1. Sözü çox da uzatmadan birbaşa mövzuya girmək istəyirəm. iran filmlərinə olan marağım daha bir filmi izləməyə məni sövq etdi. Bir çoxlarınızın baxmasa da, bir çox səhifələrdə(əsasən tumblr kimi platformalarda olan səhifələrdə romantik, kitabqurdu, sapioseksual qızlar paylaşır) bəzi replikalarını izlədiyiniz bir filmdir. Nun və Goldoon( Çörək və Güldan). Mohsen Makhmalbaf-ın rejissorluğunu etdiyi film çox qarışıq bir sujet üzərində qurulub. Hətta Christopher Nolan filmlərindən geri qalmır deyərdim(sujet xəttinin zamanda dəyişməsi temaları). Belə ki, film iki insanın həyatında olan mühim addımdan bəhs edir. Məsələni belə başa salmaq olmayacaq ona görə ən əvvəldən bir-bir izah edim.
Gənclik yaşlarında bu iki insan bir-birlərini heç tanımırlar belə. Biri polis digəri isə militant olur. Onların gənclik vaxtları isə hadisələrin baş verdiyi ildən təxminən 20 il əvvəl olur – Rza Şah Pəhləvinin dövründə. Bəşəriyyəti xilas etməyə çalışan militant – Mohsen bir qız sevir və onunla bu işi bacara biləcəyini düşünür. O nə isə etmək ehtiyyacı duyur və bu problemin həlli yolunu şiddət və qan tökülməyində görür. O bank soyacaqdı və bunun üçün ona silah lazım idi. Silahı hardan əldə edəcəyini başda çəkdiyim iki addan görə bilərsiniz. Polis onların hədəfinə çevrilir. Mohsen düşünür ki, o polisi bıçaqlasa asanlıqla silahı ondan götürə bilər. Bunun üçün o təxminən bir ay plan qurur. Sevidiyi qız həmin polisə yaxınlaşacaqdı və saatı soruşacaqdı. Polisin diqqəti yayınan anda Mohsen çörəklərin arasında gizlətdiyi bıçaqla polisi öldürəcəkdi. Bu qədər sadə və asan. Qeyd etmək lazımdır ki, gənc polis də düşünür ki, həmin qız ona vurulub və buna görə hər ay müxtəlif bəhanələrlə ona yaxınlaşır. Bu məsələlər qalsın bir qıraqda. indi zamanda birazca qabağa gedək. Təxminən 20 il sonraya. Artıq bu insanlar ikisi də öz işlərini atıblar əvvəlki rejim devrilib və yerinə yeni rejim keçib. Polis müfəttişi işdən çıxdığına görə artıq sərbəstdir və o həyatı haqqında kino çəkmək qərarına gəlir.



Mohsenlə bu barədə danışmaq üçün onun evinə gəlir və onunla razılaşır. Daha sonra bu iki insanın gəncliyini oynamaq üçün aktyorlar seçilməyə başlanır. Mohsen bir neçə suala öz rolunu oynayacaq adamı tapır.



Polis üçün isə bu o qədər də asan olmur. O özünü daha yaraşıqlı görmək istəyir kinoda. Buna görə özünə oxşamayan bir oğlanı seçir. Bəxt elə gətirir ki, onun seçmədiyi və ona çox bənzəyən oğlan onun rolunu oynayır.



Hər iki insan öz rolunu oynayacaq adamı yəni, öz gəncliklərini təsvir edəcəkdilər. Polis bu işə başına gələnləri danışmaqla başlayır, daha sonra isə gənc aktyora kostyum tikdirməyə və güldan almağa gedir.



Mohsen isə oğlanla danışır və öz sevgilisini oynamaq üçün qız axtarır. Filmin dillərə dastan olan həmin replikası da elə bu məqamda deyilir:
-Yaxşı, sevdiyin biri var?
-Bəli.
-Bəşəriyyəti xilas etmək istəyirsənsə necə evlənəcəksən?
-Tək əldən səs çıxmaz.
-Kimdir o? Ailədən biridir?
-Bəli.
-Bibinin qızıdır?
-Xeyr.
-Xalanın qızıdır?
-Xeyr.
-Dayının qızıdır?
-Xeyr… Bəli.
-Səni sevir?
-Bəli.
-Hardan bilirsən?
-Həmişə oxumağı üçün verdiyim kitabların arasına çiçək qoyur.
-Hamısını oxuyur?
-Əlbəttə oxuyur.
-Soruşmusan?
-Önəmli yerlərin altından xətt çəkdiyi görürəm.
-O da bəşəriyyəti xilas etmək istəyir?
-Bəli.
-Hardan bilirsən?
-Altından xətt çəkdiyi cümlələrdən.
Çox dərin mənası olan bir replikadır.
Qaldığımız yerdən davam edək. Mohsen ilk öncə bu rol üçün öz dayısıqızının qızını nəzərdə tutur. Çox fantastik səslənəcək amma Mohsenin də dayısıqızı ilə eynən gənc aktyorun öz dayısıqızı ilə olduğu kimi münasibəti olub. Onlar Mohsenin dayısıqızıgilə gedirlər amma onun dayısıqızı qızının belə bir rolda çəkilməyini istəmir. Buna görə ikinci seçimə baş vururlar – aktyorun sevgilisi rola çəkiləcəkdi. Belə də olur. Nəhayət bütün set hazır olur və aktyorlar çəkilişlərə başlayırlar. indi gəlin biraz filmin ümumi fəlsəfəsindən danışım.
Filmdə polis gənc qızı sevir və ona gül alır ki, nə vaxtsa saatı soruşanda o gülü həmin qıza versin(bu ona heç vaxt nəsib olmur. həmişə həyəcanlandığından gülü verməyi yaddan çıxarır). Sevgi hissi filmin bu yerində ön plana çıxır. ikinci bir hiss də var: qəzəb. Gənc Mohsen məhz bu hissi təmsil edir. Onun ağlından sadəcə olaraq polisi yaralamaq keçir mərhəmət hissindən uzaq bir şəkildə. indi gələk əsas məsələyə hər iki insan aktyorlara bu hisslərini başa salmağa çalışırlar, amma alınmadığını görürlər. Mohsen özünü oynayan aktyora öldürməyi öyrədə bilmir. Polis isə bir müddətdən sonra öz aktyoruna olmamış bir hadisəni öyrətməyə çalışır. Həyatında olanların o qıza görə olduğunu düşünən polis aktyora qızı öldürməyini deyir.



Nəhayət həmin son səhnə gəlir. Bütün film məhz bu səhnə üçün hazırlanıb. Qız yaxınlaşır saatı soruşur. Əlini silaha aparan aktyor bunu etmək istəmədiyindən tərəddüd edir və vaxtı xeyli uzadır. Gənc Mohseni oynayan aktyor da bıçağı çıxarmaqda tərəddüd edir. Sonda hər şey qəfil cərəyan edir. Gənc polis güldanı, gənc Mohsen isə çörəyi uzadır. Dünyanı xilas etməyin öldürməkdən başqa yolları da var. Çörək və çiçəklə, ədalət və sevgilə, mərhəmət və eşqlə…