1. bir cəlil məmmədquluzadə əfsanəsi-*
hadisələr fatma xalanın əri ilə birlikdə at belində gedərkən, başmağının yola düşməsi ilə başlayır. qadının əri atdan düşüb başmağı axtaran ərəfədə, at sürət götürərək fatma xala ilə birlikdə köhnə sahibinin(məşədi nurəlinin) evinə doğru yol alır.

əsər, həmin dövrdə azərbaycan qadının cəmiyyətdəki mövqeyi haqqında aydın təsəvvür yaratmağa xidmət edir.

əsərdən bir dialoq:
"molla qurbanqulu belə danışırdı:
-arvad nədi, həyətdən küçəyə çıxdı nədi, hələ bir para binamus müsəlmanlar övrətlərini yanlarını salıb aparırlar qohum-qardaş evinə.
kəndlilərin biri üzünü molla qurbanquluya tutub dedi:
- a molla, and olsun bizi yaradan məxluqə, mən bircə dəfə də, ayıb olmasın sizdən də, cəfərin anasını* bəli, yoldaşını yox, məhz oğlunun anasını heç bir yerə aparmamışam.
o biri kəndlilər də and içdilər ki, bir belə günah iş görməyiblər.
molla qurbanqulu başladı:
- övrətinki odur ki, qatasan evə, qapısını qıfıllayasan.
məşədi nurəli üzünü tutdu mollaya və dedi:
- a molla, yaxşı fərmayiş ərz edirsən, bəlkə lazım oldu, məsələn, arvad gedib çeşmədən su daşısın, onda pəs qapını qıfıllayandan sonra axı arvad dəxi eşiyə çıxa bilməz ki, məsələn, gedib su gətrisin.
molla qurbanqulu ucadan cavab verdi:
- pəh, axmaq-axmaq danışmağa pul verməmisən? övrət nədi, küçəyə çıxıb su gətirdi nədi. suyu canın çıxsın özün daşı. övrətə də etibar var ki, qoyasan çıxa küçəyə? övrətinki odur ki, qatasan dama, qapısına qıfıl vurub açarını qoyasan cibinə."