yukio mishima

2ci dünya müharibəsindən məğlub çıxan Yaponiyanın modernləşdiyi dövrdə ənənəvi Yaponiyanı öz əsərlərində yaşadan yazıçı. Bir yandan özü qeyri - ənənəvi cinsi seçim edib, amma imperator, Yaponiya və samuray adətlərinə görə mübarizə aparıb. Ən qəribəsi də odur ki, xarakiri edərək ölüb və xarakiri edən samurayın başını sonradan bir zərbəyə öz şagirdi kəsməlidi, amma taleyin ironiyasına bax ki, Misimanın ölmüş bədəninin ölmüş başı bir zərbəyə kəsilmir. Bu əslində bir samuray üçün rüsvayçılıqdı.
Yazıçı kimi möhtəşəmdi desəm yalan olmaz. Təsvirləri unikaldı. Bir situasiyanı elə sözlərlə təsvir edir ki, ancaq yazıçı o çətinliyi anlaya bilər.
Hekayələr kitabını oxumağa başlayanda bu ağırlığı hiss edəcəksiz.
Ən gözəl əsərləri isə "Qızıl Məbəd" və Bərəkət tetralogiyasıdı. Tetralogiya da ənənənin məğlub olması haqda sözsüz bir nalədir.

oktyabr 2023 israil - fələstin müharibəsi

Bunu bura yazıram, bir-iki dost-tanışa demişəm. Bir az konspiroloji səslənir. Amma bu da mənim fikirlərimdir.
Bu müharibə əslində səmavi dinlər müharibəsidir. Ən qədim davadır və bu davanın sonunda Baydenin dediyi "Yeni Dünya Düzəni" məsələsi dayanır. Müharibənin başlanması ilə bağlı müxtəlif nəzəriyyələr mövcuddur. Bunlara girməyəcəm. Mən müharibənin sonu ilə bağlı fantastik nəzəriyyəmi deyəcəm.
Bu müharibə sonuncu dini müharibədir.
Ukrayna-Rusiya müharibəsi. Sistematik Qərb və Ənənəvi Şərq müharibəsidir. Putin təkadamlılığın, hokmdarın ilahiləşdirdiyi Şərqin, Ukrayna isə sistemin bir tanrı kimi, Kafkavari qalanı xatırladan dövlət aparatı Qərbi təmsil edir. Rusiya hər şeyi ilə Qərb olmaq istədi amma ola bilmədi. Pyotr Qərbi Rusiyaya proyeksiya elədi, ədəbiyyatda Avropanı geridən qoyub Tolstoyu, kinoda Tarkovskini, musiqidə Şostakoviçi çıxartdılar ortaya amma mental olaraq Qərb ola bilmədilər. Qərbin Şərqi oldular. Rusiya və Ukrayna müharibəsi dəcəl uşağı cəzalandırmaqdır, amma Fələstin -israil müharibəsi tam əksidir.
Qərb israilin, Şərq Fələstinin tərəfindədir. Kartlar açıq oynanılır.
Bu müharibədən sonra xırda-para lokal davalar olacaq və sonra dünya tamam yeni bir həqiqətlə baş-başa qalacaq.
Bizim tək olmadığımız həqiqəti ilə. Keçən il NASA-nın naməlum uçan obyekt videoları, bu ilin əvvəlində Kanada və ABŞ-dakı videolar (sonradan necəsə diqqət mərkəzindən düşdü), daha sonra Rusiya, Rumıniya və Moldova səmasına naməlum uçan obyektlər xəbəri və s.
Nəsə gözlənilir. Bu müharibənin belə anidən səbəbsiz başlanması, israilin mülkü əhalini belə əhv etməməsi, qərbin açıq tərəfkeşliyi, şərqin həmişəki tərəfkeşliyi bu dünyanı nəyəsə aparır.
Mən inanıram ki, yaxın bir-iki ildə dünyanın yeni və daha fərqli problemləri doğacaq. Dünyanın ya yeni düşmənləri olacaq ya da dünyalılar yeni reallıqla baş-başa qalacaq. Bu reallıqda biz başa düşəcəyik ki, tamam başqa reallıqlar var. Biz tək deyilik və xırda bir planeti bu qədər yükləmək böyük fəlakətdir. Ona görə də fantastik səslənsə də, 2025-ə qədər dünya tamam başqa reallıqla, başqa mədəniyyətlə üzləşəcək deyə düşünürəm.
Vəd edilən torpaqlar üstündə belə qətiyyətli savaş 21-ci əsr üçün bir az gülməlidir.
Konspiroloji səslənsə də Bülent Ecevit demişkən "Bir şeyler olacak yarın".

dünya sənin dünya mənim

Bir vaxtlar qulaq asanda Niyaməddinin saç stilinə güldüyüm, indi isə sevərək dinlədiyim mahnı. Bu mahnıya yığılan klip böyük ehtimal iki ayrı tədbirin montajı nəticəsində ortaya çıxıb. Biri deyəsən Flarmoniyadakı konsertdi, digəri isə səhv etmirəmsə, AZTV-nin hansısa bayram tədbirindəki konsertdi. Son vaxtlar bir neçə dəfə baxdığım və hər baxanda kədərləndiyim görüntülərdi. Böyük imperiyanın dağılmasından sonra yaranan total kədərin vizual görünüşüdür bu kadrlar. SSRi vaxtında xoşbxət və qayğısız dövr keçirən insanların birdən-birə acı reallıqla üz-üzə qalması, bəlkə də qiymətini bilmədikləri və ya fərqində olmadıqları nağıllar aləmindən çıxıb bir faciənin içinə düşdüklərinin görüntüsüdür bu. Total kədər, itki, acı reallıq, çörək pulu ehtiyacı və bu ehtiyacın nəticəsində məcburən sənətini, ruhunu, həyatını madiyyata qurban verəcək insanların qüssəli simaları. insandılar, indidən hiss edirlər ki, bu heç də vəd olunan şəffaflıq dövrü deyil və təhlükənin, mənəvi apokalipsisin fərqindədirlər. Nəcm surəsində deyildiyi kimi: "Yaxınlaşan yaxınlaşdı"
1-ci Qarabağ müharibəsindəki məğlubiyyətin yaratdığı çarəsizlik hissi 7 dəqiqəlik klipdəki hər insanın simasında hiss olunur. Boşluq.
Flora Kərimova ağlayır, Aqil Abbas boş baxışlarla Niyaməddinə baxır, Zəlimxan Yaqub həmişəki kimi əsəbidi, Şövkət Ələkbərova yaşadığını yaşayıb və ömrünün son akkordlarını xəfif qüssəli sevinclə qarşılayır, Həsən Məmmədov obrazları kimi soyuqqanlı, Bəxtiyar Vahabzadə Sovet dövründə yaratdığı dissident vecsizliyi ilə dinləməkdədir bu mahnını.
Və bütün bu kədərli simaların fonunda, fitrətən ona verilən qüssəli siması ilə bütöv bir dövrün ağısını səsləndirən Niyaməddin Musayev. Bir vaxtlar (mən daxil) xarici görünüşünə görə məzə obyekti olan insan sən demə bir dövrün psixoloji mənzərəsini görməyimizə özü də bilmədən kömək edibmiş.

nostalgiya

Nostalgiya ən sevdiyim mövzulardan biridir. Bu mövzuda əlimə keçən bəzi maraqlı kitablar olub. Həmin kitabların birində çox gözəl bir çıxarış eləmişəm bir kənara: "Nostalgiya evə və ya ev olaraq hiss elədiyin zamana qayıdışdı. Zamana qayıdış ancaq xatirələrlə olur, amma evə qayıdış hər gün baş verə bilər, amma burda da ciddi" problemlər" var. Məsələn: Nostalgiyanın evə qayıdış motivlərindən biri də Odisseyin 20 ildən sonra itakaya qayıtmasıdır, amma o itakaya qayıdanda oranı tanımır, çünki Odisseyin xəyalındakı itaka (vətən) artıq dəyişilib. Uşaqlıgın keçdiyi evə qayıdış da belə bir şeydir. Ora qayıdırsan, o yerindədir, amma sənə darıxmaq hissini verən məfhumlar yerində deyil. (insanlar, zaman, keçmişin yaratdıgı dogmalıq hissi)
Bu arada Nostalgiya anlayışı yubanlardan yox isveçrəlilərdən gəlir . isveçrəli əsgərlər öz kəndləri üçün darıxırmışlar və bu darıxmaq xəstəlik həddində olurmuş. Nostalgiya termini də bu hadisələrin əaasında yaranıb.
Qısaca Nostalgiya mənə görə vətəndən çox zaman üçün darıxmaqdır.

çelik

çeliyi kim xatırlayır ??? hercai mahnısını kim xatırlayir ???
2000-lərin başlanğıcı, 9-10cu sinifdə oxuyurdum. qonşuluqdakı mikrorayondan bir qızla telefonda tanış olmuşdum. havadan-sudan danışırdıq. bir dəfə görüş təyin elədik, ya o gəlmədi, ya da mən səhv yerə getdim. heç vaxt görmədim onu, heç bilmirəm görünüşü belə necədi, amma bu mahnını dinləyəndə həmişə bu və digər bir hadisə yadıma düşür.
digər hadisə isə mən onuncu sinifdə oxuyanda olub. bir qız vardı, yenə başqa mikrorayon, məndən iki yaş böyük və çox həddindən çox gözəl. necə oldusa mən bununla tanış oldum,daha dogrusu mən elə bilirdim ki, tanış olmuşam, o isə mənə balaca biri kimi baxırdı yəqinki.
universitetə sənəd verirdi, mən də necə oldusa onunla bərabər getməli oldum sənəd işlərini görməyə (nəsə kserokopiya işi idi) , cibimdə bir qəpik də yoxdu, qıza dedim ki, sənəd verdiyi yerə qədər piyada gedək, getmək istəmədi əvvəlcə, sonra necə oldusa razı oldu. indiyədək xatırlamıram onunla yolda nələrdən danışmışam, amma bu mahnı məhz bu iki hadisəni yadıma salır ))
məhlədən keçəndə qızı tanıyan bir-iki məhlə uşaqım gözlərinə inanmadı ki, mən bu qızla bərabər gedirəm. elə mən də inanmırdım. qızı sonradan bir dəfə gordum. sonra görəndə heç yaxınlaşmadım da. deyəsən indi evlənib. o vaxt çox gözəl idi. inanılmaz gözəl. adını da xatırlayıram. qızın adının ilk üç hərifi mənim adıma uyğun idi. platonik sevgi idi. hərdən onların məhlələrindən keçirəm, başımı qaldırıb balkonlarına baxmırammı ?? baxıram, baxıram...

yazarların ən pis pərt olduğu an

məktəbdə 6-9-cu siniflər arası tarix müəlliməmin adı cəmilə idi. ciddi simalı ,amma o qədər də savadlı deyildi. yenə də onun xətrini çox istəyirdim. bəzən bizi cəzalandırmaq üçün öz dəmirxətkeşindən istifadə edərdi, barmaqlarımızı partanın üstünə qoymağımızı tələb edər,sonra da xəttkeşlə onları vurardı, amma biz bunu adi qarşılayardıq, mən isə lap adi qarşılayardım, çünki cəmilə müəllimə tək mənə yox, mənim atama və əmilərimə də dərs demişdi. (düzü mənim barmaqlarımı xətkeşlə vurdugu çox az olub)
həmişə mənə deyərdi ki, atan yaxşı oğlan idi, yaxşı oxuyardı, sən də gərək oxuyasan. yaxşı oxumalısan. atamı bir yaşım olanda itirmişik. uşaqlıqdan ərkoyun böyümüşəm. atamın hörməti deyəsən çox olub, odur ki mən məhlədə söyüş söyəndə heç kəs mənə toxunmazdı. uşaqlıqda çox şöyüşcül olmuşam. söyüdüyüm uşaqların valideynləri mənə güldən artıq söz deməzdi. elə məktəbdə də müəllimlər məni tanıyırdılar. atama dərs deyən müəllimlər mənlə yaxşı davranardılar, xətrimi çox istəyərdilər. çoxusu da bilirdi ki,atam mən körpə olanda ölüb. bəlkə də buna görə mənə dəyməzdilər. cəmilə müəllimə də həmçinin, atamın sinif rəhbəri, mənim də tarix müəlliməm. nənəmi, babamı, əmilərimi soruşardı hərdən məndən.
"nə edirlər ? necədirlər?". hərdən bir də əlavə edərdi: "atan yaxşı oğlan idi"
uzun müddət bir-birini tanıyan insanlar arasında incə bir bağ olur. məktəblə, müəllimlərlə də bizim aramızda belə bağ vardı.
məktəbi bitirdik, universitet, sonra da iş-həyat və s. uzaqlaşdıq məktəbdən. böyüdük.
təxminən iki il əvvəl məktəbimə getmişdim. qapıçılardan icazə alıb müəllimlərimlə görüşdüm. məktəbdən çıxanda qarşıma cəmilə müəllimə çıxdı. görən kimi yaxınlaşıb salamlaşdım. əvvəlcə məni tanımadı. sonra adımı dedim, sevincək oldu və məni öpüb qucaqladı. "necəsən? işlər necədir" suallarından sonra dedi ki, atan necədir ? tutuldum, pərt oldum. necə unuda bilərdi ? atam axı mənim bir yaşım olanda rəhmətə getmişdi və cəmilə müəllimə, sən axı bunu bilirdin. hər dəfə atamı mənə xatırladırdın. tutuldum, pərt oldum və nə deyəcəyimi bilmədən dedim ki, yaxşıdır atam.
deyə bilmədim, deyə bilmədim ki,atam rəhmətə gedib və siz on il əvvəl bunu bilirdiz, indi necə yadıvızdan çıxıb ? bəlkə məni tanımadız ? yəqinki məni tanımadız. amma eybi yox, atam yaxşıdı, əgər bu cavab o anda ikimizi də qane edəcəksə, atam yaxşıdır.

yazarların sevdiyi şeirlər

kulis.az saytında oxumuşşdum bu şeiri. isa ismayılzadənin "güllələr demədi" şeiri. təsirlənmişdim.

getdilər. getdilər fit çala-çala,
getdilər atları çimizdirməyə –
bizi aparmadılar,
qulançar yığmağa, moruq dərməyə
bizi aparmadılar.

yalvarıb-yalvarıb, dil tökəndə biz
onlar üstümüzə od ələdilər,
qışqırıb-təpinib, hədələdilər:
«hələ uşaqsınız… nə yaşınız var…»

bir gün xəbər gəldi: dava başlanıb…
onlar əsgərliyə çağırıldılar.
nə tütək çaldılar, nə fit çaldılar,
fikirli oldular, ağır oldular…

yola salanlara qoşulanda biz
yalvarıb-yalvarıb, dil tökdü onlar:
«gəlməyin, qayıdın… geri qayıdın…
qayıdın atları çimizdirməyə,
qulançar yığmağa, moruq dəyməyə».

biz getdik atları çimizdirməyə,
qulançar yığmağa, moruq yeməyə:
düşüb arxamızca gəldi uşaqlar.
dilimiz gəlmədi bir söz deməyə.

onların yoxluğu düşdü araya,
oyunlar, «məclislər» qaldı yarımçıq.
toylar da seyrəldi, toyxanalar da,
aşıq da havanı çaldı yarımçıq –

kəndimiz yamanca uralanmışdı,
hərdən korun-korun yanırdı ocaq.
bir ağzıgöyçək də qaralanmışdı:
«deyəsən, gedənlər qayıtmayacaq» –

mərmilər, güllələr fit çala-çala
hey böyür-başından ötdü onların.
kətmən vura-vura, ot çala-çala
baxdıq yollara.

getdilər, getdilər berlinə sarı,
getdilər, getdilər ölümə sarı.
güllələr demədi: geri qayıdın.
lülələr demədi: geri qayıdın,
qəlpələr demədi: geri qayıdın,
hələ uşaqsınız, nə yaşınız var…

15 iyul 2016 türkiyədə çevrilişə cəhd

darbe idi, darbe deyildi fərq etməz. əsas sonrakı hadisələr idi. insanı üzən elə sonrakı hadisələrdi.
türkiyə haqqında olan ümidlərimi yaxın 50 ildə (!!!) bir kənara qatlayıb qoyuram. gözəl şairləri, yazıçıları, rejissorları, filmləri, sənət adamları, alimləri olan ölkə bu günə düşməli deyildi. amma düşdü və deyəsən bu, gözəlnilən idi. heyif ki belə oldu. ümid yeri demək olar ki yoxdur. türkiyə 50 il geriyə düşdü. bəlkə də bu dini rejim ölkədə sənət adamlarının, yazıçıların ilhamlanmasına daha da kömək edəcək, amma xalq geriyə düşdü geriyə. bu çox ağırdır. və onları başa düşməyən xalq üçün sənət adamları nə qədər böyük şey yaratsalar da xeyri yoxdu. anlamayan anlamır.
aziz nesinə rəhmət diləyirəm.

p.s deyəsən yaşar kemalın dediyi bu cümlə, türkiyə üçün öz təsdiqini tapır : "o iyi insanlar o güzel atlara binip çekip gittiler, demirin tuncuna , insanın piçine kaldık."

köhnə sevgili

köhnə sevgili və ya ilk sevgili. əsgərliyə getməmişdən qabaq univərsitetin son kursunda bir qız sevməyə başladıq. nəsə xəstəliyi də vardı,özünü dediyinə görə ölümcül xəstəlik. biz də cavan uşaq , 19-20 yaş, qızda xəstəliyn olması bizim sevgimizi daha mohkəmləndirir, bir mahsun kırmızgül mahnısı kimi eşq.

nəysə qızla munasibət də normal deyil.ikimiz də tərs, ərkoyun. hər bir aydan bir kusuruk.
vaxt gəldi getdim əsgərliyə. əsgərliyə gedən adamın sevgilisi varsa,bu onuncun ciddi sınaqdır,hətta it əzabı demək olar. mən bu sınaqdan yaxşı çıxmadım, elə nə yaxşı ki, çıxmadım.
adamın ustundə allah var əsgərlikdə olanda qız mənim xətrimə dəymirdi. səhər dərsə getməmişdən əvvəl mənə zəng edərdi, kontur gondərdiyi də olub. hər halda əsgərlikdə qiz sevməyin də bir romantikasi var və bir şeyi dəqiq bilirəm ki, sevəndə qadınlar kişilərdən beş qat daha güclü sevir.
arada olurdu ki, qızla dava edirdik, kusurduk-barışırdıq. bir dəfə də kusduk, gəlməyimə az qalmışdı əsgərlikdən. bir ay sonra özüm zəng elədim ki, barışaq. yaxsi danışdı mənlə amma sonra dedi ki, sevgilim var. nəysə inanmaq istəmədim, bir həftə sevgilim var deyə deyə mənlə danışdı, təbiiki inanmıram. gəlməyimə 1 həftə 10 gun qalardı, bir nömrədən zəng gəldi. bir oğlan idi,karoçe mən filankəsin sevgilisi. (hadisə klişe səslənirsə, sorry) nəysə qaqas telefonda gijdədi, sohbət dava, axırda dedi ki, sən gələndə mənə zəng elə, səni başa salacam. bir- iki söyüş də oldu aramızda.
nəysə gəldik,bir iki gun sonra zəng elədim oglana, neftcilərə gorus təyin etdik. qaqaş elə bilib ki,mən tək gəlməyəcəm, o da dostuyla gəlib. məni gorən kimi ki, tək gəlmişəm inanmadı,dedi nə əcəb tək gəlmisən. (biz tərəflərin uşaqları davada talpa davası edirlər deyə hamı elə fikirləşir ki, tək gəlməyim çətin məsələdi) bir avtobusa mindik, gedirik harasa. mən davaya gəlmişəm,qaqas məni başa salacaqdı axı. gəldik razinə bir kafeyə. yolda avtobusda oğlan dostuyla bərabər avtobusdakı qızlarla məzələnir, mən də buna baxıb bizim qız söyürəm ki,kul başıva, gor gedib kimi tapmısan. yol boyu, elə kafedə oturanda da oglanın boyuna-buxununa, hərəkətlərinə,danışığına fikir verirəm və ozumlə müqayisə edirəm. niyə bu oglanı seçib,nəyi mənnən yaxşıdır? oglanla danışdıq , dedi qızı sevirəm sən get işinlə məşğul ol. mən də dirəşmişəm, sevirəm axı, həm də sevgidən əlavə o itirmek qorxusu, erkəyin məglubiyyəti həzm etmeməsi hissi var məndə. o vaxt da, indi də bilirdim ki, o qizla daha mənimki alınmazdi, amma yenə də qızı istəyirdim. adam bəzən soyuqqanlı yanaşa bilmir hadisələrə, bilir ki, səhv edir, amma yenə də edir o səhvi. sadəcə əldə etmək istəyi butun istəklərə güc gəlir. instinkt
oglanla sohbət elədik, dava olmadı. amma qızla görüşəcəyimi dedim ona, ən azı axırıncı dəfə.oglan razılaşmır, mən dirəşmişəm. mümkün deyil, görüşməli və sözümü deməliyəm... bu da bir uşaqlıq dirənişidir. indi olsaydı belə edərdimmi ? əsla !
bir neçə gun sonra qızla görüşdüm, heç götdü-başdı söhbət belə etmədik. nə dediyimi indi xatırlamıram, metroda görüşdük, qapılar bağlandı ,getdi. heç bir mübaliğəsiz yazıram. iyrənc mənzərəydi.
bir neçə gün sonra dözmədim, yenə qıza zəng elədim, alınmıre, söhbət qızı sevmeyimdən getmir, söhbət məğlub olmamaqdan gedir. sevməkdən keçib, sevməək yoxdu, sadəcə nəsə başqa hiss var, əldə etməkmi, qisasmı ? dəqiq bilmirəm.
qıza zəng etdim, yenə əvvəlki söhbətlər, niyə belə elədin ? səni sevirdim axı və s. qız da etinasız yanaşırdı hər dediyimə, bu etinasızlıq məni daha da hirsləndirirdi. indi , artıq bir az yaşlandığım, az da olsa olğunlaşdığım zamanda öyrəndim ki, münasibətlərdə ayrılmaq istəyən tərəf adətən etinasız, sanki heç nə baş verməyibmiş kimi davranır və əgər belə davranırsa , və əgər qadın belə davranırsa, həqiqətən hər şey bitib, dirəşməyin adı yoxdu. bitib, qadın üçün bir şey bitibsə onun yenidən oyanması mümkün deyil, ancaq və ancaq nəsə başqa amillərin nəticəsində qadın üçün bitmiş münasibət oyana bilər. telefonda qızın mənlə belə etinasız danışması məni hirsləndirir, hirsləndirir və dözmədim. qızı söydüm. ilk dəfə idi. ağır söyüşlər idi təbii ki. və qız yenə etinasız. ilahi, indi də fikirləşəndə istər-istəməz hirslənirəm. qıza hirslənmirəm, özümə hirslənirəm. axmaqlığıma.
qızla söyərkən o vaxtkı gəncliyimin çılğınlığı ilə , ona və özümə söz verdim, söz verdim ki, bir də səni axtaran kişi deyil. və bitdi.
amma çox sonralar, qızı söydüyüm üçün peşman oldum. özümə söz vermişəm axı, zəng edib üzr də istəyə bilmirəm. amma söydüyüm üçün təbii ki peşmanam.
üstündən iki il keçdi. bir dəfə facebookda mənə tanımadığım, adı belə qəribə olan birindən mesaj gəldi : "arıqlamısan" əvvəl fikirləşdim ki, bu kimdi, amma elə bir neçə saniyə sonra bildim ki, odur. o saat cavab yazdım ki, kimdir ? (özümü sındırmaq istəmirəm,bildirmək istəmirəm ki,artıq səni tanıdım, yenə də həmin uşaq qüruru)
cavab verdi ki, bəs desəm kiməm məni söyəcəksən. artıq bu dəfə dözmədim, alınmadı artıstlik. dedim sənsən ? və elə ikinci cümləm o oldu ki, bağışla. səni söydüyüm üçün bağışla. deyəsən ilk dəfə idi ki, hansısa qızdan üzr istəyirdim. ilki bu oldu, davamı da gəldi bu üzrlərin. haydı uğurlar.
bəlkə də maraqsızdı sizin üçün, amma mənimçün stefan zweigvari bir novelladır bu əhvalat.

baba

balaca əmimin yoldaşı təzə gəlin gəlmişdi. babam, mən və gəlinimiz idi evdə. o vaxtlar broylər toyuqlarının təzə-təzə vaxtları idi, hər qonaga broyler toyuğundan sulu yemək bişirərdilər. balaca gəlinimiz də belə sulu toyuq yeməyi bişirmişdi. yeməyi masaya gətirdi, bizim ikimizə yemək qoydu, öz yeməyini bir az gec gətirdi deyə biz yeməyə başladıq. babam yeməkdən bir qaşıq yedi,heç ne olmamış kimi ikinci qaşığı yedi.mən birinci qaşığı agzima apardım. gordum ki, yemək həddindən artıq duzludur. o qədər duzlu ki, uzumu turşutdum. babam mənə baxdı, başıyla işarə elədi ki, heç nə demə, yeməyivi ye. mən də məcbur olub yeməyə çörək dogradım ki, duzluluğu azalsın. biz birtəhər yeməyə başladıq. babam deməsəydi həyatımda o yeməyi yeməzdim. biz yeməyə başlayandan sonra gəlinimiz gəldi oturdi masaya. elə yeməkdən bir qaşıq almışdı ki, dedi bu nə duzludu, bu yeməyi necə yeyirsiz? baba guldu dedi ki, qızım təzə gəlmisən istəmədik sənin xətrivə dəyək.
babam mənim yaddaşımda həm də belə qalıb. darıxıram onuncun.

puff daddy

uzun zaman oldu bura yazmıram. bşaqa yerdə bunları yazammıram, burda yazıram, çünki tanıyan azdı məni burda. indi yazmağımın səbəbi isə puff daddynin i'll be missing you mahnısıdı. birdən-birə işdə bekarçılığın ortasında bu mahnını dinləyən yerdə özümü tapdım. bəlkə də min dəfə dinləmişəm. hiss elədim ki, bu mahnı mənimçün həddindən çox önəmli mahnıdı, hardasa uzaqda olan biri üçün darıxıram, ya da hardasa uzaqlarda qalan hansısa hadisə üçün burnumun ucu göynəyir, bəlkə uşaqlıqdan bəri itirdiyim insanlar üçündü bu mahnı, bəlkə də indi aramıza girən ehtiyaclara görə az-az gördüyüm dostlarım üçündü bu mahnı, dəqiq bilmirəm nə üçündü, amma hər şeydən bir az var bu mahnıda. ən əsas da itirdiyim yaxınlarımın qoxusu var bəlkə də bu mahnıda. həqiqətən də bəzi adamlara demək istəyirəm ki, sən bilmirsən, amma i'll be missing you. vaxtıykən sənə deməmişəm bunu amma , i'll be missing you. dostlarımı görürəm, uşaqlığımı, küçələrimi, kafelərimi, bina tinlərini, corabdan düzəltdiyimiz topları, ağacdan olan qapı dirəklərini,yekədiş ronaldonu, effenberqi, yankeri, viyerini,dostumun mənə görə elədiyi davaları, ona sataşanlara mənim atdığım daşları görürəm,məhlə-məhləyə oynanılan futbol görürəm, uduzanda dava salan uşaqlar görürəm. hardasa uzaqlarda qalan özümü görürəm və özümə də deyirəm ki, i'll be missing you. vaxt keçir, al bu siqareti heç vaxt geri gəlməyəcək, hardasa gözəgörünməz, qəribə bir sonsuzluğa qarışan keçmişə görə yandır

paul auster

bir post yazmışam ona aid. birini də yazacam. amma qısa.
məncə bütün romanlarında dəhşətli bir tənhalıq var. sanki kimsə bir kənara çəkilib bir roman yazıb və bizə demək istəyir ki, baxın, mən burdayam, təkəm, çətindi və həmişə tək olacam.

romanlarındakı obrazlar da qəribədir: köhnə fotoşəkillər yığan, bomba düzəldib abşdakı azadlıq heykələrini partladan, gördüyü cinayəti polisə gec xəbər verdiyi üçün ömür boyu əzab çəkən, öz adından yazmağı tərgidib başqa birinin adından detektiv əsərlər yazan və s və ilaxır.

post-modernist romanda insan varoluşunu detektiv abu-havayla , axtarış motivləriylə, cinayət əlaqələndirən və detektiv axtarışla bərabər roman sənətini, insan təbitəinin tənhalığını bizə göstərən yazıçı. ola bilsin ki, romanlarının sonlarını tam bəyənmirəm, amma bu paul austeri kiçiltmir. bəlkə də o özü romanlarında yarımçıqlıq istəyir. bəlkə elə tam olmaq, ideal olmaq insan təbitəinə zidd olduğu üçün bunu eləmir ?

anti-semitizm

anti-semitizm nə vaxtdan var ?

bəlkə də bunu çoxumuz hitlerlə əlaqələndiririk. amma anti-semitizm isanı satan iuda ilə başlayır. çünki orta əsrlərdə katolik kiləsinin yəhudilərə qarşı qətliamları bunu deməyə əsas verir. allahın oğlunu satan iuda yəhudi idi. sözün düzü isaya da yəhudi deyirlər. anası məryəm yəhudi olub, amma atası tanrı idi deyə isanı tanrının oğlu və hər hansı bir qövmə aid etmirlər. 20 gümüş pula isanı satan iuda yəhudi idi, isaya qarşı çıxanların çoxu yəhudi idi. məhəmmədə qarşı çıxanlar yəhudilər idi. yəni ən əsas səbəb dindir. hər şeyin daxilində bu yatır.

və əlbəttəki orta əsrlərdə kilsənin qılıncının dalı da qabağı da kəsən zamanlar. ən əsas səbəbi burda axtarmaq lazımdı. kilsədə. məhz buna görə orta əsr avropa və ya elə müsəlman diktəsi altında olan yaxın və orta şərq şəhərlərində yəhudilər ayrıca məhəllələrdə elə bir növ gettolarda qalırdılar. kapitalizmin ilk dövrlərində və ya elə 19-20-ci əsrlərdə yəhudilərin avropadakı məhəllələri , həyatları haqqında ən yaxşı əsər sayılan "dünənin dünyası" əsəri. stefan zvayq yazıb. əsəri oxuyanda yəhudilərin necə dünya insanı ilə bərabər amma dünya insanından "uzaq" (avropa insanları xristianlar, müsəlmanlar) yaşadıqlarını hiss eləmək olar. kafkanın əsərlərində belə yəhudilərin avropadakı tərki-dünyalığı hiss olunur. bəli hitler böyük faicə törədib, amma bunun kökü hardadır ? hitlerdəmi ? təbii ki yox.
çox qarışıq mövzudur. araşdırma tələb edir, amma eyni zamanda da mövzuya baxış bucağı subyektiv olacaq. cünki yəhudilərin günahı varmı butun bunlarda ? bu sual da əsasdı.
bəli, bəlkə də yəhudilər üçün yeni bir cənnət sonralar amerika qitəsi kəşf olunanda yaranmışdı, amma yenə də əbədi qaçış və əbədi qovulma onları həmişə izləyib. sonralar elə o cənnət amerikanın gücü və dəstəyi ilə yaradılan israil dövləti də bir başqa mövzudur. tarix boyu faciə görmüş bir xalq başqa bir xalqın faciəsi üzərində xoşbəxtlik qurur və ya qurdu, quracaq. bu da absurddur. fələstindən söhbət gedir təbii ki. və bodriyarın məşhur holocaust məqaləsində dediyi kimi " heç bir qətliam ,başqa bir qətliamın olmasına haqq qazandırmır". indi isə hitleri yenidən pisləmək olar. çünki kameraların, qəzetlərin aktual oldugu 20-ci əsrdə elə bir soyqırım törətmək , orta əsrlərdəki digər faciələrin üstünü örtüb yeni bir anti-semitizm problemi ortaya çıxartdı. bu bədbəxt də (əclaf) özündən qabaqkıları kölgədə qoydu. amma yenə də sual yaranır. bəlkə elə hitler özü orta əsrlərin kölgəsində qalıb. biz orta əsrlər faciələrini görmüşükmü ?

özümdə bunları yazmaq istəyi hiss elədim. bilirəm çox qarışıq yazmışam. bəlkə də çoxlu səhvlər var. amma butun bu faciələrin əsasında din dayanır. məhz yaxın və orta şərqin başıbəlalı taləyi də bundan asılıdır. 3 əsas dinin başlanğıc nöqtəsi və bəlkə də 3 əsas dinin son nöqtəsi də ora olacaq.

sözsüz ki, əgər olubsa, dünya tarxinin ən ekstravaqant insanının və ya ən ekstravaqant (tanrı övladının) övladının ölümü bütün bunlara rəvac verib. və sonralar hitlerə ilham verən bir nəfər bir anda avropaya "tanrı öldü, onu siz öldürdüz" deyib ki, bu da bir başqa sirr pərdəsidir.
ilahi, hər şey neəc əlaqəlidir və mən işdə ola-ola nə üçün bu haqqda fikirləşib yazıram. yarım saat sonra günəşin altında 20-ci əsrin çarxını fırlatmağa başlayan,20-ci əsr insanını oyuncağa çevirən və 21-ci əsr insanını da sosial şəbəkə deyilən bir şeylə yenidən həmin çarxda fırlatmağa məcbur edən bir mənasızlıqla məşğul olacaq. reklam !!! insanlar daha çox alsınlar və daha çox kölə olsunlar deyə, insanlar daha çox tanısınlar və tanınsınlar deyə və 20 gümüşə isanı satan iuda kimi insanlara nəsə satmaq üçün reklam çəkəcəm. satmaq!!! elə bütün problem bunda idimi ? 20 gümüşə isanı satanla insana heç bir xeyri olmayan və zamanın itdiyini insana çatdırmaq istəyən bir şeyi reklam edəcəm. bəlkə elə mən özüm də iudayama ? bəlkə elə biz hamımız iudayıq. yaşamaq üçün satırıq. əməyimizi, vaxtımızı, özümüzü, ağlımızı, biliymizi.
hardan hara gəldim və indi də burdan çıxıb hara gecəcəyimi dəqiq bilmirəm.