda, türkiyə türkçəsi ilə axtarışa verdiyim halda ekşi sözlükdə 40-50 səhifəlik camaatın başına mənlə eyni situasiya gələndə nə pox yeyiblər xatirələri ilə ani aydınlanma yaşadım. ekşi sözlükdə ağzına və ağlına gələn hər şeyi yazan hər yaşda insan var. bunların çoxu elə sosial mediada da aktiv olan şəxslərdir ki, mənə onların sözlüyə yazdıqları daha maraqlı gəlir. eqolarını, mənasız, şablon həyatlarının düşüy bər-bəzəyini digər platformlarda qusub, ya da kimlik olaraq tatmin olub ekşi sözlükdə bilinçaltı takılırlar. indi fikirləşmək olar ki əhali fərqi, intellekt fərqi, cahillik oranı və s. fikirləşmə yox. orda yazılan cahil fikirlər də senzurasızdı. kiçik ölkə, balaca şəhər, sayca az əhali, mini platforma daha rahatlıqla abadlaşa bilər, inkişaf edə bilər, nəinki nəhəng. yetər ki senzura olmasın.
söz6 sözlükdə oxumağa başladığım andan etibarən yazılarla arama hiss olunacaq dərəcədə senzura girib. qardaş, account-um yox, yazarlar anonim, niyə bu yazılardan düşüncənin gizlənilmişliyi sezirəm, niyə xod gedən bir çox yazarların hansı səbəbdən xod getdiyini başa düşə bilmirəm, partizanıydı, asfalt çəkəni idi, kamikadzesiydi, seçilmə səbəbi nədir, melanxolik aurası, yoxsa hər mövzuya troll yanaşması, mənim axtardığım yaralı cavabların hansı birinə uyğun sidik təqdim edib? mənə o insanın kimliyi maraqlı deyil, google dayıdan tapdığı məlumatları kollaj etməyi də deyil. ekvatorla bağlı sualım olsa cavab yeri çoxdur, situasiyaya bağlı, təcrübəyə bağlı, bir marka olsun, bir sahə olsun, bunlara aid real düşüncəni asanlıqla tapa bilmərəm. mənə yazarların həqiqətən beynindən keçənlər maraqlıdır, sözlüyün fərqi bunda olmalıdır.
o qədər hadisələr baş verdi, dünyada, ölkəmizdə (hələ də baş verməyə davam edir) oxuyuculuğum lap aktivləşdiyi həmin qızğın vaxtlar. gün içində o qədər cəhdlərimin, əziyyətimin sonunda vaxt tapıb girirdim ekşi sözlüyə, oyda, nələr-nələr yazılır. xəbərlər, müzakirələr, öngörülər, baş qaldırışlar və s.
söz6-ya üz tuturdum, bəs bizimkilər nə yazır, başdan xiyar bir dənə gey anqırır bütün entry-lərdə ki, hüquq belə, mən elə, sizin lap elə. bir gün, iki gün, üç gün. okey, yazsın, o da yazsın, ekşi sözlükdə də bu cür şeylər yazırlar, məktəbdə uşağımın pozanını götürüb qaytarmadılar zad, amma fərqli yazıların alternativliyi xilasedici rol oynayır. bizim sözlüyə isə kimsə həmin vaxt ani giriş eləsə, elə bilər bütün ölkə yığışıb bu uşağa yaşamağa icazə vermir. zarı ki zarıyasan. xəbərlərə falan çıxdı o yazar, o xəbərlərə də məruz qaldım. dedim görəsən nə vaxt sakitləşəcək ara, sakitləşdi. onda account açmışdım, bir ədəd çox böyüdülən qız yazar başladı zayob eləməyə, bütün yazarlar işi-gücü atıb bu qızı övür, molla nəsrəddin adlı yazarın nadir tapıntı entry-ləri ilə kefimi düzəldirdim, yenə bu bilmiş qız çıxırdı qabağıma, gözəl qızlara qəsdi varmış kimi yazıb doldururdu səhər-axşam ki, bəs mən əl-üzümü yumasam da zato zəkalıyam. kartof çuvalı geyinsə də adamı əridəcək gözəl qızların hamısının tpoy olmağını təyin etmiş qədər sosial ekspert yazarımız uğurlu addımlar atırdı, sevilirdi, bir poxa yaramayan entry-ləri ilə tipik azərbaycan örnəyi mini platformda, başımı otaqda divarlara vuracaq həddə gələndə bağladım profili, dedim gedin yağ çəkin bir-birinizə. bu qız ola bilər həqiqətən zəkalıdı, amma düşüncələri senzuralıdı. o həqiqətən gözəl qızlar barəsində o cür düşünmür, yazıları süni idi, düşüncəsini bu yaşıl adada belə gizlədir.
bu sözlüyün bertrand zobrist kimi yazarı var. hal-hazırda sözlüyü mənim üçün dəyərli edən 2 yazardan birincisidi. bu insanın kimliyi barədə heç bir məlumata sahib deyiləm, nickname-ni güclə yazdım, amma bu insan elə bir yazardır ki, yazdıqlarını oxumaq üçün səhərlər xüsusi saat ayırmışam, dadını çıxara-çıxara oxuyuram, tükətməkdən qorxuram, bəlkə real həyatda ünsiyyət yaratmağı bacara bilərəm düşüncəsi ilə yenidən üzv kimi qeyd olmaq səbəbimdir və həqiqətən yüksək mərtəbəyə layiqdir. sözlük azərbaycanda tutmayacaq çünki bertrand kimi yazarlar, insanlar dəyər görə bilməyəcəklər. inkişafı gətirən belə yazarlardı, senzurasız şapalaq kimi düşüncələri axıdan yazarlardı. yaradıcı tərəfdən zövq oxşayan isə j.de molei yazarıdır ki, sözlükdə ikinci əhəmiyyət daşıyan şəxsdir mənə görə.
yazarların azad olmadığı, əjdahasız qalma qorxuları, umbaylanma dəhşətləri, yuxarıya doğru canciyərlik yaratma çabaları imkan verməyəcək sözlük inkişaf eləsin.
sözüm çox idi, bertrand zobrist-dən yazanda kefim pozuldu, ürəyim sıxıldı, elə bil haqsızlığı hiss elədim yenə, nəysə.