1. adolf hitlerin iqtidara keçə bilmək üçün təşkil etdiyi təxribat. Hadisə 27 fevral 1933-cü ildə baş verdi, 5 martda keçiriləcək seçkilərdə təkbaşına qələbə qazanmaq üçün nasistlər kommunistləri aradan götürmək istəyirdilər. Bunun üçün niderlandda yaşayan 24 yaşlı Marinus van der Lubbe adlı Gəncə 12 fevral tarixində bir məktub göndərildi, məktubda alman kommunistləri tərəfindən qeyri-qanuni bir işi yerinə yetirmək üçün onu almaniyaya dəvət edirdilər. Lubbe ölkəsində kommunist cəmiyyətlərlə yaxın idi və bu dəvət məktubunun kommunistlər tərəfindən göndərildiyindən əmin olmuşdu. 18 fevralda berlinə çatan gənc 27 fevral gecəsi alman parlamenti reyxstaqa edilən təxribatdan sonra yaxınlıqdakı ərazidə tutuldu. Lakin hadisəni araşdıran zaman lubbenin təkbaşına bu yanğını törətməsi inandırıcı görünmürdü; belə ki, lubbe berlində yaşamır, bu binanı tanımırdı. Eyni zamanda, bina yalnız bir yerdən yandırılmamışdı, bu təxribat üçün bir qrup şəxs olmalı idi, amma lubbe polisin sorğu-sualında heç kimlə əlaqəyə keçmədiyini və özünün yalnız bir nöqtədən yanğın törətdiyini etiraf etmişdi.

Hadisənin növbəti gedişatında planın nasistlər tərəfindən hazırlandığı aydın olmağa başlayırdı. Təxribatdan dərhal sonra adolf hitler, joseph goebbels, hermann göring, wilhelm frick kimi faşist rəhbərlər hadisə yerinə gəldilər və ərazidə böyük miqyaslı mitinqlər təşkil etdilər. Bu mitinqlərdə hitler əsas günahkarı seçmişdi: beynəlxalq kommunizm. O nitqində bu ifadələrə yer verdi:
"bundan sonra xoş rəftar göstərilməyəcək. Kim bizim yolumuza çıxsa, başını kəsəcəyik. Alman xalqının artıq mərhəmət göstərməyə səbri yoxdur. Harada bir kommunist fəal görülsə, o yerdəcə vuracayıq. Bütün kommunist millət vəkilləri bu gecə asılmalıdır. Kommunizmlə bağlı nə varsa, hamısı məhv edilməlidir. Reyxstaq təxribatında əli olan sosial demokratlara da bundan sonra mərhəmət göstərilməyəcək.

Elə də oldu. Ertəsi gün nasistlər dövrün prezidenti Paul fon hindenburqa təzyiq göstərərək "alman xalqının və dövlətinin qorunması məqsədilə reyxstaq fərmanı"nı qəbul etdirdilər. Fərmanla veymar konstitusiyası ləğv edildi, almaniyada demokratiya və insan haqları yox edildi. Polisə səbəbsiz istənilən şəxsi saxlamaq və saxlanılan şəxsi hüquqi yardımdan məhrum etmək haqqı tanındı. Bu addım hitler diktası üçün əsas addımlardan biri oldu, çünki qısa zaman kəsiyində 100 mindən artıq alman kommunist partiyası üzvü və sosial demokrat, o cümlədən, kommunist partiyasının baş katibi Ernst Thälmann, partiyanın qrup rəhbəri Ernst Torgler, bolqar kommunistlər Georgi Dimitrow (sonralar bolqarıstanın baş naziri olmuşdu), Blagoi Popow ve Wassil Tanew da həbs edildi.
Bununla yanaşı, hər iki partiyanın seçkilərə daxil olmasının qarşısı alındı, sosial demokratlara məxsus bütün mətbuat orqanları bağlandı, partiyanın 14 gün təşviqat aparmasına qadağa qoyuldu və beləcə nasist partiyası iqtidara çevrildi.

Lubbenin mühakimə edilməsinə isə aylar sonra - 21 sentyabr 1933-cü ildə başlanıldı. Lubbenin fəal və aktiv görünüşündən əsər-əlamət qalmamışdı, digər iddialara görə həbsdə olduğu müddətdə narkotik və digər zəhərli maddələrlə təqsirkarı zəhərlənmişdilər. Beləcə onun özünü müdafiə etməyə belə halı qalmamışdı, bu da məhkəmənin işini asanlaşdırdı və lubbenin edam cəzasına məhkum edilməsi ilə nəticələndi. 10 yanvar 1934-cü ildə edam edildikdən sonra isə həbs edilən digər təqsirkar Georgi dimitrow bütün özünü müdafiə hallarında təxribatın nasistlər tərəfindən təşkil edildiyini desə də, heç kəs buna ehtimal vermirdi. Hər şey anlaşılanda isə artıq iş işdən keçmiş, nasistlərin faşist aktları özünün kulminasiya nöqtəsinə çatmışdı.

illər sonra - 1980-ci ildə qardaşı marinusun işinin araşdırılması üçün berlin məhkəməsinə müraciət etdi, məhkəmə nasist dönəmində təşkil edilən bütün mühakimələrin qanundan kənar olduğunu, buna görə də o dövrdə təqsirləndirilən hər kəsə bəraət verildiyini açıqladı. Amma təxribatın bütün gizli hissələri heç vaxt gün üzünə çıxmadı. Buna görə də alman sol cəmiyyətlərində və beynəlmiləl ictimaiyyət nəznində bu təxribatın nasist planı olması düşüncəsi çox böyük yer qazandı.