+5 əjdaha
1. mövzu; çindən və oradan yayılan ağ ağciyər xəstəliyi vəyaxud ağ ağciyər pnevmoniyası adlanan pnevmoniya;uşaqlarda yayılan xəstəlik haqqında səbəbi qeyrimüəyyən zad yazırlar,əvvəlcədən deyim ki, heç də elə deyil.
səbəbi müəyyəndir.. hansı patogenlərin səbəb olduğu aydındır, hamısını yazacam...
müəyyən edilməyən isə insandan insana dəyişən əlamətlər(semptomlara) görə xəstəliyin əlamətləridir
xüsusilə uşaqlarda, gənclərdə, immuniteti zəif olan böyüklərdə və immunosupressiv( immun sistemimizi zəiflədən dərmanlar: bax:steroidlər ) dərmanlardan istifadə edənlərdə tez-tez rast gəlinir.
bildiyiniz kimi, uzun müddət covid və bununla bağlı məhdudiyyətlər,evə qapanmalar yaşadıq... bu məhdudiyyətlərin xəstəliklərdən qorunma və yayılması baxımından faydası olsa da, zərərləri də oldu.
bunlardan ən əsası immun sisteminin zəifləməsidir, xüsusən də uşaqlarda... niyə?
hamımız həyatımızda bir çox virus, bakteriya və göbələklərlə qarşılaşırıq.ictimaiyyət arasında onlara mikrob deyirik.
bədənimizdəki immun sistemi bunlara cavab verir... bədənimiz mikroblarla mübarizə etsin deyə antikor(antibody) istehsal edir. deməli deyə bilərik ki antikorun bir adı da antimikrobdur,milyonlarla mikrob və onlara qarşı mübarizə aparan antimikroblar...
immunitet sisteminin istehsal etdirdiyi bu antimikroblar(antibody) bizim əsgərlərimizdir...amma...
mən bu əsgəri 5-6 yaşında küçədə dostlarımla ortadaqaldı,futbol oynayanda istehsal etdim, mikroba qarşı inkişaf etdirdim, məsələn bir qız bənövşə-bəndədüşə oynayarkən dostlarından hər hansısa mikroba yoluxdu,xəstələndi və bu mikroblara qarşı immun sistemi antimikroblar(antikorlar) istehsal etdi. immun sistemi yəni bayaq dediyimiz əsgərləridə gücləndi.
indi o qızın 35-40 yaşı var uşağı xəstələnir amma özü yox... xəstələnməyəcəkdə, çünki onun immun sistemi mikrobu görür və sürətlə yaddaşında olan antimikroblar əmələ gətirir və xəstələnmir( detallara girməyəcəm onsuzda uzun mövzudu).
immun sistemi xəstəlik törətməli olan mikrobları sürətlə öldürür
bəs niyə çində,hindistanda bu qədər uşaq birdən-birə xəstələndi? çünki onların heç biri küçədə 7 şüşə,bənövşə oynamadı.bir az absurd səslənə bilər, amma həqiqət belədir...
bu tip pnevmoniya həmişə olub...keçən il də var idi, 6 il əvvəl də var idi...amma;
yavaş-yavaş yayılırdı və insanlar bir-bir xəstələnirdi, ona görə də yayılma sürəti aşağı olurdu və xəstəxanalarda da xəstə yükü daha az olurdu
fikirləşin ki bizim bu covid məsələsi ilə bağlı 1 il qapanmalarımız oldu,milyonlarla 4-5 yaşlı uşaq heç vaxt qumda oynamayıb, əllərinə palçıq toxunmayıb (anası icazə vermir), yağışda islanmayıb (atası çətir tutur), ac qalmayıb. və axşama qədər dostları ilə küçədə əllərini çiyinlərində gəzməyiblər...
bəs bu mikrobları harada yoluxdularki o mikroblara qarşı da antimikrob inkişaf etdirsinlər?
cavab: heç harda.
immun sistemləri,əsgərləri zəif qaldı. məşq edə bilmədi.
indi bu uşaqların hamısı izdihamlı məktəblərə və uşaq bağçalarına göndərilib... hamısı bir anda mikroblarla(patogenlərlə) qarşılaşdı və sürətli yayılma ilə də xəstəxana yükü artdı.
təbii ki, xəstə uşaq evə gəldi, qocalar,xroniki xəstəliyi olanlar və ya immuniteti aşağı olan valideynləri də xəstələndi...
səbəblərini yazsam:
-mycoplasma (mycoplasma) bakteriyaları...
hazırda xəstəliyə səbəb olan ən mühüm patogendir:
ingiliscə bax:walkingpneumonia da deyirlər, çünki izdihamlı yerlərdə yoluxma olur, məktəblərdə,həbsxanalarda,əsgərlikdə və sairə.
*damla yolu ilə... öskürmə, asqırma, nəfəs alma və s. zamanı ağızdan çıxdığını görmədiyimiz kiçik damcılarla ötürülür. xəstənin öskürəyi və qızdırması çoxda şiddətli olmasa da,x-ray( rentgen) də baxsaq xəstənin ağciyərlərinin lori dildə dağılmış vəziyyətdə olduğunu görərik,ciddi mualicə lazımdır.
eyni zamanda yaxın təmas, çirklənmiş əşyalar, qida, geyim və s. ilə ötürülür.
bu bakteriyanın hüceyrə divarı yoxdur... ona görə də penisilinlər təsir etmir.. çünki penisilin grupu antibiotik dərmanlar hüceyrə divarını parçalayaraq bakteriyaları yox edir.
sefalosporinlər, monobaktamlar, karbapenemlər və beta-laktam/betalaktamaz inhibitorlarının kombinasiyası effektiv deyil.
amoksisillin, klavulsnat ampisilin, sefedroksil, sefaleksin, imipenem, merpenem, aztreonam və s. də işləmir
müalicəsində tetraksil,doksisiklin, erotromisin, kinolonlar (xinolon) istifadə olunur..
uşaqlarda n-asetil sistein, d3, b12, b9 b6,, vitamin c, sink, maqnezium ilə dəstəkləmək olar
bunlara əlavə olaraq glutatyon, hesperidin resveratrol, nad, q10 böyüklərdə müalicə üçün çox vacib dəstəkdir.
əslində bu xəstələr xəstələnməmişdən əvvəl selektiv ıga-nı artırmaq lazımdır, mikrobu(bakteriyanı) orqanizmə daxil etməmişdən əvvəl məhv etmək lazımdır, lakin bu haqda növbəti dəfə vaxt olsa yazaram..
əlamətlər(semptomlar):
xəstəliyin səbəbinin bilinmədiyi,əlamətlərin qəribə olduğu söhbətin ortaya çıxdığı yer buradır... çünki
əlamətlər xəstədən asılı olaraq çox dəyişir..
bir xəstədə öskürək olmadığı halda, digər xəstədə 3-4 həftə öskürək olur.
bəzi insanlarda faringit(boğaz qızarıqlığı), bəzi insanlarda isə qulaq infeksiyası inkişaf edir.
bəzi xəstələrdə başlanğıc mərhələdə ürəkbulanma, qusma və ishal müşahidə olunur (selektiv ıgm yüksək olduqda)
bu bakteriya tək tip deyil və təsir etdiyi yerlərdən biri də beyindir. bu səbəbə görə də nevroloji problemlərə də səbəb ola bilər.
hamısının ortaq nöqtəsi isə ağciyərlərin səthində ağ ləkələr olan pnevmaniya və qızdırmadır.
bu, covid19-da olduğu kimi çıxılmaz, müalicəsi mümkün olmayan bir xəstəlikdirmi?
cavab:yox,həmdə qətiyyən
lazımı antibiotik, vitamin, mineral və dəstək ilə müalicə olunur
problem orasındadır ki, yeganə xəstəlik səbəbi bu bakteriya deyil, əlavə bakteriyalarda var..
Alt alta yazmağa çalışacam, hələki sağlam qalın -*