Ümumiyyətlə skeomorfizm fiziki və rəqəmsal(digital) olmaqla iki yerə ayrılır. Yəni, həm fiziki, həm də rəqəmsal skeomorfik dizayn nümunələri görmək mümkündür. Fiziki növünə çox öncədən qədim Yunan tikililərində əvvəllər ağac materialından tikilən binaların daha sonradan daşdan tikilməsi lakin əvvəlki kimi ağac üzərində tətbiq olunan memarlıq üslubarının daş üzərində də təkrarlanmasını misal göstərmək olar. Daha müasir nümunələrinə keçən əsrdə Woodie adlanan avtomobillər var idi ki, onların əsasən yan hissələrində ağac materialından istifadə edilirdi. Lakin daha sonra bunun başqa materialla, metalla əvəz edilməsinə baxmayaraq, görünüşə görə sanki yenə də ağac materialından istifadə olunmuşdu.
Məsələn, Chrysler markalı bu avtomobildə skeomorfizm nümunəsini görə bilərik.
Eləcə də real şam görünüşünü xatırladan bu batareya ilə işləyən şamlar.
Daha bir çox nümunə göstərmək olar.
Skeomorfik dizaynın rəqəmsal dünyada istifadəsi daha geniş yayılıb. Skeomorfik dizaynın bu növü real həyatda istifadə edilən əşyalarla demək olar ki, eyni xüsusiyyəti daşıyan, eyni məqsədlərə xidmət edən applikasiyaların, düymələrin, və s. dizaynında istifadə edilir. Məsələn, kompüterdə, mobil telefonlarda gördüyümüz piktoqramları (icons) buna misal göstərmək olar. Düymələrin 3-D effektlərlə real həyatdakı düymələri xatırlatması və s.
Ümumiyyətlə, istifadəçi interfeysi və veb dizaynında skeomorfizm 2 ölçülü (2-D) düz səthdə üç ölçülü (3-D) effekt yaratmağa çalışılması kimi başa düşülür.
Skeomorfizmin istifadəçi interfeysində istifadəsi bir neçə səbəbdən zəruri hesab olunurdu. Bunlardan biri o idi ki, insanlar kompüter, mobil telefon əşyalardan istifadə etməmişdilər və onların funksiyalarını daha tez başa düşmək üçün dizaynerlər istifadəçilərə əvvəlcədən real həyatdan tanış olan piktokqramlardan istifadə etdilər. Tanışlıq hissi adaptasiyanı və öyrənməni asanlaşdırdı. Belə ki, zibil qabı işarəsinin nəyə xidmət etdiyini tapmaq o qədər də çətin olmadı. Çünki istifadə olunan piktoqram real həyatdakı zibil qabının demək olar ki, eynisi idi. Eləcə də, telefon kamerası ilə şəkil çəkən zaman fotoaparatla şəkil çəkəndə gələn səs effektinin istifadəsi, Amazon kimi alış-veriş saytlarında istifadə olunan bazarlıq arabası nişanı da skeomorfizm nümunələrindən hesab olunur. Skeomorfik dizayndan əvvəlki qədər istifadə öz aktuallığını itirib. Bir növ əvvəlki missiyasını itirib. Çünki hal-hazırda azyaşlı uşaqlar belə smartfon və kompüterlərdən necə istifadə etmək lazım olduğunu hansı işarənin, piktoqramın nəyi bildirdiyini bilirlər. Doğulduqları dövr buna şərait yaradıb. Ona görə də son illər skeomorfik dizaynın yerini flat design alıb.
Skeomorfizm nümunələrində veb dizaynda qrafik istifadəçi interfeysi/graphical user interface(giu) anlayışı ortaya çıxandan bəri rast gəlinir. Bu o deməkdir ki, hələ ötən əsrin 80-ci illərindən, daha dəqiq desək 70-ci illərindən rast gəlinir. Əslində qrafik istifadəçi interfeysinin ilk dəfə təqdimatı Apple şirkəti ilə əlaqələndirilir. Lakin ilk dəfə giu 1970-ci illərin əvvəllərində Xerox şirkətinin Xerox Alto adlı kompüterində tətbiq edilmişdi. Burada ekranda müxtəlif primitiv piktoqramları görmək mümkün idi. Amma problem bunda idi ki, kompüterlər çox baha idi və sadəcə 2000 ədəd satılmışdı. (Onlar da daha çox tədqiqat məqsədli istifadə üçün universitetlərə). 1981-ci ildə istifadəyə verilən Xerox Start adlı kompüter daha geniş kütlə üçün nəzərdə tutulmuşdu. Amma bu kompüterin ekranında da qovluq, fayl kimi sadə piktoqramlar görmək mümkün idi.
Apple şirkətinin 1983-cü ildə təqdim edilən ilk qrafik istifadəçi interfeysli kompüteri olan Apple Lisada zibil qabı, saat, kalkulyator kimi piktoqramlardan istifadə edilmişdi. 1984-cü ilə kimi istifadə olunan piktoqramlar tamamilə sadə görünüşlü və az sayda idi. Steve Jobs skeomorfizmin əsas tərəfdarlarından biri idi və o düşünürdü ki, kompüterdən istifadə hər kəs üçün aydın olmalıdı. Bu da yalnız skeomorfik elementlərdən istifadə ilə mümkün idi. 1984-cü ildə Apple Macintosh(Mac) kompüteri istifadəyə veriləndə istifadəçi interfeysi, ilk dəfə təqdim olunan piktoqramlar o dövr üçün böyük yenilik idi. Həmin piktoqramların yaradıcısı, haqqında “woman who gave the Macintosh a smile.” deyə bəhs edilən Susan Kare idi.
Susan Kare tərəfindən hazırlanan orijinal (italik: Apple Macintosh skeomorfik piktoqramları)
iOS-un ilk versiyalarına nəzər yetirsək görərik ki, istifadəçi interfeysi elementlərinin əksəriyyəti skeomorfik dizaynda idi.
2007-ci ildə ilk iPhone modelinin yaradılması ilə skeomorfizm də daha geniş istifadə olunmağa başladı. Bəziləri hətta Apple-ın necə deyərlər, lap ağını çıxartdığını da düşünürdülər. Demək olar ki, bütün elementlər realist idi. Kölgələr, 3-D effektlər, teksturalar, realistik təqvim, kalkulyator, qeyd götürmək üçün nəzərdə tutulan tətbiq, telefon kitabçası, elektron kitab oxuyarkən səhifələmə effekti və s. kifayət qədər realistik idi.
Ümumiyyətlə, Apple şirkəti 2000-ci illərdə skeomorfik dizayn elementlərindən həddən artıq istifadə edib. Steve Jobs-un ölümündən sonra bir növ Apple yavaş-yavaş skeomorfik dizayndan da uzaqlaşdı və daha minimalistik və skeomorfizmin yaratdığı qarışıqlıqdan uzaq, sadə Flat Dizayna keçdi. 2013-cü ildə iOS 7-nin təqdimatı ilə Apple Flat Dizayna keçdiyini bir növ bəyan etmiş oldu.
iki şəkli müqayisə etsək, görərik ki, skeomorfizmə xas olan 3-D effektlər, kölgələr, daha realistik piktoqramlar yerini daha sadə və minimalistik versiyalarına verib.
Skeuomorfizmdən ilk əl çəkən, Flat dizaynın lap əvvəldən tərəfdarı olan isə Microsoft şirkəti idi. 2012-ci ildə Windows 8-in yeni istifadəçi interfeysi bunu göstərirdi.
Skeomorfizm tamamilə yoxa çıxan deyil. Forbesin elan etdiyi kimi Skeomorfizm ölməyib. Yəqin ki yaxın gələcəkdə də gözlənilmir. Sadəcə daha minimalistik yanaşma qazanıb. Son illərdə hətta yeni forması olan neumorphismlə geri döndüyünü deyənlər də var.
Əlavə məlumat üçün mənbələr:
https://blog.hubspot.com/website/skeuomorphism
https://qz.com/emails/quartz-obsession/1825310/
https://www.invisionapp.com/inside-design/skeumorphic-design