şəxsiyyət pozuntuları
| sağlamlıq1,684 | 4 | 16
əjdahalar googlla
şizofreniya - narsisistik şəxsiyyət pozuntusu - ən çox şizofreniya xəstəsinin azərbaycanda olması gerçəyi - evlənmədən öncə bərabər yaşamaq - non-pd - şizotipal şəxsiyyət pozğunluğu - eqosintonik
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
ictimai-sosial münasibətlərin pozulması və ya cəmiyyətə uyğun olmaması şəxsiyyət pozuntusuna səbəb olur.bunu ilk dəfə s.priçard klinik tədqiqatını vermişdir. 1891 ci ildə kox şəxsiyyət pozuntularını bir araya toplayaraq psixopatiyalar adlandırmışdır.şəxsiyyət pozuntularını araşdıran rus alimi balinski apardığı məhkəmə tibbi ekspertizalarını təhlil edərkən psixatriya terminini işlətmişdir.
20-ci əsrdə kepler-kreçmerin təsnifatı şəxsiyyət pozuntularının müxtəlif tiplərinin fenomoloji xüsusiyyətlərinə əsaslanırdı;
oyanıqlar-xarici qıcıqlara qarşı güclü emosional reaksiyaları ilə diqqəti cəlb edənlər.
davamsızlar-xarici təsirlərə ilk növbədə təlqinə həssas olanlar
gopçular-ağlasığmaz yalanları hər şeyi şişirtməklə yaymağı sevənlər
deyingənlər-eqoist heç kəslə yola getməyən qeybətcil
meyl pozuntusu olanlar-ilk növbədə seksual pozuntusu olmaları ilə narkomaniyaya marağı olmaları ilə fərqlənirlər
antisosial pozuntuya meyilli olanlar ictimai qaydalara riayət etməyənlər və s
qannuşkin ilk dəfə şəxsiyyət pozuntularının ümumi sistematikasını yaratdı.o tsikloidlər,şizoidlər,isteriklər,antisosial psixopatlar,sarsaqlar,paranoidlər kimi şəxsiyyət pozuntuları qruplarını təklif etmişdir.
şəxsiyyət pozuntusu həm şəxsin özünün həm də onun ətrafını əhatə edən insanların iztirablarına səbəb olan xasiyyətin disharmoniyasıdır.
qannuşkin şəxsiyyət pozuntusu dioqnozunu 3 əlamətə əsasən qoymağı təklif etmişdir.
xarakteroloji total pozuntu
həyat boyu onların az dəyişkən və davamlılığı
ictimai uyğunlaşmanın dəyişməsi
paranoid-qapalı qeyri-səmimi ,həmişə özündən razı şəxs kimi tanınan bu tip insanlar yüksək qiymətli idealarla yaşayan öz bilik və bacarıqlarını həmişə nümayiş etdirməyə səy etdirirlər,tənqidi mülahizələri rədd edirlər,başqalarını fikrini inkar edirlər,tənha yaşamağa meyl göstərirlər,bəzən olduqca qəddar,ədalətsiz hərəkət etməyə meyillidirlər bu şəxsləri sutyaqakverulyant adlandırırlar.
şizoid-başlıca əlaməti austik təfəkkürə malik olmaları başqalarından asanlıqla fərqlənirlər.nitq kasad və bir neçə sözdən ibarət olur,eyni tip hərəkətlərdən ibarət jestləri vardır.uyuşmurlar, təkliyi sevirlər,qeyri adi məşğuliyyətə maraq göstərirlər.senzetivlər və ekspansivlərə bölünürlər.
dissosialcəmiyyətə zidd gedən antisosial tip şəxsiyyət pozuntusu- başqalarına qarşı istək və məhəbbət yaratmaq qabiliyyətinin olmaması, qəflətli hərəkətlərə meyilli olmaq, öznü günahlandıra bilməmə, etdiyi neqativ hərəkətləri başa düşməmə ,ailə üzvlərinə iş yoldaşlarına əzab vermək,onları alçaltmaq və s.öz intim tələblərinə malik olmaq üçün hər cür hərəkətklərə kobudluğa təhqirə və fiziki güc tətbiq edirlər.
emosional davamsız və ya affektiv tip şəxsiyyət pozulmaları –müxtəlif ədəbiyyatlarda əhval ruhiyyə və ya şəxsiyyət pozuntusu kimi deyil ayrıca xəstəlik kimi təqdim edirlər.bu tip insanlari heç nə ruhlandırmır,sevinc hissi onlara yaddır, ləng hərəkətli insanlardır,öz vəzifə borcların vicdanla yerinə yetirirlər və buna görə hamının hörmət bəslədiyi insanlardır.bu tip insanlarda hipertenik və distenik proseslər baş verir.
isterik tip şəxsiyyət pozuntusu -hamının diqqətini çəkməyə çalışan aparıcı rolda olmağa can atan, daha çox həyəcanlı olan emosional zəngin görünməyə can atsalar da başqalarının iztirabına biganə qalmağı bacaran şəxslərdir.gərginlik yaranarsa dərhal pis vəziyyətə düşür müxtəlif emosional hallar keçirir cəngolmalar nümayiş etdirirlər,özlərinə xəsarət yetirə bilərlər.kreçmer onları yalançılar və gopçular adlandırmısdır.
anakastik və ya obsestiv kompulsiv tip -kövrək inamsız ,aciz ,xüsusi diqqət edilməsini tələb edirlər,şübhəli qətiyyətsiz,yaxşı sənətkar olduqları halda bu fəaliyyətlərin göstərməkdə acizlik çəkirlər,öz hərəkətlərini dönə dönə təkrar etməyə təhlil etməyə sövq edirlər.”yox”cavabın almaqdan qorxurlar,heç kimə müraciət etmirlər.
təşvişli tip şəxsiyyət pozulmaları-həyəcanlı, təşvişli ,qayğılı olurlar.özlərinə inamsız daim təhlükə gözləyən olurlar.həmişə kimdənsə yardım gözləyirlər və bunun üçün özlərini zavallı göstərirlər.onların dostları tanışları çox olmur ,təzə işə başlamaq onlar üçün çox çətindi.
asılı tip şəxsiyyət pozuntusu-bu pozuntulu insanlar iradəsiz,başqalarından hər an kömək almağa çalışan adam kimi görünürlər.məsuliyyətli işə girişmək onlar üçün çox çətindir və bu onları qorxuya salır.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Qannuşkin “Psixopatiyaların klinikası, onların statikası, dinamikası və sistematikası” əsərində psixopatiyaları bölür- tsikloidlər, asteniklər, şizoidlər, paranoidlər, epileptoidlər, isteriklər, davamsız psixopatlar, antisosial psixopatlar (cəmiyyətə zidd gedənlər) və konstitusional sarsaqlar.
Şəxsiyyətin disharmoniyasının bütün formalarını dörd böyük qrupa bölmək qəbul olunmuşdur: Birinci qrupa təfəkkür sferasına məxsus dəyişikliklər qeyd olunan psixopatlar aid edilirlər. ümumi cəhət hadisələri düzgün qiymətləndirə bilməmək və ya onlara tənqidi yanaşmamaq qabiliyyətinin olmasıdır. ikinci qrupa təəssürat sferasına məxsus pozuntuları olan psixopatlar daxildir- tez-tez ziddiyyətli affektiv reaksiyalar nümayiş edirlər. Üçüncü qrupa iradi pozuntuları olanlar aid edilir.Dördüncü qrup qarışıq forma psixopatları birləşdirir- polimorf əlamətlərin dəyişkənliyi əsas sindromu təyin etməyə imkan vermir.
Astenik tip-cəhətləri, onlarda uşaqlıqdan ümumi zəiflik, yorğunluq, neyrovegetativ dəyişkənliyə meyillik, emosional zəiflik, sadəlövhlük, hissiyata qapılmaq, cüzi bir səbəbdən təlaş keçirmək xüsusiyyətlərinə malik olurlar. sağlamlıqlarına qarşı çox qayğı göstərir.
Psixastenik (anankastik-yəni obsessiv-kompulsiv) tip. özlərinə qarşı inamsız, təəssüratlarının kövrək, daima aciz və köməksiz olmalarını hiss etmələridir. digər tərəfdən özlərinə qarşı xüsusi diqqət, şəxsiyyətlərinə hörmət olunmasını tələb edirlər. iki tipə bölmək mümkündür. Birinci tipə mənsub olanlar həyəcanlı, şübhəli, qətiyyətsiz və müstəqil ola bilməmələri ilə fərqlənənlərdir. Xəyalən cəsarətli olmağı arzu etsələr də real hərəkətlərində buna nail ola bilmir.Özlərini sübut edə bilmirlər. ikinci tipinə mənsub olan şəxslər dəqiq və səlist olmağa çalışır, icra etdikləri işi dəfələrlə yoxlamaqla özlərini gərginlikdən azad edirlər. Həmişə təmkinli, sadə, həssas, hörmətcil olmağa, onlara işi düşən şəxslərə xidmət göstərməyə, o adamların rəğbətini qazanmağa çalışırlar.
Şizoid tip. (introvert tip də adlandırılır)Bu tip psixopatların başlıca cəhəti autistik təfəkkürə malik olmaları və bununla da başqalarından asanlıqla fərqlənmələridir. özlərini aparmaları, geyimləri, mimikaları, jestləri fərqlənir. Nitqləri kasad, bir neçə standart ifadələrdən ibarət olub, eyni tipli hərəkətlər və jestlər müşayiət edilir. həmyaşıdlarına uyuşmurlar, təkliyi sevirlər, qeyri-adi məşğuliyyətlərə daha çox maraq göstərirlər.senzetiv və ekspansiv qruplara bölünür. Senzetivlər hissiyyata qapılan, xəyalpərvər, lakin istəklərinə heç vaxt nail ola bilməyən şəxslərdir. Ekspansiv qrupa daxil olan şizoid psixopatlar, adətən, öz peşəsini yaxşı bilən, başladığı işi axıra çatdırmaq üçün mümkün olan hər şeyi etməyə hazır adamlardır.
Antisosial tip.Bu tipə aid edilən şəxsiyyət anomaliyalarının əsas əlamətləri aşağıdakılardır:
a)Başqalarına qarşı istək və məhəbbət hissi yaratmaq qabiliyyətinin olmaması;
b)Qəfləti (gözlənilməz) hərəkətlərə meyllilik;
c)Özünü günahlandırmaq hissinin olmaması;
d) Etdiyi neqativ hərəkətlərdən peşman olmaması.
Təşvişli (yayınan)tip şəxsiyyət pozuntusu. həyəcanlı, narahat və bir qədər qayğılı olurlar.Pis hadisənin baş verəcəyini gözləyən belə adamlar özlərinə qarşı inamsız, təhlükəsizliyinə, tutduğu mövqeyə, sağlamlığına ziyan dəyəcəyini qorxusunu hiss edir.
Oyanıqlı (epileptoid) tip. tez əsəbləşən, aqressiv, sözə baxmayan və tərs olmaları ilə diqqəti cəlb edirlər. Məktəb yaşı dövründən onlar kollektivdə lider kimi çıxış edir, müstəqil, hər şeyi bacaran adam kimi tanınırlar.
Affektiv tip. (Ekstrovert tip).Bu tip psixopatların başlıca xüsusiyyətləri əhvali-ruhiyyələrinin biri-birinə zidd qütüblər arasında (distimiya və hipertimiya) tez-tez dəyişməsidir.Distimiklər. Qannuşkinin fikrincə, “anadangəlmə pessimistlərdir”.
Hipertimiklər isə distimiklərin tam əksinə təşkil edən psixopatlardır.
isterik tip.(Nümayişkar tip) Öz fəaliyyəti ilə hamının diqqətini cəlb etməyə çalışan, hadisələrin gedişində aparıcı rol oynamağa can atan, bu məqsədlə müxtəlif hərəkətlər (bəzən artistlik məharəti) nümayiş etdirən şəxslər olub çox tez tanınırlar.
Davamsız tip. dözümsüz olmaları, cüzi bir səbəbdən əsəbləşmələri, diqqətlərinin davamsızlığı, ərköyün və dəcəl olmalarına görə uşaq yaşlarından fərqləndirmək mümkündür.
Mozaik tip. Hər hansı bir tipə mənsub psixopatda digər tipin əlamətlərini də görmək mümkündür.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
(bax: avoidant şəxsiyyət pozğunluğu)
(bax: şizoid şəxsiyyət pozğunluğu)
(bax: dissosiativ şəxsiyyət pozğunluğu)
(baxma: narsisistik şəxsiyyət pozğunluğu)
üzv ol