bugün wiki təsadüfi son
sözaltı sözlük
məsləhət postlar mesaj Profil

...

çoxları tərəfindən səhv bilinən məlumatlar

əjdahalar   googlla
bertrand zobrist - anarxizm - sözaltı roman - 4 sm penislə 2 milyard olan çinlilər - azərbaycanlı oğlanların çox yaraşıqlı olması - voyager 1 - ben franklin effekti
    114. bəzi yerlərdə oxuduğuma görə insanlar evrim ağacının aşağıdakı videosuna baxıb, tük sözünün mənası barədə çaşqınlığa düşüblər
    (youtube: )

    bu məlumatın da yaxın gələcəkdə "çoxları tərəfindən səhv bilinən məlumatlar" kateqoriyasına düşmə ehtimalı var, o səbəbdən bir az sözün kökünü açıqlamaq istəyərdim.

    tük sözü əski türkcədə (7-13-cü əsrlər) tü, tüg şəklində qıl lələk mənasına işlədilib. ancaq, əsasən məməlilərə aid edilib. o dövrə aid " ırk bitig"dən (9-cu əsrdə orxon əlifbasında yazılan fal kitabı) və " Divanü Lüğat-it-Türk"dən örnək atıram:
    ırk bitig: tanım tüsi takı tükenmezken (bədənimin tükü dəxi bitməmişkən)
    DLT: bi tǖ saç (bir tük saç)

    bizim elmi ədəbiyyatda quşun hər cür tükünə lələk deyilir:

    ancaq, insanda tük termini işlədilir:



    çağrı bəy yuxarıdamı videoda haqlı olaraq "tüy"ün yalnız quşlara aid olduğunu söyləmişdi. ancaq, orada azərbaycan dilindən yox, öz ana dili olan türkiyə türkcəsindən danışırdı. tük qıl ayrımı yalnız anadolu türkcəsində aid olub, 14-16 əsrlərdə yaranıb. bizdə isə quşun tükünə lələk deyilir.
    bundan başqa, türkmən, qazax, qırğız, noqay, kumuk, karaçay-bakar, xələc, uyğur, özbək, cənubi altay, tıva, tofa dillərində bu söz yalnız qıl və yun mənalarında işlədilir, lələk mənası yoxdur. Anadolu türkcəsi, yakut və dolqan dillərində ilkin olaraq lələk mənasını verir, ancaq o dillərdə də məməli qılına tük deyilir. Çuvaş dilində isə yalnız lələk mənasında işlədilir, qıl mənasını itirib.

    əlavə: yüz illərdir sinonim kimi işlədilən "tük" və "qıl"ın indi də sinonim kimi işlədilməsində heç bir problem yoxdur, onsuz da "lələk" sözü quşların bədənini örtən sapvari incə telləri ifadə etmək üçün yetərlidir və heç kim də həmin sözü insana aid etmir. türkiyədə "insanın tüyleri" deyilən zaman elmi olaraq "insanın lələkləri" kimi başa düşülür, ancaq bizim dildə belə vəziyyət yaranmır.

1 əjdaha

ülgüsüz
#377365


10.08.2023 - 23:51
+248 oxunma



hamısını göstər

üzv ol

...