1. 150.

ingilis antropoloq robin dunbar tərəfindən ortaya atılmış, insanın istənilən zaman intervalında dayanıqlı sosial münasibət və ya dostluq qura biləcəyi insanların təqribi maksimum sayını göstərən hipotetik ədəd.

dunbar özü qısaca bu 150 insanı belə təsvir etmişdir ki, təsadüfi olaraq "pub"da bu qrupa daxil olan insanlardan biri ilə qarşılassanız, o sizi dəvət etməsə belə, heç bir utanc hissi keçirmədən onunla içki içməyə qoşulardınız.

dunbara görə bu ədəd təsadüfi bir ədəd deyil, həqiqət də təkamül insan beynində insana yoldaşlıq qura biləcəyi insan sayı ilə bağlı məhdudiyyət qoyub.

dunbar bu ədədi insan beynində neocortex adlandırılan hissənin ölçüsü ilə əlaqələndirmiş, və 38 primat cinsinin tədqiqi nəticəsində onların əhatə olunduğu sosial qrupdakı canlıların sayı ilə neocrotexlərinin ölçüsü arasında tapdığı asılılığa əsaslanaraq insan üçün bu rəqəmin orta hesabla 148 olacağı qənaətinə gəlmişdir.

həmçinin, dunbar insanlarda dilin də insanın sosiallaşmağı ilə əlaqədar meydana gəlməsi düşüncəsindədir. çünki bir çox canlılar bir-birləri ilə münasibət qurarkən istəklərini sürtünərək göstərirlər. eksperimentlərdə aşkarlanmışdır ki, bir vaxtlar insanlar da bu şəkildə bir-birlərinə sürtünərək dostluq qurma istəyini göstəriblər. çünki indi də pet (bax: pozitron emissiya tomoqrafiya) scanı ilə göstərilmişdir ki, insan bədəninə zəif və yumşaq toxunuş onun beynində endrofin hormonunu ifraz olunmasına səbəb olur və bu pişiklər, itlər, meymunlar üçün də doğrudur. ancaq bu şəkildə münasibət qurmaq uzun müddət vaxt aldığı üçün, insanlar üçün daha ucuz vasitə dil meydana gəlmiş, və bu da dolayısıyla zəkanın meydana gəlməsinə təkan vermişdir.

həmçinin qeyd edim ki, dunbar sosial beyin hipotezinin tərəfdarlarındandır. yəni bu şəxslərə görə insanda zəkanın və ya intellektin təkamülü insanın sosiallaşması ilə əlaqədardır.

əslində bu ədəd insandan asılı olaraq dəyişkəndir və 100 - 250 arası olaraq dəyişir, ancaq orta hesabla 150 olaraq götürülür.

dunbar sonralar fikrini eksperimental şəkildə sübuta yetirmək üçün neolit dövrü kəndlərində əhalinin 150 nəfər olduğunu göstərmiş, qədim roma imperiyasında ordunun əsas ölçü vahidinin 150 nəfərlik rotadan və ya bölüklərdən ibarət olaraq təşkil olunduğunu bildirmiş. rota 1 nəfər tərəfindən idarə oluna bilən insan qrupunun maksimum ölçüsüdür, yəni bu tipli qrupda rota komandiri ayrı-ayrı şəxslərə öz səs tonu ilə, davranışları ilə birbaşa psixoloji manipulyasiya edə bilər. ona görə də roma ordusunda ideal ən kiçik ordu vahidi kimi rotalar mövcud idi, və generallar əmrləri rota komandirlərini ptürürdülər.

linkedinə bənzər, işgüzar əlaqələrin qurulmasında avropada, xüsusəndə almaniyada məşhur olan xing sosial şəbəkəsində aparılan tədqiqatla da göstərilmişdir ki, 157 "əlaqə"si * connection olan istifadəçilər ən çox iş təklifləri alırlar.

bundan əlavə, dunbar insanın yaşadığı müddət ərzində görə biləcəyi, tanıyacağı və s. insanları 5, 15, 50, 150, 500, 1500 adamlıq təbəqələrə bölüb. birinci təbəqəyə bizim üçün ən yaxın adamlar - ata, ana, qardaş, gələcəkdə həyat yoldaşının və uşaqlarınız, növbəti qrupa yaxın dostlarınınz, ondan sonrakı qrupa sinif yoldaşlarınız, universitet yoldaşlarınız, iş yoldaşlarınız, 150 adamlıq qrupa yolda görsəniz heç olmasa 5-10 dəqiqəlik söhbət aça biləcəyiniz, 500-lük qrupa sadəcə görəndə sizin ona, onun da sizə salam verəcəyi, 1500-lük qrupa isə sizin əhatə olunduğunuz çevrədə verilmiş anda tanıya biləcəyiniz adamlar daxildir (sizin onları tanyıb, onların sizi tanımadığınız).


qeyd.
əslində dunbarın təqribi olaraq hesabladığı bu ədədə dunbar ədədi adını özü verməyib. sadəcəcə, fikir məşhurlaşdıqdan sonra bir qrup insanlar tərəfindən bu rəqəm dunbar rəqəmi olaraq adlandırılmışdır.

mənbə.
https://en.wikipedia.org/wiki/Dunbar%27s_number
https://www.newyorker.com/science/maria-konnikova/social-media-affect-math-dunbar-number-friendships
https://www.youtube.com/watch?v=07IpED729k8
https://www.youtube.com/watch?v=9lPH-qqKHfI
https://www.youtube.com/watch?v=3hwR6vQHiUY