Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var.
Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
31. Bu entry böyük sufi ustadlarından əzizuddin ən-nəsəfinin (ölümü miladi 1300-il) insan-ı kamil əsərindən bir iki qeyd və iqtibasdan, habelə məhəmməd füzulinin bir neçə beytindən ibarətdir.
Ey Füzuli, qılmazam tərki-təriqi-eşq kim,
Bu fəzilət daxili-əhli-kəmal eylər məni.
(Ey füzuli, eşqin yolunu tərk etmərəm,
Bu fəzilət məni kamal sahiblərinin cərgəsinə daxil edər.)
Tanım : Sufizmin/irfanın fundamental terminlərindən biridir. Eşqin ən əsas ünsürlərindən biri sevgilini xatırlamaq, yad etmək, daha dini terminlə desək, zikr etməkdir. Zatən, zikr etmək hərfən xatırlamaq, yad etmək deməkdir. Bir şeyə (burada şeydən nəzərdə tutulan istər zehindən xaricdə reallığı olsun, istərsə də sadəcə zehində, ümumən, mövcud olanla bağlı bir məfhumdur) bağlanmağın, ona aşiq olmağın ən əsas amili onu yad etmək, daim xatirində saxlamaq, yəni zikretməkdir. Bağlandığın şey sənin sənətin, peşən, elmi bir mövzun, sevdiyin insan, tanrı və s. Ola bilər.
Nəsəfiyə görə Tanrını (sevgiliyi, məşuqu) zikredənlərin dörd mərtəbəsi var : meyl, iradə, məhəbbət, eşq.
Meyl mərtəbəsində olan insan sadəcə zahirən, surəti etibarı ilə zikr halında xəlvətxanadadır. Dili zikr ilə məşğuldur amma könlü dükan-bazarda, məişətdə və s.dədir.
iradə mərtəbəsində zikredən şəxs (bu arada zakir zikredən deməkdir) könlünü hazırlamaq, onun üzərində işləmək mərhələsindədir. Könlünü tam olaraq özünə ram etməmişdir bu şəxs.
Məhəbbət mərtəbəsində zikr qəlbi tamamilə istila edir, zikredən şəxs zikrsiz qala bilmir. Dünya həyatı ilə bağlı işlərini görsə də bunu çətinliklə edir. çünki könlü artıq zikrdədir. Bu ikinci mərtəbəyə bənzəyir. Necə ki birinci mərtəbədə könlü dünya işlərindən ayırıb zikrə öyrəşdirmək istəyirdisə, bu mərtəbədə də könüllə mübarizə gedir. Fərq budur ki, bu dəfə könlü məcburi olaraq dünyaya meyl etdirmək istəyir. Füzuli demişkən :
Ağzında idi bir özgə zikri,
Könlündə idi bir özgə fikri.
(Leyli və Məcnun)
Dördüncü mərtəbə-eşqdir. Bu mərtəbədə zikredilən/yad edilən (məşuq; sevgili; Tanrı) könlü istila, işğal edir. Üçüncü mərtəbədə sevgilinin zikri/adı könlü istila edirdirsə, eşq mərtəbəsində məşuq/sevgili özü bilavasitə könlü istila edir. Nəsəfinin dediyi kimi burada incə bir fərq var. O da budur ki, elə vaxt olur ki aşiq olan məşuquna olan eşqdə o qədər qərq olur ki, hətta məşuqun/sevgilinin adını belə unudur. Ümumiyyətlə aşiqdən qeyri hər şeyi unuda bilməsi mümkündür. Təbii ki burada müxtəlif hallar və vəziyyətlər ortaya çıxır ki bu qısa entry onu əhatə edə bilməz. Məsələn Yenə füzulidən :
Xəyalilə təsəllidir, könül meyli-vüsal etməz,
Könüldən dışra bir yar olduğun aşiq xəyal etməz.
(məşuqun xəyalı ilə təsəlli tapa bilən könül, cismani birləşməyə, qovuşmağa meyl etməz,
Aşiq olmuş şəxs könüldən kənarda bir yarın olduğunu xəyal edə bilməz)
“Ey dərviş! Birinin söhbətinə istəkli olan şəxsin ilk istəyinə “meyl” deyirlər. Meyl artıb ifrat dərəcəsinə çatanda, o ifrat istəyə iradə deyirlər. iradə çoxalıb ifrat halına gələndə, o ifrat iradəyə “məhəbbət” deyirlər. Məhəbbət artıb ifrat dərəcəsinə çatanda, o ifrat məhəbbətə də eşq deyirlər. Elə isə, eşq ifrat məhəbbət, məhəbbət isə ifrat iradə oldu.
Ey dərviş! Bu əziz yolçu/ səfər edən (eşq) sənə qonağ olaraq gəlsə, onu qonaq et. Bu yolçunu qonaq etmək üçün könül evini ona açmalısan. Çünki eşq şəriki qəbul edə bilməz. Sən (evi) boşaltmasan o özü boşaldar“ (əzizuddin ən-nəsəfi/ insan-ı kamil)
tarixdə istənilən kəşfin, faydalı deyilən fəaliyyətin, tarixi naliyyətin arxasında onu icra edən şəxsin eşqi durur. eşqin yoxdursa, kamalın, inkişafın da yoxdur. bütün eşq əhlinə salam olsun!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var.
Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var.
Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var.
Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
34. freydə görə eşq, libidonun sevgi obyektinə axması ilə başlayır və qucaqlayıb əldə edilən həmin obyektin daxili dünyaya köçürülməsi,qısaca buna içə almaq deyir.libido ilə əldə edilən obyekti zehnimizdə bir hörümçəyin ovunu torları ilə tutması kimi canlandıraq.
"yemə" deyilən fəaliyyət də içə alma mexanizmiylə işə düşür.ve yemək üçün də əvvəl həmin obyektə yemə məsafəsinə(əldə edəbiləcək ) qədər yaxın olmaq lazımdı.hörümçək bunu öz toru ilə edir, yırtıcı bir heyvan ani və sürətli bir qaçışla obyektlə arasındakı məsafəni kiçildir.eynilə eşqdə, aşiqin sevgilisini gözləri ilə təqibə alıb, tutması kimi .bu fəaliyyətə instiktiv bir refleks gözüylə baxa bilərik. .freyd də, şopenhauer kimi eşqi çoxalma,artma instinktinə bağlamışdı.beyində dopamin miqdarında kı artış marağın bəlli bir şeyə fokuslanmasına və
məqsədə yönlü davranışlara səbəb olur.motivasiya, mükafat, enerji
halı,yuxusuzluq,nəfəs alıb vermədə artma,iştah azalması,diqqət vəz həzz sistemləri ilə əlaqəsi olan dopaminin bu təsirləri aşiq olduğunu deyən birində də eynilə baş verir.dopamin çoxluğu ey zamanda testesteron artımına da səbəb olur.həm qadın ,həm kişidə seks arzusuna səbəb olan testesteron dopamin artımı ilə əlaqəlidirsə,eşqin dopaminə,dopaminin testesteronda artıma təkan verdiyini və buna görədə eşqin sadəcə cinsi istək olduğunu demək olar.bəlkə buna görədə sevilən biriylə seks təcrübəsi yaşadıqdan sonra,digərlərindən fərqli daha dərin və ağılda qalan həzzlər yaşadığımızı hiss edirik.yemə fəaliyyəti isə qidalanma yəni orqanizmin güclənməsi deməkdi.yeyilen obyekt içə alındıqdan sonra sahib olduğu kimyəvi xüsusiyyətlər bədənə qarışır.ilkəl qövmlərdə görülən kannibalizmdəki məqsəd də budu.ölən bir şəxsi yeyərək gücünü, təcrübəsini, döyüş bacarığını, ruhunu əldə
etdiklərinə inanırlar.misal üçün bizim ölkədə daha təmtəraqla keçirilən cənazə evi yeməyini kannibalistik bir vərdişə,inanca bağlamaq olar.hüzn,təvazökarlıq içində yasa gələn hərkəs simvolik olaraq ölən şexsin bədənini yeyir.bütün bunların tamamilə mənfi bir şey olduğunu demirəm.bu praktika sayəsində insan sosyal və romantik əlaqələr
qurur.qaynaşma mexanizmi olmadan mədəniyyət qurmağımız da, bu gün olduğumuz kimi bir insan olmağımız da yəqin ki,mümkün olmazdı.bizdən asılı olmayaraq təəssüf ki,insan sosyal bir varlıqdı.amma məncə bununda bir ölçüsü olmalıdı.bir bulanıqlıq
yaşamayan eqo başqa bir eqo ilə asanca iç içə keçməyə, yəni onu içə almağa cazə verməz.çünkü həmin eqo öz sərhədlərini bəlli edir.yaxşı bilgim olmasada,diqqətimi çəkən biologiyadakı hüceyrə membranı funksiyalarını misal götürürəm.membranda kobud şəkildə desəm bir problem olduğu an necə hüceyrə içərisindəki tarazlıq pozulacaq şəkildə molekulyar keçişlər mümkün olursa ,sərhədlərini bəlli etməyən bir
ego da uyğun olmayan obyektlərin keçişinə icazə verir,bir sözlə onları içəri alır.obyekt aclığı, əksikliyi o qədər çoxdu ki, filtirləmə funksiyasına icazə vermir.təcili ehtiyac qalib gəlir, bir anlıq rahatlama yaşanır ancaq ardından daha böyük problemlər baş verir.
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var.
Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
35. qarınağrısına düşüb dırıqlamağına səbəb olan his
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var.
Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
36. "eşq" sözü ərəbcə "aseqa" sözündəndir. aseqa ağaca bərk sarmaşıb onun şirəsini çəkməklə qurudan sarmaşıq bitkisidir.
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var.
Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
37. hərfi tərcüməsi yanmaq deməkdir. öz çəkdiyi əziyyətdən həzz almaqdır.
ustadın məcnunun dilindən demiş olduğu kimi:
yarəb, bəlayi-eşq ilə qıl aşina məni
bir dəm bəlayi-eşqdən etmə cüda məni!
az eyləmə inayətiniəhli-dərddən,
yəni ki, çox bəlalərə qıl mübtəla məni!
olduqca mən götürmə bəladan iradətim!
mən istərəm bəlanı, çün istər bəla məni.
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var.
Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
38. Esq ereb dilinde sarmashig demekdi. Biri deyir delilikdi, ne bilim xoshbextliyi tapammirsan zad.Eshq, meshuq, ashiq hamsi eyni kokdendi. (Asheqe) bir sheye sarilmag, boynuna dolanmag, onunla butunleshmek menasin verir.
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var.
Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
39. Sevgiylə niyə eyni bir şey olmadığını anlamadığım anlayış. Nəticədə biri ərəb, biri türkmənşəli sözdür. Nə qədər var olmadığını iddia etsələr də, nə qədər beynin, hormonların məhsulu olduğunu desələr də, #eşq mövcuddur. Onsuz bizim tək hormonlarla, beyinlə idarə edilən hissimiz eşq deyil ki. Bir şeyin hormonun təsirinin nəticəsi olmağı onun mövcud olmadığı demək deyil ki. Eşq tək cinsəllik deyil. Heç kimdə hiss etmədiyin doğmalıq hissini birinə qarşı hiss etməkdir. Nə olsa da, qıra bilmədiyin duyğusal bağdır. Ha, desəniz ki, eşq eqoist hisdir. Sevməyimizin də səbəbi var. Buna cavabım insanın zatən hər zərrəsinə qədər eqoist varlıq olduğu, fərd olaraq təbiətdə qalıb, genlərini ötürməyə çalışdığı olar. Varsın, eşq də eqoistlik olsun. Əsas hissi gözəldir.
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var.
Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
40. Hər kəsin bu haqda öz fikri var çünki eşq insana görə dəyişib formalaşan bir şeydir. Mən əvvəllər bunun psixoloji bir "problem" olduğunu düşünürdüm hələdi bir az şübhələrim var əslində.
Sanki bir şeyi sevmək onu ilahlaşdırmaq kimi gəlir. Onsuz yaşaya bilməmək, hər gün hər saat onu düşünmək, onun haqqında xəyallar qurmaq, evləndiyinizi düşünmək və s. Bunlar mənə bir az qorxuduxu gəlir ya sevgi,eşq deyilən şey qorxunc psixoloji bir xəstəlikdirsə? Heyvanlar arasında eşq yoxdur yəni hələ ki bu məlumatlar var onlar sadəcə çoxalmaq üçün nəsil artırmaq üçün birlikdə olurlar. Sevgi ,bağlılıq ,eşq bu da mı təkamülün bir nəticəsidi görəsən? insanlar eşqə düşəndə başda aldanıb sevinirlər lakin qarşı tərəfdən müsbət rəy almayanda yeməktən içməkdən kəsilib hıyatdan küsə bilirlər əlbəttə bu hamı üçün şamil oluna bilməz amma ya eşq bizi yeyib bitirən xəstəlikdirsə?
)