nuri bilge ceylan

"kış uykusu" filmi ilə kann festivalının və dünyanın ən prestijli kino mükafatı palme doru * qızıl palma almışdır. * yürü be, koçum

həyatın nə qədər cındır olduğunun anlaşıldığı anlar

bu aralar etməyi istədiyim bəzi şeylər var. məsələn: çoxdandır görə bilmədiyim sevdiyimi görmək, qaçmaq/qaça bilmək, yorğunluqdan çökənə qədər oynamaq* blues, swing sındırmaq , yoldan keçəndə bir davaya girmək/döyülmək, çoxdandır baxmaq istədiyim kinolara baxmaq, kəndimizdəki - hara getdiyi bilinməyən - bir cığırı izləmək, dağa çıxmaq, yemək bişirmək, mahnı oxumaq, ən əsası bağırmaq. yeniyetmə kimi, "hamısı mənasızdı" deyə bağırmaq.
istəmədiyim yeganə şeysə universitet istədiyi üçün; sevmədiyim, lazım olsa 1 həftəyə çox daha yaxşı öyrənə biləcəyim, ancaq indi "müvəffəq" sayılmağım üçün əzbərləməyimi istədikləri şeyləri oxumaq, dəfələrlə kserokopiyası çəkildiyi üçün artıq silinmiş "əvvəlki illərin sualları" kağızından nə istənildiyini başa düşməyə çalışmaqdır. yeganə istəmədiyim şey, "müvəffəq" anlayışı belə olan bir yerdə müvəffəqiyyətli olmaqdır. oxumaq üçün masaya oturduqdan 5 dəqiqə sonra məslək, sənət dəyişdirmə xəyalları qurmaqdır. həvəslə oxuduğum, oxuyacağım kitablarla arama məsafə qoyub; göydən qabağıma düşmüş, indi niyə oxumaq məcburiyyətində olduğumu bilmədiyim kitabları oxumaqdır.

birincilər yoxdur, ikinci var. vəziyyət budur.

sözaltı etiraf

yenə "dərdimi" hara yazacağımı uzun müddət düşündükdən sonra üz tutduğum başlıq. * glş * derdini sikeyim butonu
bəzi səhvlərim olduğunun fərqinə vardım - eyni səhvin daha böyüyünü məncə manqurt da edirdi* glş * mention atıram manqurta : 2 cümlədən daha çox danışmaq lazım olmayan mövzular haqqında - kimlərsə nəsə başa düşər deyə - uzun-uzun danışmaq/yazmaq. məncə, mövzuların ciddiliyi baxımından lazımdır; ancaq söhbət "dərdini başa sala bilirsən?"ə gələndə məqbul qiymət almır. 2 cümlə desən - yerində duran, bir az narahat edən, hətta birbaşa provakasiya yaradıb, əsəbiləşdirən - mövzunu uzun-uzun açıqlamaqdan daha təsirli olur. bu 2 cümləni deyə bilmək üçün yenə ciddi-ciddi düşünməlisən; ancaq qarşındakı dala verib, "başa düşmək istəmədiyi" müddətdə, o ciddilikləri niyə başa salasan? elə-belə görünən, qıcıqlandıran - ancaq dərininə endikdə, cavab verməyə çalışıb eşələndikdə insanı quyuya çəkən - qısa cümlələrin gözəlliyi ayrıdır. insan yazırsa, belələrini yazmalıdır; başını işlətmək istəməyənlərə "hazır" yemək verməklə heç nə dəyişmir.
nələrisə dəyişmək, fərqli şeylər eləmək zamanıdır.

siyasət

əvvəllər siyasət ilə çox "məşğul olurdum". bir tərəfdən qəzetləri və gündəmi izləyirdim, bir tərəfdən dostlarımla müzakirə edirdim, bir tərəfdən * çox cüzi şəkildə kitablar oxuyurdum - ciddi dediyimiz nə varsa. qəzet işçisi kimi, gündə 5-10 dənə köşə yazarı oxuyurdum. 2-3 il belə keçdi, nə qədər şey oxudum bilmirəm - ən pisi, keyfiyyətli ilə keyfiyyətsizi ayırıb elə oxudum. məsələn; türkiyədən "hürriyet" və "milliyet" qəzetlərini, bizdən " yeni müsavat"ı `baxım görüm bu mövzuda mövqeləri nədir?" baxışı ilə oxudum - yer işğal eləməklərinə belə dəyməz.

bəs bunun nə zərəri oldu? vaxt israfı. əlbəttə ki, çox daha yaxşı dəyərlədirə bilərdim o vaxtları.

bəs nə xeyri oldu? özümdən deyim; rahat dayana bilməyən bir insan olduğum üçün, həmişə bu mövzularda "narahat" bir insan olacağımı düşünürdüm. ancaq bu vəziyyət - təəccübləndirici də olsa - bu qədər "maraqlandığım" üçün yox oldu. əvvəla; bir yığın şeyi topladıqca, harda nəyi müdafiə edəcəyinin qərarını çox tez verirsən. beləliklə, sırf külək bir tərəfə əsir deyə o tərəfi müdafiə etməyə çalışan insanları iyrənərək izləyirsən. * glş ironik görünə bilər, amma daha "rahat" hala gəlirsən; daha az beynini məşğul edir. mainstream şeylərə qarşı durmağa gücün olur. ikincisi, bir nəfərlə söhbət edəndə 1 dəqiqə içində deyəcəyi şeylərin 90 %-ni təxmin edəcək səviyyəyə gəlirsən; təbii ki, "maraqlı" biri rastına çıxmayıbsa (bu mövzuda, bir şəhərdəki kitabçıda qabağıma çıxan satıcı ən "maraqlı" insan idi). beləliklə, insanları və danışdıqları mənasız şeyləri fikir eləmirsən - yenə "rahatladan" tərəfi. nəyi başa düşməkləri üçün, * limitli bilgilərin daxilində nəyi oxumalı olduqlarını demirsən - bu siyasətdir; ağılla deyil, ölmüş duyğularla həyata keçirilir. desən də oxumaz. oxusa da başa düşməz. üstəgəl; bilmədiyin şeylər üçün, sənə - ciddiyətlə yazılmış - qaynaq mənbələr verəcək insan sayı da bir əlin barmaqlarının sayını keçməyəcək qədərdir. ona görə də, heç kimdən nigaran qalmırsan.* azı, siyasət mövzusunda bunun xaricində, başqa mövzularda maraqlı insanlar çoxdur.
xülasə - ironik olaraq - həyatının bir dövründə bu işlərlə "həddindən artıq" maraqlanmaq, sonradan böyük bir laqeydliyə səbəb ola bilər. indiki halımdan daha çox məmnunam, çünki bu mənasızlıqlarla əlləşməklə, mənasızlıqlar bitmir.

spotify

möhtəşəm gözəllikdə və "user friendly"* istifadəçi üçün asan olan musiqi aparatıdır. * glş
tövsiyyə edilən sənətçilər yaxşı olur, hələ radio stansiyalarını, sənətçi və janr stansiyalarını demirəm. 1 saat oturub janr stansiyası dinlədiyim olur.
grooveshark, last.fm zad yalandı; 2014-cü ildə hələ də bunları işlədirsinizsə, işlətməyin.* glş onların vaxtı getdi artıq;
kral öldü, yaşasın yeni kral!* glş

naked

mike leighin baxdığım tək filmi. "əsas qaqaş"* çox cool qaqaşdı bu arada bir təhdiddən qorxub londona gəlir, köhnə sevgilisinin yanına gedir, şəhərdə veyllənir və söhbət başlayır.
ən yaxşı improvizasiyaların olduğu filmlərdən biridir, film dayanmır, axır gedir. dialoqlar - xüsusilə plaza gözətçisi ilə olan - çox ləzzət edir. mənim gördüyüm, əməlli-başlı modernizmə geydirmələr var idi filmdə.

filmin ən gözəl dialoqlarından biri:

--spoiler--

- bəs nə oldu? manchester-dən bezdin?
- bezmək? yox, heç bezmədim. mən heç vaxt bezmirəm. hamının dərdi budu. hamı bezir. təbiət sizə aydın oldu və bezdiniz. yaşayan bədən sizə aydın oldu və bezdiniz. kainat sizə aydın oldu və bundan da bezdiniz. indi sadəcə ucuz həyəcanlar istəyirsiniz. bunları çoxlu-çoxlu istəyirsiniz. üstəgəl, yeni olduqları müddətcə; nə qədər adi, mənasız olduqları vecinizə də deyil. haqqımda nə deyirsən de, ancaq mən heç bezmirəm.

--spoiler--

ian curtis

əvvəlcədən deyim ki, entry-lərini çox vaxt - futbol söhbətlərinə görə - mənfilədiyim yazardır. ancaq sözlükdəki 3-5 tiffozidən biri olduğu üçün, qayıtmağına - sadəcə bu səbəbdən belə olsa - kədər qarışıq* məlum söhbətə görə sevindiyim yazardır. * glş

məncə heç kimin "tüpürdüyünü yaladın" demək istəmədiyi yazar.
söhbət "tüpürdüyünü yaladın" deməkdən getmir məncə. söhbət odur ki:
bu yazar, bu yazar kimi "sözlükdən gedirəm" deyib, sonra qayıdanlara belə deyirdi. özü qayıdanda hamının da ona belə deyəcəyini düşündü yəqin ki. çoxusunun demək istədiyi "tüpürdüyünü yalayan" deyil, "ona-buna söz atırdın qayıdanda, noldu bəs?" idi. "elə böyük-böyük danışmazdın" demək istəyir hamı yəqin. bunlar da, gözlənilən reaksiyalardı.
"əlim dəmirdə, belə deyənə söyüş var" minvallı bir şey yazdı. tərzi isə bu qədər də məsum deyildi. "yenidən yazıb tüpürdüyünü yaladı deyəcək olanlar, ananınız amını yalayacaq qədər həzz vermədi." cümləsini yazıb, özünü sığortalayıb guya. yəni ki, "indidən yazıram, bir nəfər desə ki `tüpürdüyünü yaladın` onlara cavabım budu ki, `ananızın amını yalayanda daha çox ləzzət aldım`". yəni ki; deməsəniz, bu söz sizə getməz. söyüşdürmü bu? bir fikirləşim. küçədə dondurma yalaya-yalaya gedirsən, biri deyir ki "nə kayf ala ala yalayırsan?" sən də deyirsən ki, "ananın amını yalayanda daha çox kayf alırdım". məncə söyüş deyil yəni; çünki mən hər gün tanımadığım insanlarla görüşəndə, "hey john dün akşam annen bendeydi yine" zad deyirik bir-birimizə. * glş
yazar oturub "söyüş müstəvisi"nin bug-ını tapıb guya. "tüpürdüyünü yaladın" deməsən, söyüş sənə gəlmir.halbuki, bizim uşaq vaxtı elədiyim "əlim dəmirdə"dən fərqlənmir həqiqətən. * glş
ay yazar, "tüpürdüyünü yaladın"ı sənə heç kim demir; indiyə qədərkilərə dediklərinlə, ilk entry-ni yazdığın anda özün-özünə deyirsən.* glş özün-özünü inkar edirsən. ancaq, vecinə alma; sənin söyüş kompleksin yoxdu, sözlükdə hamı söyüş kompleksindən əziyyət çəkir.

p.s. "söyüş kompleksim yoxdu" deyib, "söyüş qoymaq" da ayrı bir paradoksdu; ondan danışmağa halım yoxdu.

ətrafı vecə almamaq

#96547 entry-ni bir az pessimist yekunlaşdırmışam; davamını da yazım dedim: * film tutunca ikincisini yapmak * glş
"bu problemin öhdəsindən başqa necə gəlmək olar, bilmirəm. çünki insanlara bunları izah etməyə, danışmağa cəhd etməyin - qarşıdakı insan bu mövzuda düşünməyə hazır olmadığı müddətcə - mənası yoxdur. bu da insanları ətrafındakıları dəyişdirməkdən daha çox, bu mövzuda hal-hazırda düşünən insanlarla əlaqə qurmağa, o birilərini dəyərsiz görməyə doğru sıxışdırır.

bunun, insanlara sağlam bir baxış bucağı olub-olmadığından əmin deyiləm. amma hələlik əlimdən bundan daha yaxşısı gəlmir..."

son vaxtlarda, yazıda anlatdığım problemi həll etmək üçün ağlıma fərqli düşüncələr gəldi.

əvvəla, insanların "idrak yanılması"na tabe olduğunu görmək və bunların böyük bir hissəsinin böyük cəhdlər olmadan dəyişə bilməyəcəyinin fərqində olmaq insanın cəsarətini azaldan bir şeydir; çünki bu, insanlar arasındakı əlaqənin çox vaxt limitli qalacağına eyham vurur.* ciddi ölçülərdə limitli klassik nöqtədir: insan yalnızdır. yalnızlığın öhdəsindən gəlmək əgər mümkündürsə, bu ancaq fasiləsiz və şüurlu cəhdlə mümkündür. ancaq bu da, ən yaxın insanların, dostların arasında və şüurlu bir cəhdlə olacaq* bi ihtimal bir şeydir.* öz-özünə deyil! bunun xaricində, hamımız, başqalarına qarşı özümüzü böyük ölçülərdə manipulyasiya edirik; qısacası, hamı özünün haqqlı olduğunu düşünür.

buna qarşı bir "mübarizə" aparmağın sadəlövh, hətta lazımsız bir məşğuliyyət olduğunu anlatmaq artıq mənə gərəksiz gəlir. çünki heç kim dəyişib eliyəsi deyil, heç kimi ciddi qəbul eləməyək gecə-gecə. mübahisənin, ya da müzakirənin ortasında söhbətlə əlaqəsiz, "bax bu sənin elədiyin confirmation biasdı" deyəsi halımız da yoxdu; onsuz da, kimsə başa düşməz. lap desən də, nəyəsə çarə olarmı orası məlum deyil. hər şey bunlardan ibarət də deyil.

mən bu zehniyyəti mənimsəməyə başladım: insanların öz "idrak yanılma"larının fərqinə varmaqlarını gözləməmək lazımdı. edəcəyin və etdiyin hər hərəkəti - insanların necə görəcəyini bilərək, onların baxış bucaqlarını və yanılmaq ehtimallarına görə süzgəcdən keçirəcəkləri filterləri təxmin edərək - etmək lazımdı. bu təxminlər də - ətrafdakı insanların həddindən artıq "standart" olduğunu düşünsək - elə də çətin deyillər. bu səbəbdən, kimlərəsə nələrisə izah edərək yorulmaq əvəzinə; bu "açıqlıq"lardan* bug deyək faydalanmaq və ya bəzi şeyləri "mənim dərdimi anlayarlar" məntiqi ilə etməmək lazımdı. çünki heç kim - hər halda mən də daxil - heç nəyi başa düşməz. çünki dünya, bir insanın digəri haqqında 5-10 dəqiqədən çox düşünməyi üçün həddindən artıq sürətlidi.

bu, başlanğıcda "pessimist" bir vəziyyət kimi görünə bilər; çünki bu düşüncə ilə, hər insanın yalnız olduğunu - yəni özünün də yalnız olduğunu qəbul etmiş olursan. başqaları səni heç vaxt başa düşməyəcəklər, bəlkə də sənə güvənməyəcəklər, hansı şərtlərdə olduğunu, içində olduğun vəziyyəti veclərinə almayacaqlər, buna baxmayaq səni günahkar kimi hiss etdirməyə çalışacaqlar; hər cür zibili edəcəklər, ancaq özlərinin səmimi insan olduqlarına böyük həvəslə inanmağa davam edəcəklər... elə də optimist bir vəziyyət deyil, ancaq daha realist baxsan, əvvəldən bunu qəbul edirsən: başqalarının səni narahat edən tərəflərini öz "idrak yanılmaları"ndan keçirib görməyi çox çətindi. onda, hamı həmişə öz zehninin əsiridirsə; insanlardan daha çoxunu ummaq, daha çox pessimizm yaratmazmı? əvvəlki #96547 entry-də yazdığım kimi, biri öz "idrak yanılması"nın fərqinə vararaq başqalarına bacardıqca anlayışlı davranmağa çalışırsa və qarşılığında necə gəldi davranış görürsə; özünü daha pis hiss etməzmi?

əgər başlanğıc fərziyyən* hipotez "bütün insanların idrak olaraq nə etdiyini bilməyən varlıqlar olduğu"dursa* bunu mən demirəm, daniel kahneman adlı birisi deyir və buna qarşı mübarizə aparmağı heç düşünmürsənsə, onda insanların sənin olduğun nöqtəyə necə baxdığını çox yaxşı və soyuqqanlılıqla başa düşəcəksən. onda, insanların - belə demək mümkündürsə - dingişlikləri sənə böyük haqqsızlıq kimi gəlməyəcək, səndə iyrənmə hissi yaratmayacaq. hissiz olacaqsan, çünki onsuz da gözləyirsən. bu sənə yalnızlıq verəcək, amma o qədər güc də verəcək - çünki indi sənin olduğun vəziyyəti səndən daha yaxşı başa düşəcək birinin olmadığından əminsən. buna görə də, tək çətinliyin öz "idrak yanılma"larındı.

onu da day həll eliyin də; başıboş gəzən, özünü aldadan zobilərdən olmayın.

belfast irish pub cafe

gözümdə, adından itirən pub cafe.
" irish pub" deyiləndə irlandiya ağla gəlir, çünki hamısında irlandiyanı xatırladan şeylər olur. adı "james joyce" olur, "dublin" olur, içində irlandiyada istehsal olunan guinness pivəsi verilir və s. krallığı seçən şimali irlandiyanın paytaxtı olan şəhərin adını bir irish puba qoymaq, irish publara hörmətsizlikdi.* irland damarım qabardı * glş

kamal abdulla

mənim ahımı almış adam. * glş
əslində vəzifəsini yüksəldiblər deyəsən, ahımı almadı amma, nəysə də. * glş
azərbaycandan nobel namizəd namizədi olduğu deyilir bu adamın. longlist-ə düşüb yəni, 100 nəfərlik listdi deyəsən. mən də son günlərdə 1-2 nəfərə dedim ki, bunun " sehrbazlar dərəsi" kitabı bakıda satışda varsa, xəbər eliyin. təxminən 1 həftə adam ağlımda oldu, ondan sonra təbii ki, telekinezi ilə adamın vəzifəsini dəyişdim. * glş