3. məsələn, elə bir musiqi var ki, onu hər dəfə eşidəndə, olduğu andan, situasiyadan çıxarıb, tamamilə başqa yerə aparır. götürək simon&garfunkelin "the sound of silence" mahnısını. ümumiyyətlə, bu musiqinin ayrı yeri var, ən azından mənimçün. o sözlər, o musiqi birləşib, mahnı yox, ondan da ötə bir şey yaradır. Bilmirəm. əgər tanrı varsa və musiqini sevirsə, mütləq qulaq asıbdır deyə düşünürəm. belə mahnılar, belə şeylər çox azdı. hansı ki, bunlar adi bir mahnıdan qat-qat təsirlidir. o birilərindən həzz alırsan, lakin bunlarda isə həzzin yanında başqa şeylər də olur. nə bilim, nələrsə natamam qalır, elə bil. məsələn, gary julesin "mad world", radioheadin "creep", nenanın "99 luftballons", scorpionsun "wind of change", lou reedin "perfect day", jeff buckleyin “hallelujah” mahnısı və bir neçə mahnı var ki, onlar da eyni hissi yardırlar məndə. bunlar çox bilinən musiqilərdi və hamı tərəfindən bu cür sevilə bilər, bəlkə də. amma bunlarda yalnız sizə məxsus, sizə aid olan şeylər də tapa bilərsiz. bu səndə də, məndə də, o birisində də fərqli şeydir. amma ortaq tərəfləri də var. hamımızın ortaq tərəfləri olduğu kimi. Mövzuya qayıdaq. təsadüfdür yoxsa nədir bilmirəm amma bu mahnıların əksəriyyətiylə eyni anda tanış olub, dinləməyə başlamışam. bilmirəm bu mahnılar, həqiqətən, təriflədiyim qədər yaxşıdır? məhz o vaxt yox, başqa vaxt da qarşıma çıxsaydı belə sevəcəkdim, indiki təsirləri olacaqdı yoxsa onların hamısını digər bütün mahnılardan ayırıb, ayrı yerə qoymağımın səbəbi, onlarla eyni anda, eyni vaxtda - o günlərdə tanış olmağım, o günlərdə yaşadıqlarım və onların təsiridir? bunları nostalji başlığına yazmağımın səbəbi burada başlayır. mən artıq bunları dinləyəndə, o hisslər deyirəm ha, onlar nostaljidən başqa bir şey deyil. qulaq asan kimi ilk dinlədiyim günlər, o günlər bilmirəm nə yaşamışamsa bunlar bilmədən, istəmədən xatirimdə dumanlı şəkildə canlanır, əslində canlanmır, bilmirəm. ya da bu musiqilər o qədər möhətəşəmdir ki, onların ilk notunu, ilk sözünü eşitdiyin anda nostaljik hisslər oyanır. Sanki, əvvəl eşitmisən kimi. Nə vaxtsa dinləmisən. məncə, ən dəyərli şeylərdir. keçmiş musiqilər, keçmiş kitablar, keçmiş söhbətlər, keçmiş insanlar, keçmiş günlər, keçmiş biz. “keçmiş üçün kədər” burada başlayır. nostalji bir duyğudur və ancaq da bu formada yaşanıla bilər. məsələn, nostalgiyanın o tərifi olmayan hissini kəşf etdiyim andan – o təzə-təzə yetişdiyim vaxtdan bəri gələcək günlərdə bu hissi yaradacaq şeylər yaradıram, süni şeylər. bir vərəqə, divara, kitaba o günün tarixini, o anın saatını, dəqiqəsini, saniyəsini ya da o anla bağlı bir söz yazıram və uzun müddət keçdikdən sonra istəyərək və ya istəməyərək o qarşıma çıxır. Bu çox axmaq və mənasız ola bilər. amma bunu dəfələrlə təcrübə etmişəm. heyhat, çox vaxt heç bir hiss oyanmayıb. Halbuki, onları – o “nostaljik elemenləri” yaradarkən heç belə olacağını fikirləşməmişəm. indi, belə olacağını, heç bir şey hiss etməyəcəyimi bilsəm də fikir verməyib, bir yerləri qaralayıram, bəlkə, olar deyə.
Yuxarıda dediklərimiz süni olaraq yaradılmağa çalışılan şeylərdir. Amma musiqi dedik ha, kitab dedik ha, xoş və ya bədbəxt hadisə dedik ha, bunlar təbii, özü-özündən yaranan şeylərdir. Necə? Birdə baxırsan ki, onun üzərindən bir müddət keçib, yadına düşür və bununla da kədər bürüyür. bir az diqqətlə, həssas yanaşsaz həyatınıza ,hər an fərqinə varacaqsınız. Ümumiyyətlə, çalışın həyatınızın, ətrafınızın fərqində olun. Nəysə, bunlar təbii şeylərdir, dedik. Çünki, burada sünilik yoxdur, özü-özündən yaranır, həyatın özündən gəlir. Bax belə günlər, söhbətlər, musiqilər və bunun kimi şeylərlə yaxın olmaq və bunlarla hiss etmək lazımdır. Heç bir sünilik olmadan, heç bir axışı pozmadan.
heç vaxt o günlərə, o vaxtlara, o anlara qayıtmaq da istəmirəm. bu istəyin çox güclü olmasına baxmayaraq. Keçmişə əlçatmazlığın,ona qovuşmağın mümkünsüzlüyünün yaratdığı qeyri-müəyyən duyğunu hiss etmək istəyirəm. o anı arzulamaq, lakin ona çatmamaq istəyirəm. bir gün bir musiqiyə qulaq asırsan, əvvəl oxuduğun kitabı vərəqləyirsən və ya əvvəl yaşadığın küçələri gəzirsən, inanılmaz həzz verir, nostaljik duyğuları oyadır, beynini gücə salıb, çalışdığın qədər o anlara qayıtmaq istəyirsən amma daha sonra geriyə qayıtmağın mümkünsüzlüyünü, bu yoğun duyğunun arasında qavrayırsan və tam bu an, elə bil nəysə boğazında qalır, düyünlənir, biraz da ağrıyır, elə bil bir şey demək istəyirsən də deyə bilmirsən, udqunursan, hətta gözlərin dolur. Mən bunu istəyirəm. bunları hiss etmək. Gündəlik həyatla olan sazişi pozub, astaca məsuliyyətlərdən boyun qaçıraraq, bunları hiss etmək.
Simon&Garfunkel – the sound of silence
(youtube: )
Hello, darkness, my old friend,
I’ve come to talk with you again.
{...}
People talking without speaking
People hearing without listening
People writing songs that voices never share
No one dared
Disturb the sound of silence.
porte faust başlığı çıxdı qarşıma. Sumqayıt yetkası siz yeti deyini gördüm, artıq sözlükdə olmayan və illərdir buralara gəlməmiş, ancaq zamanında*
sözlüyün prime dönəmlərində
yazılarını maraqla oxuduğum yazarları xatırladım. Sonra o entridəki musiqiləri açdım youtube'dan. Səsləndirmə, tərz bir anlıq 8-9, bəlkə də daha da əvvəlki illərə apardı məni: içimdə ümid, həvəs, maraq olan, gələcəyə arzu dolu baxdığım və dünyanı daha böyük gördüyüm illərə. Əslində, bu barədə elə sözaltı sözlük başlığına yazacaqdım, amma təbim indi gəldi, bu duyğunun altına yazıram. Açığı, nəyi necə yazacağımı heç özüm də bilmirəm.
Mütəmadi girəndə adiləşir, amma mahiyyət etibarilə sözlük məndə nostaljik hisslər yaradıb həmişə. artıq buralarda 3-5 aktiv insan qalıb. Bəlkə də Bu dediklərimi anlayacaq qədər yaşı olan yoxdur, amma nə bilmək olar, bəlkə gələcəkdə olacaq. Bayaq "dünyanı daha böyük gördüyüm illər" yazdım. Hə, əvvəllər dünya daha böyük idi. Sosial şəbəkələrin yayğın olmadığı, internetin forumlardan ibarət olduğu, söhbətlərin telefonda yox, üz-üzə keçirildiyi o illərdə bakı da çox böyük idi. Bunun kimi bəzi gecələr əvvəlki kimi duyğularımı, ən əsas da nostalgiyanı hiss etmək yuxu dərmanımı, ümumən dərmanlarımı atmıram.
Uşaq vaxtlarım yadıma düşür həmişə. Qonşu məhəllələri kəşf eləmək, orda yeni dostlar tapmaq necə də maraqlı idi. Digər yerlərin, şəhərlərin, rayonların, hətta ölkələrin necə olduğunu düşünəndə içimi böyük bir maraq bürüyərdi. Böyüyüb hamısını görmək istəyərdim.
Əvvəllər internet sadəcə facebook'dan və forumlardan, hə, bir də chat saytlarından ibarət idi. internetə daha çox nəsə barədə araşdırmaq üçün girirdim, boş-boş scroll etmək üçün yox. Onda da dünya hələ "balacalaşmamışdı". nəsə barədə araşdıranda, sualın cavabını tapmağa çalışanda təsadüfən biriylə rastlaşırdın. Düşün ki, ev-dərs və ya ev-iş kimi xırda bir həyatın var və səni hansısa mövzuda bir sual düşündürür. Açıb google əmiyə yazırsan və bir də görürsən ki, hansısa "pro_user_555" nikli biri eyni sənin düşündüklərin, ya da düşündüklərini qoy qırağa, hansısa maraq elədiyin bir mövzu barədə öyrənmək istədiklərini yazıb. O duyğu çox gözəl idi e. Xudmani bir həyat içərisində bir anlıq fikirləşirdin ki, "oralarda bir yerlərdə eyni mənim kimi birisi var". Adam özünün yalnız olmadığını, ortaq maraqların olan başqa birilərinin də olduğunu öyrənəndə bir başqa sevinirdi. Həmin insanla söhbətləşmək, sonra hansısa bir gün təyin edib gedib görüşmək, onla birgə başqa küçələri və başqa insanların həyatını görmək sözün əsl mənasında maraqlı idi. Mən hələ də inanıram ki, internet buna görə ixtira olunmuşdu. O dönəm gözəl idi.
Amma Sonra sosial şəbəkələr, əsas da instagram və tiktok məşhurlaşdı. Bax dünya onda "balacalaşdı". Facebook'un 10-15 il əvvəlki halını yadıma salıram: o zamanlar şəkildən çox statuslar olurdu. Fərqi yoxdu soxucu sözlər idi, ya mırt yazılar, yoxsa dəyərli bilgilər - əsas odur hamı internetdə fikir olaraq mövcud idi. Forumlar da həmçinin. Tanışlıqlar düşüncə üzərindən olurdu, fiziki ya maddi şeylər üzərindən yox. danışdığın və bəyəndiyin insanı aylar sonra görürdün, daha sonra da həyatını öyrənirdin. Məncə, tanışlıqlar da o zamanlar daha gözəl idi. Səbrlə həmin insanı real olaraq tanıyacağın günü sıxırdın. Misalçün, Nə tip geyimləri olduğunu, nələri təcrübə etdiyini, haralara getdiyini, nələri izləyib nələrə qulaq asdığını bir də növbəti görüşlərdə biləcəkdin və maraqla həmin o görüşləri gözləyirdin ki, gəlib çıxsın və danışsın. Əvvəllər insanı insanın özündən öyrənirdin. Hə, məncə, əsl mahiyyət elə budur.
Bəs indi? indi hər şey ortalıqdadır. Bircə toxunuşla bir insanın bütün həyatını görə bilirsən: haralarda olub, nələri dinləyib, saçı necə idi, filan günü nə deyinmişdi, bu gün kimlərə qulaq asdı, hansı filmi izlədi, hansı konsertdə necə əyləndi, hansı yeməkləri yedi və s və ilaxır *
Sosial mediadakı biabirçılıqlara, "mən daha xoşbəxt/ əyləncə dolu/ gözəl/ bahalı həyat yaşayıram" yarışlarına ümumiyyətlə deyinmək istəmirəm
. Bəlkə də ona görə üz-üzə ünsiyyət artıq əhəmiyyətini itirir. Görüşəndə nə danışacaqsan ki? Onsuz da hər şeyi görmüsən. Ona görə heç vaxt sosial şəbəkələrə yovuşa bilmədim. Heç 2 il deyil normal instagram açmağım, o da ildə 3-4 ay deaktiv olur. Əlimə düşən ilk fürsətdə siləcəm, ya da birdəfəlik log out edəcəm. 7-8 il əvvələ kimi belə deyildi.
Mən onda hələ ibtidai sinifdə oxuyurdum. Dayılarım işlə bağlı bir müddətlik xaricə gedirdilər: çin, dubay, türkiyə və s. Gələndə nəsə maraqlı xırda da olsa bir şey gətirib hədiyyə edirdilər. Məclis olanda saatlarla söhbət gedərdi. margarita yazmışdı deyəsən, "yay axşamı ailəlikcə edilən söhbət" barədə. Bax o cür. Ağız dolusu o getdikləri yerdən, nələri təcrübə etdiklərindən danışırdılar. Adamı bir maraq, bir arzu bürüyərdi ki, o danışılanları bir də gedib öz gözləriylə görsün. indi elə deyil. indi bir toxunuşla istədiyin ölkənin, istədiyin şəhərin, istədiyin küçəsində ola bilirsən. Özü də 4k ultra hd keyfiyyətdə! Artıq ora getməyinə ehtiyac yoxdur, boşuna arzulama. Məncə, bu insanın həyat keyfiyyətini aşağı salır. Məncə yox e, psixoloqlar belə bunu təsdiqləyir. Əvvəl bu və bu kimi şeylərin hamısını arzulayırdın, planlaşdırırdın, üstündə əlləşirdin və həyata keçirirdin. Əslində, məsələ hədəfə, arzuya çatmaq deyil. Şirin olan ona gedən yoldur. freud'un da dediyi kimi: bir gün anlayacaqsan ki, mübarizə ilə keçirdiyin o illər elə həyatının ən şirin illəridir. indi o hədəfə gedən yollar yoxdur, sanki teleport olursan, ya da özünü "fake" olanla rahatladırsan.
Sözlüyü, əslində, sırf buna görə sevirəm. Mənə əvvəlki günləri xatırladır. Boyun, çəkin, maddi imkanın, yaraşığın, gözəlliyin - hamısı arxa plandadır. Fikir olaraq mövcudsan. Məsləhətxananı entrilərdən də çox sevməyim də buna görədir. kinnitus idi deyəsən, 1-2 ay əvvəl köhnə çat saytları, forumlar barədə nəsə yazmışdı. Bax o cürə vibe verir məsləhətxana. Başda dedim e ki, o vaxtlar nəsə axtaranda hansısa forumda biri kömək edərdi, ortaq maraqları olan insanlar spesifik forumlar açıb toplaşardılar. Bax onları xatırladır. Üzün görmədiyin bir topluma nəsə kömək üçün ağız açırsan və birisi sənə yardım əli uzadır. Başda dediyim kimi "oralarda bir yerlərdə kimsə bu şeyi yaşayıb, təcrübə edib və çıxış yolu tapıb" fikri insanın təkliyinə məlhəm olurdu. O vaxtlar bunun özü belə böyük motivasiya idi.
Nəysə, mövzu gör hardan haralara gəldi dolandı, yenə qatdım qarışdırdım aləmi bir-birinə. Çoxdandır düşüncələrimlə də baş-başa qalmırdım. Onsuz da beynimin içi də elə bu cür qarmaqarışıqdı. Gecəni də yatmadım, lap gecə yatmamaq entrim yadıma düşdü. Özümü bir anlıq o yazını yazdığım günlərə qayıtmış kimi hiss elədim, yenidən noltalgiya bürüdü...
8. gözəl hisdi zad başa düşdük. bu camaat nostalgiya temalı şeylər paylaşanda niyə görə indiki generasiyanı atırlar ortaya başa düşmürəm. indikilərin nə əlaqəsi var axı sənin mis samovara qarşı nostalji his duyğmağınla. indikilər bilməz nə bilim nə. dur sihdir*
təhqir deyil
. bye.
20. Nostalgiya ən sevdiyim mövzulardan biridir. Bu mövzuda əlimə keçən bəzi maraqlı kitablar olub. Həmin kitabların birində çox gözəl bir çıxarış eləmişəm bir kənara: "Nostalgiya evə və ya ev olaraq hiss elədiyin zamana qayıdışdı. Zamana qayıdış ancaq xatirələrlə olur, amma evə qayıdış hər gün baş verə bilər, amma burda da ciddi" problemlər" var. Məsələn: Nostalgiyanın evə qayıdış motivlərindən biri də Odisseyin 20 ildən sonra itakaya qayıtmasıdır, amma o itakaya qayıdanda oranı tanımır, çünki Odisseyin xəyalındakı itaka (vətən) artıq dəyişilib. Uşaqlıgın keçdiyi evə qayıdış da belə bir şeydir. Ora qayıdırsan, o yerindədir, amma sənə darıxmaq hissini verən məfhumlar yerində deyil. (insanlar, zaman, keçmişin yaratdıgı dogmalıq hissi)
Bu arada Nostalgiya anlayışı yubanlardan yox isveçrəlilərdən gəlir . isveçrəli əsgərlər öz kəndləri üçün darıxırmışlar və bu darıxmaq xəstəlik həddində olurmuş. Nostalgiya termini də bu hadisələrin əaasında yaranıb.
Qısaca Nostalgiya mənə görə vətəndən çox zaman üçün darıxmaqdır.
10.#289659da cox gozel tanimi verilen termin ve ya hiss. Her kes kimi men de nostalgiya hisslerini yasamagi cox seven bir insanam. Son zamanlarda soz6 sagolsun bu hissi yasamagima cox komek olur. Her kese tovsiyye eliirem. Dəbden illeri deyisdirib kohne yazarlarin entrylerine de goz atin mutleq. Heyif ki cox ejdaha yazarlar entrylerini silib getdi sozlukden. Ssgnin dunyani tanrilarin idare etmesi entrysini ayda 1 defe oxuyurdum 15-16 yasim olanda. Heyf sozluk.
15. insana psixoloji olaraq basğı edən sıxan hiss. Şəxsən bir ara bu nostalgiya deyilən şey mənim üçün çox problem olmuşdu. Keçmişdə yaşadığım hərşey indikindən daha yaxşı imiş kimi gəlirdi ona görə tez tez hüzünlənirdim. Hətta 1il əvvəl dost olub 4-5 ay dost olduqdan sonra dostluğu kəstiyim insan ağlıma gəlirdi onu xatırlayıb onunla macəralarımızı xatırlayıb nostalgiya edib pis olurdum. Yada orta məktəbdəki sinif yoldaşım və dərsdə yaşadığımız xatirələri xatırlayıb yenə hüzünlənirdim içim sıxılırdı. Yada başqa şəhərdə yaxınlarınla yaşadığın marağlı xatirələri canlandırıb sonra keçib getdiyi və yaşların dəyişdiyi üçün pis olmaq və s.Qısaca keçmişə tıxılıb qalmağına səbəb olur. Arada bir yada düşdükdə təsadüf bu hissi yaşamaq olar amma durmadan nostalgiya etməyə çalışanda insanda psixolojik basğı və stres yaradır.
22. Nostaljanın hər anı dramdır və mən dram müdavimi olmuşam. Bəzən acı bir gülüş yaratır üzümdə, bəzənsə sevincdən gözləri yaşartır. Bunun üçün ən çox mahnılar əsasını təşkil edir. He, filmlər, kitablar da gözəl olar. Amma ən sevdiyim musiqidir. Semiha Yankı - "Seninlə bir dəqiqə" ilə bu günü yaşadıq yenidən.
Mənə görə, 1975-ci ildə Manga - "We Could Be the Same" şarkısından daha keyfiyyətli bir Eurovision mahnısı olmuşdur. Ancaq türkcə olması səbəbindən itirildiyini düşünürəm. Başqa türlü, bu mahnıya tək başıma 3-dən çoxunu verirəm, bu ancaq mənim qulaqlarımın pasını silir.
(youtube: )
Seninle bir dakika umutlandırıyor beni
Bir dakika siliyor, canım, yılların özlemini
Seninle bir dakika umutlandırıyor beni
Bir dakika siliyor, canım, yılların özlemini
Hasret tükenmez gibi, kavuşmak bir dakika
Sevmek bir ömür sürer, sevişmek bir dakika
Seninle buluşmamız bir dakikada geçti
Gözlerim gözlerini, canım, bir dakikada içti
Seninle buluşmamız bir dakikada geçti
Gözlerim gözlerini, canım, bir dakikada içti
Hasret tükenmez gibi, kavuşmak bir dakika
Sevmek bir ömür sürer, sevişmek bir dakika
5. yaxşı vaxtların hamısı keçmişdədi. dalda qalıb. ama elə vaxtlar olur ki, elə o anı yaşaya yaşaya deyirsən ki, bax bu da o anlardandi. bu hissi çox az şey əvəz eləyə bilər.
6. Uşaq vaxtı mektebden gəldiyim zaman trt ye baxardım, yadımda deyil hansısa cizgi filminə görə, hətta bu adet halını almışdı mende, cizgi film başlayana qeder barış mançonun kliplerini verirdilər, bu mahnını eşidəndə bax o günlər yadıma düşür (bax: )
https://youtu.be/mZPc6mBovjs
)