1. https://eksisozluk.com/yeni-baslayanlar-icin-bilimsel-makale-okuma-sanati--1519007

bu başlıqdan ilhamlanaraq açılmış başlıq. məsləhətlərinizi yazın. bir-ikisini mən yazım. amma bu məsləhətlər əksərən dəqiq elmlərə yönəlib.

qeyd götürün. o qədər qeyd götürmək lazımdır ki otağın yarısı a4 kağız olsun. anladığınız, anlamadığınız hər şeyi qeydə alın. deyək ki, məqalənin filan hissəsində bir yeri anlamadız. daha asan izah edən survey (əhatəli) məqalələr tapmağa çalışın, o mövzuya uyğun kitablar mütləq olacaqdır. survey məqalələr tapmasaz bir trick deyim sizə. dissertasiyalara yönəlin. əsasən master dissertasiyaları. master dissertasiyaları çox vaxt yeni nəticələr yox bir mövzunun ətraflı araşdırılması nəticəsində yazılır, yəni həmin dissertasiyasını yazan adam sizin əvəzinizə hər vacib, mütləq bilinməli detalları yazır orda. riyaziyyat üçün master disertasiyalarını algant.eu-dan tapa bilərsiz, amma ən asanı odur ki, girirsiz worldcat.org-a və orda açar sözü yazıb ancaq dissertasiyalar bölməsini klik edirsiz, zalım oğlu nə qədər yazı varsa hamısını axtarıb tapır sizin üçün. oturub oxuyursuz. eynisini mathscinet, zbmath ilə də etmək olar.

(bax: zentralblatt math)

və ya daha sadəsi üçün master tezislərinə yox bakalavr işlərinə baxa bilərsiz. məsələn, deyək bu mövzunu öyrənmək istəyirsiz: riççi axışları. amma bilmirsiz tam olaraq öyrənilməli olan şeylər nələrdir, nələr vacibdir və sairə. axtarıb bu bakalavr işini tapırsız: https://web.math.princeton.edu/~nsher/ricciflow.pdf

burda müəllif hər şeyi yazıb. sizə təkcə oxumaq qalır. dolayı yolla oturub nələri oxumalıyam dərdini azaltmış olursuz.

insanlar fərqli olur. bəzilərinin həndəsi intuisiyası güclü olur, bəziləri söhbət edərək öyrənir, bəziləri sadəcə dinləyərək və s. amma ən effektivi öz sahənizdə maraqlı bir açıq problem vəya həll olunmuş böyük, əhatəli problemlərdən birini tapmaq və o problemlə bağlı yazılmış məqalələri oxumaqdır. yəni tətbiq edərək, tətbiqini görərək öyrənmək. bu metodu özüm kəşf etmişəm :d

yəni deyək bu məqaləni oxumalısan: https://arxiv.org/pdf/1803.04273.pdf amma məqalədə yazılanlardan xəbərin yoxdur plyus məqaləni oxuyacaq motivasiyan yoxdur. ən rahatı bu məqalədəki mövzularla əlaqəli açıq və ya həll edilmiş bir problem tapmaq və o problemlə bağlı tamam ayrı məqalələr oxumaqdır. bu yolla həm metodların tətbiqini öyrənmiş olursan, həm mövzunu hərtərəfli öyrənirsən həm də motivasiya olur. üstdəki məqalə ilə bağlı vacib bir problem: willmore hipotezi. elə eyni yazarlar tərəfindən bir neçə il qabaq isbat edilib. bu hipotez haqqında yüzlərlə survey məqalə, araşdırma məqaləsi, kitab və s. var. bunları oxuduqca özünüzü üstdəki məqaləyə tam hazırlamış olursuz. bir növ əsas məqaləyə birbaşa yox dolayı yolla hücum edirsiz.

daha bir ayrı mövzu məqalənin giriş hissəsidir: introduction. bu giriş hissə məqalənin uzunluğu ilə düz mütənasib olur. deyək məqalə yüz səhifədirsə azı on-on beş səhifə introduction olur. amma bəzən bu hissə əvvəlki nəticələri qısa qısa izah edir, yəni əgər ki, əvvəlki nəticələrə hakimsizsə boş boşuna oxumayın, direkt introduction hissəsinin sonuna keçin. məsələn məqalə: https://arxiv.org/pdf/math/0211159.pdf gördüyünüz kimi yazar girişdə taa ki in this paper hissəsinə qədər əvvəlki nəticələri izah edib. bunları bilirsizsə birbaşa in this paper hissəsindən oxumağa başlayın. yox əgər deyək ki, əvvəllər bu haqda nə yazılıb, nə araşdırma aparılıb heç bir fikriniz yoxdursa o zaman məqaləni sonraya saxlayın, gedin recent developments tərzində məqalələr tapın. məsələn, üstdəki məqalədə yazılan keçmiş nəticələri bilməyən biri üçün recent developments məqalə: https://arxiv.org/abs/math/9811123

və bir də həmişə ən çətini bəzi terminlər, mənaları olur. bunların mənasını tez bir şəkildə tapmaq üçün əlinizin altında handbooks tərzi kitablar olsun daima. məsələn: handbooks of geometric analysis, handbooks of algebra və s. hər mövzuda, hər sahədə belə kitablar var və o sahə ilə bağlı elə bir şey yoxdur ki, bu kitablarda tapılmasın.

digər istifadə etdiyim və ən vacib bir trick odur ki, məqaləni taa ki, anlayana qədər (hansı ki tam olaraq özüm həmin nəticələri özbaşıma çıxara bilim) daha sadə yazılmış, daha intuitive dedikləri başqa məqalələrə keçid edirəm, belə-belə nəticə olaraq bir yerdə dayanıram və ümumi rəsmi qavrayıram, sonra təzədən pillə-pillə ilkin məqaləyə qayıdıram. bu ümumi rəsim dedikləri odur ki, bilirsən söhbət hardan gəlib və hara gedir, detallar yaddan çıxsa belə bu yadında qalır və lazım olur. yəni deyək bunu anlamıram: http://www.mat.unb.br/~matcont/34_6.pdf

əvvəlcə sual verirəm, niyə və tam olaraq hansı arqumentləri anlamıram? bunları dəqiqləşdirirəm. deyək bu məqalədəki neck-pinch söhbətini anlamadım. əgər həndəsi intuisiyalarınız güclü birisizsə şəkilli, qrafiklərlə filan olan məqalələrə doğru enirsiz. məsəsələn üstdəki məqaləni anlamayan biri taa ki, ən dibə qədər gedib ən asan və şəkilli bu izahı tapacaq: http://www.doctoryau.com/papers/yau_poincare.pdf

bəsit və ümumi audience üçün yazılmış belə olsa utanmaq lazım deyil, ən adi qavramı belə dəqiq anlamaq vacibdir. balaca uşaqlar üçün yazılmış yazı belə olsa oxumaqdan utanmayın.

sonra üstdəki məqalədən bu dəfə anlaya-anlaya tərsinə ilkin məqaləyə doğru qalxmağa başlayırsız. bu metodu 2015də kəşf eləmişdim və o vaxtdan lift metodu adı vermişəm (ehe :d) riyaziyyat və fizika üçün bu üstdəki ən bəsiti qavramaq məsələsində sizə nlab da kömək edə bilər. yəni qısaca desək üstdəki üç metod sayəsində:

-əvvəlcə bir mövzunun vacib, lazımlı hissələrini tapa bilirsiz (survey məqalələr, master tezislər və bakalavr işləri sayəsində) - hansı ki öz işinizi asanlaşdırırsız,
-ikinci olaraq çətin və motivasiyanız olmayan bir işi daha əyləncəli, tətbiqini öyrənərək anlamalı və həm də hərtərəfli öyrənə biləcəyiniz bir işə çevirirsiz,
-üçüncü olaraq isə çətin məqalələri ən dibə qədər enərək qavranılması daha asan və ümumi rəsmi çıxara biləcəyiniz sadə məqalələrə çevirirsiz, sonra yenidən əsas məqaləyə qayıdırsız və çətini qavramış olursuz.

uğurlar *

qeyd. entry əvvəllər yazılmışdı, təkrar yazdım.